Ons Kloosterpad – Den Bosch-Heeswijk – Wandelen van Stadsklooster San Damiano naar Kasteel van Heeswijk

‘Het is ook een christelijke boodschap: vrede door gerechtigheid. We zijn allemaal kinderen van God.’ Dit zeiden de broeders van Stadsklooster Damiano bij Black Lives Matter-demonstratie. Het geeft aan hoe sommige stromingen van het geloof met de tijd meegaan. In het Katholieke Den Bosch zie je meer kloosters die de tand des tijds hebben doorstaan: het Minderbroedersklooster, klooster Mariënburg en het Heilig Geesthuis. Den Bosch ademt eigenlijk een en al geloof, maar de route gaat verder. Langs de Aa naar het klooster Coudewater en via Engelenstede en bossen naar kasteel Heeswijk. Eindpunt Heeswijk is bekend om de Abdij van Berne, maar onderweg is veel aan landelijk Brabant te zien: bossen, beken en vooral geloof.

De wandeling met het aangename gezelschap van Marion Rovers begon heel mooi, door de nog stille straatjes van Den Bosch langs de katholieke plekken zoals kloosters, instellingen plekken waar de minder bedeelden werden opgevangen. Je wandelt de stad uit langs de watertoren en de Aa waarna het Maximakanaal en de Groote Wetering aan je zij de route bepalen richting Heeswijk. Het mooi Engelenstede is een kleine onderbreking in het verder met lange verharde wegen gevulde gebied richting kasteel Heeswijk. Ook hier weer verkeerde keuzes in de route, helaas bepaald door het wandelknooppuntennetwerk, maar een voltreffer die volgt met het gebied rond kasteel Heeswijk. De oude waterburcht is echt een van de mooiste. Ons Kloosterpad is een bijzonder themapad langs de Brabantse kloosters over een route die soms niet echt aantrekkelijk is. Maar als je hier doorheen prikt, geniet je van het Brabantse land met het typische Brabants katholiek verleden.

Mariënburg is een voormalig klooster in het centrum van de Noord-Brabantse stad ‘s-Hertogenbosch. In 1488 werd reeds de bouw van de kapel gerealiseerd. De basis voor het klooster werd gelegd in 1897, waarna de bouw werd afgerond in 1899 en het bouwwerk in gebruik werd genomen. De architect was J.H. van Groenendael. In 1928 vond een verbouwing van het klooster plaats onder leiding van architect Charles Estourgie. Sinds 2001 is het complex een rijksmonument. De Mariënburg (Burcht van Maria) was in de Middeleeuwen een kloostercomplex van zusters Franciscanessen. In 1566 heeft het complex zwaar te lijden gehad door de beeldenstorm. Na het beleg van 1629 toen het Katholieke geloof niet meer in het openbaar beleden mocht worden vertrekken de meeste zusters, waarna de gemeenschap langzaam uitsterft. Het terrein is daarna in gebruik voor militaire doeleinden. In 1870 komt het voormalige kloostercomplex in beeld voor de Zusters van JMJ. Deze congregatie was gestart in 1822 in Amersfoort. In 1840 vestigen zij zich in Engelen, en in 1870 verhuizen ze naar de Sint-Janssingel om er het moederhuis van de congregatie te bouwen. Uit respect behouden zij de naam Mariënburg. De Zusters van JMJ leggen zich toe op onderwijs, Er verrijzen dan ook schoolgebouwen bij het klooster. Een kweekschool en een LHNO worden door hen opgericht. De schoolgebouwen in gebruik tot 1994 worden in 2003 deels gesloopt, of tot appartement verbouwd. Het hoofdgebouw bleef bewoond tot 2016.

Deze poort leidt naar de tuin achter de panden Postelstraat 64-68 die tot in de 15e eeuw bezit waren van de abdij van Sint-Truiden.

Het illustere Lieve Vrouwe Broederschap werd opgericht in 1318 en was gewijd aan de opkomende Mariaverering in de stad. In de 15e eeuw verwierven ze het zogenaamde Zwanenbroedershuis. De bijnaam Zwanenbroeders kregen ze door de traditie om jaarlijks een maaltijd te gebruiken waarbij zwaan op het menu stond. De schenkers van de zwamen, werden zwanenbroeders genoemd en kregen als dank de status van erelid.

De Kathedrale Basiliek van Sint Jan Evangelist, gewoonlijk aangeduid als de Sint-Janskathedraal, in de binnenstad van ‘s-Hertogenbosch wordt veelal beschouwd als het hoogtepunt van de Brabantse gotiek. Het bijzonder harmonieuze interieur is het resultaat van de eenheid van stijl die de gehele bouwperiode van eind veertiende tot begin zestiende eeuw bleef gehandhaafd. De buitenkant levert met zijn gulle ornamenten, zoals de dubbele luchtbogen met de 96 luchtboogfiguren en de reliëfs boven de ramen, een treffend beeld op van de versieringsdrift van de late gotiek. De Sint-Jan is ‘een bouwwerk dat volstrekt uniek is in de Nederlandse kerkelijke architectuur.’ De kerk behoort tot de Top 100 van de Rijksdienst voor de Monumentenzorg en geldt als zogenaamd kanjermonument, een kwalificatie die sinds het jaar 2000 bij de rijksoverheid in gebruik is bij de verdeling van ten behoeve van restauraties geoormerkte financiële middelen.

Vermoedelijk in 1268 werd op deze plaats de Tafel van de Heilige Geest gehuisvest. Het betrof een instelling die wekelijks geld, brood en schoenen uitdeelde aan de armen van de stad. In die tijd waren en nog geen sociale voorzieningen van overheidswege waar de armen en gebrekkigen een beroep op konden doen. Het ‘Heilige Geesthuis’ of ‘Geefhuis’ zoals de stichting in de volksmond heette, had vele bezittingen in de Meierij waaruit men de giften kon betalen. Boven de ingang was een frontaalvulling van hout die zich thans in Het Noordbrabants Museum bevindt. In de Franse tijd maakte men er een oude mannen-  en vrouwenhuis van.

Dit huis aan de Hinthamerstraat werd in 1442 gesticht voor de ‘sinnelozen’, het was de oudste psychiatrische inrichting van Nederland. Het complex is nog steeds in gebruik. n 1853 begonnen de Broeders van Dongen met de verpleging. Ze vertrokken in 1976 naar de Sint-Jorisstraat. In 1869 vroeg het College der Regenten van de Godshuizen Zusters van Barmhartigheid van Ronse te sturen naar het psychiatrisch instituut Reinier van Arkel. De psychiatrische gezondheidszorg is de belangrijkste taak geworden voor de zusters in Nederland. Ze werkten er tot 1970.

Engelenstede is een natuur- en recreatiegebied dat zich bevindt ten westen van de buurtschap Kaathoven en ten zuidwesten van Vinkel. Het bestaat uit gemengd bos, droge en vochtige heiderestanten, enkele poelen en waterlopen, en landbouwenclaves. De bossen worden afgewisseld door recreatieweiden, waardoor een mozaïekachtig geheel ontstaat. De naam ‘Engelenstede’ dankt het gebied aan een hoeve die omstreeks 1760 in dit gebied stond. De eigenaar heette Van Engelen en liet het beeld van een engel in de boerderij inmetselen.

De Groote Wetering loopt van het natuurgebied Maashorst richting ‘s-Hertogenbosch, waar hij via de Zandvang, ten noorden van bedrijventerrein De Brand, in de Aa uitmondt. Het laatste deel is een oorspronkelijk riviertje, dat de scheiding vormt tussen de gemeenten ‘s-Hertogenbosch en Sint-Michielsgestel. Het oostelijk deel is gegraven. De waterloop is vermoedelijk in de 13e eeuw gegraven door monniken uit Vinkel die tot de orde der Wilhelmieten behoorden en bindingen hadden met het klooster Baseldonk te ‘s-Hertogenbosch. Daarom werd de Grote Wetering vroeger ‘Monniksgraeve’ genoemd. In de huidige vorm dateert de Grote Wetering van het begin van de 20e eeuw, toen ze werd uitgegraven om het omringende moerasgebied te ontwateren. Langs de Grote Wetering is in het begin van de 21e eeuw een ecologische verbindingszone aangelegd.

Kasteel Heeswijk is een voormalige waterburcht bij Heeswijk en dateert uit de 11e eeuw. Reeds in het jaar 1080 ontstond er een voorloper van het huidige kasteel, een zogenaamde motte-burcht. In de loop van de middeleeuwen werd de motte (kasteelheuvel) afgevlakt en werd op de plaats van de burcht een kasteel gebouwd. Kasteel Heeswijk heeft meerdere malen een rol gespeeld in de geschiedenis. Het lukte prins Maurits rond 1600 tot tweemaal toe niet om het kasteel in te nemen. Zijn halfbroer Frederik Hendrik slaagde daar in 1629 wel in, zodat hij vervolgens ‘s-Hertogenbosch kon belegeren. In 1672 was de Zonnekoning Lodewijk XIV de ongenode gast op Kasteel Heeswijk tijdens zijn strijd tegen de Republiek. Prominent ligt Kasteel Heeswijk in het beekdal van de Aa. Vanaf hier bestuurden de heren van Heeswijk-Dinther hun domein. Kasteel Heeswijk kent een lange geschiedenis en was door zijn strategische ligging en rijke bezittingen een belangrijke plek in de regio.