Grenslandpad – Braakmanpolder-Bentille (B) – Wandelen door Meetjesland

Bij de start in Nederland langs het Isabellakanaal zie je de rookpluimen van de zware industrie bij Terneuzen. Het landschap waar je doorna doorheen wandelt, is leeg en uitgestrekt maar nooit eentonig; oude en jonge polders, rechte en kromme dijken en geknotte wilgen, variatie genoeg als je langs de Vaart loopt.

Je verwacht geen bossen in het uitgestrekte Zeeland, toch op deze etappe van het Grenslandpad wel. Het Isabellabos in de Braakmanpolder is gevarieerd en soms loop je door het bos met hoge bomen en soms aan de bosrand waar je een mooi uitzicht hebt op de uitgestrekte polders. Het is overigens alles ‘Isabella’ op deze wandeling: Isabellabos, Isabellakanaal, Isabellahaven. Het laatste is overigens geen haven meer maar geeft aan hoe ver de zee hier doordrong voor de grote inpolderingen. Het tweede gedeelte gaat langs het Leopoldskanaal, wederom in een weids en leeg landschap, tussen rietkragen en hoog gras langzaam naar Bentille. Zeeuws-Vlaanderen is leeg en soms even niet.

De Braakman is een voormalige zeearm van de Westerschelde in Zeeuws-Vlaanderen en lange tijd vormde het water een natuurlijke barrière tussen Oost- en West-Zeeuws-Vlaanderen. Het gebied waar zich later de Braakman zou vormen, vormde in de vroege Middeleeuwen al een natuurlijke scheiding tussen het oosten en het westen van Zeeuws-Vlaanderen. De Braakman, oorspronkelijk ook Dullaert genoemd, is ontstaan door een opeenvolging van stormvloeden in de 14e en 15e eeuw. Door het stijgende zeeniveau werd de invloed van de Braakman steeds groter en reikte de Braakman aan het einde van de achttiende eeuw tot aan Axel. Op 30 juni 1952 werd de Braakman afgesloten, op 16 juli van dat jaar was de afsluiting volledig. De kustlijn werd verkort van 28 km tot 2,7 km. Tijdens de Watersnood van 1953 bewees deze dam zijn waarde: hij hield stand en voorkwam overstromingen in het achterland. Aldus ontstond een van de jongste polders van Zeeuws-Vlaanderen, de Braakmanpolder. Er werd tussen 1954 en 1957 ongeveer 200 ha loofbos aangeplant. Later is daar nog 300 ha bij gekomen. Er is een afwisseling van bossen, weiden en open water, waarin wandel- en fietspaden zijn aangelegd.

Het Meetjesland is een regio die in het noorden grenst het aan het Nederlandse Zeeuws-Vlaanderen met polders met verschillende waterlopen en kreken. In het noorden ligt het Meetjeslands krekengebied met kreken als restanten van grote overstromingen die het land overspoelden vanaf de 12e eeuw. Opvallend is dat de kreken vaak een rechtlijnige vorm hebben, of hoekig van richting veranderen. Dat komt doordat de overstromingen een bestaand tracé van grachten en aangelegde wegen volgden. Er gaan verschillende legendes rond over waar de naam Meetjesland zou vandaan komen. Een ervan spreekt over een doorreis van keizer Karel V. Uit angst voor de seksuele appetijt van de keizer verborgen de inwoners hun dochters. De keizer zag alleen oude vrouwen (meetjes) die zaten te spinnen voor hun deur. De meest plausibele verklaring houdt verband met de enorme lijnwaadproductie in het Meetjesland van de 17e en 18e eeuw. Gent was in die tijd een van de belangrijkste lijnwaadmarkten van Vlaanderen. Om één wever aan het werk te houden waren minstens vier spinsters nodig. Spinsters waren vaak vrouwen, moeders en meetjes. Bij goed weer spon men buiten voor de deur, waardoor die meetjes heel zichtbaar waren.

In de Braakmanpolder-Zuid ligt een bosgebied dat ongeveer 50 jaar geleden is ingeplant met onder andere eik, beuk, haagbeuk, populier, spar en den. Het bos bevindt zich aan beide zijden langs het Isabellakanaal, dat water vanuit België afvoert naar de verderop liggende Braakmankreek. In het voorjaar van 2011 werd er nog meer bos aangeplant. Wandelpaden zorgen hier voor goede wandelmogelijkheden.

Isabellahaven is een buurtschap ten noorden van Boekhoute en bestaat maar uit twee wegen, de Boechouteweg en de Dijckmeesterweg. Isabellahaven verwijst naar een haven aan het Isabellakanaal, een kanaal dat vanaf de Braakman naar de buurtschap loopt. Deze haven werd omstreeks 1920 aangelegd. Tegenwoordig is er weinig van de haven over. Ten noorden van de buurtschap is een restant van een schans te zien. Isabellahaven ligt in de Groote Isabellapolder. De polder werd in 1614 bedijkt en is waarschijnlijk genoemd naar Isabella, dochter van Philips II en echtgenote van aartshertog Albertus van Oostenrijk. In de 2e W.O. wilde het het Duitse leger bij de terugtocht in september 1944 met hulp van Boekhoutse vissers en hun boten, via de Braakman de Westerschelde overgezet worden. De vissers weigerden of waren op dat moment niet te vinden, hun boten werden vervolgens met handgranaten opgeblazen. De voormalige Isabellahaven is nu nop maar een door een dijk omringde weide.

Het Leopoldskanaal loopt net ten zuiden van de Belgisch-Nederlandse grens van Boekhoute tot aan Heist-aan-Zee. Het is ongeveer 40 km lang en tussen 1.20 en 2.30 m. diep.  Het kreeg de naam van België’s eerste koning. Het laat de afwatering toe van 36.000 ha landbouwgrond omdat toen België zijn onafhankelijkheid van Nederland uitriep in 1830, weiggerden de Nederlanders ze weigerden de lozing in de Westerschelde van het overtollige water dat op Belgisch grondgebied gevallen was. Dat zorgde natuurlijk jaar na jaar voor overstromingen in het noordelijk deel van het Meetjesland en dat bracht ook een ziekte mee, malaria, die men hier toen polderkoorts noemde. De aanleg van het Leopoldskanaal was een groot succes en een onverwacht nevenverschijnsel was het bijna onmiddellijk verdwijnen van de polderkoorts.

Bentille is een gehucht van Sint-Jan-in-Eremo. Het is in feite het nieuwe Sint-Jansdorp, want de bevolking van Sint-Jan-in-Eremo heeft moeten uitwijken naar hogerliggende gronden. entille was ooit alleen maar een wat hoger gelegen zandheuvel. Er kwam bewoning doordat mensen uit de buurt hier naar hier vluchtten om te ontsnappen aan het aanzwellende water dat hun huizen en stallen vernietigde. In de 13de eeuw bouwden de vluchtelingen er als toevluchtsoord bij overstromingen een kapel die dus opmerkelijk hoger en ook achter de Graafjansdijk lag. In 1785 kwam de Sint-Eligiuskerk in plaats daarvan. Voor de H. Eligiuskerk staat een Reynaertmonument, een beeld uit het 14de-eeuwse dierenepos.