Leegveld, Maria Vredeskapel en kasteel Deurne
Wandelen langs de Peelrandbreuk – Liessel-Deurne
Kenmerken
Lengte: 18 kilometer
Startpunt: Hoofdstraat Liessel
Eindpunt: Sint Antonius Abt Hof Deurne
Landschap: Peelgebied, weiland en akkerland
De route verschijnt binnenkort als etappe van de wandelgids Wandelen langs de Peelrandbreuk. De wandelgids wordt uitgegeven door uitgeverij Gegarandeerd Onregelmatig met Agnes Leijen als auteur. Zij beschrijft in negen etappes kijkpunten langs de Peelrandbreuk die in het landschap te zien is van Wandelen langs de Peelrandbreuk van Vlodrop in Limburg tot Heesch in Noord-Brabant. De geologische breuk is veroorzaakt door verschuivende aardplaten. De breuk is van grote invloed geweest op de vorming van het Peellandschap en heeft er unieke natuurverschijnselen achtergelaten.
De route is een van de etappes die je langs de Peelrandbreuk leidt, deze keer van Liessel naar Deurne. De Peelrandbreuk, een geologische breuklijn, dankt zijn naam aan de Peel. Deze noordwest-zuidoost lopende afschuivingsbreuk reikt tot aan het aardoppervlak en scheidt de relatief omhoog bewegende Peelhorst van de relatief omlaag bewegende Roerdalslenk. De etappe van vandaag laat roestbruin water in sloten zien, een teken van de aanwezigheid van wijst, een bekend verschijnsel rond de Peelrandbreuk. IJzerrijk grondwater wordt hier omhoog gestuwd en kleurt aan de oppervlakte roestbruin. Ook lichte hoogteverschillen in het landschap duiden op de breuklijn. Verder mooie natuur bij natuurgebied Leegveld, het Deurnes Kanaal en de Deurnese Peel. Beversporen duiden op dit oprukkend diertje en verder weidse akkers en weilanden richting Deurne. In Deurne eindig je langs de Maria Vredeskapel en de imposante ruïne van kasteel Deurne. En dat alles in goed gezelschap van Lourens Vellinga en Connie de Neef.
Liessel
De oudste vermelding van de naam Liessel dateert uit 1312. In een akte uit 1420 is sprake van een kapel. Vermoedelijk was deze gewijd aan Hubertus, de beschermheilige van de jacht. Het huidige dorp Liessel ligt op een dekzandrug langs de Astense Aa. Dit dorp ontstond bij een kapel te midden van enkele middeleeuwse gehuchten, zoals Loon (oudste vermelding 1340). Even ten oosten van Liessel ligt een breukzone, behorende tot de Peelrandbreuk, die op enkele plekken bij het dorp aan de oppervlakte zichtbaar is. Over de dekzandrug liep de enige weg om de moerassige Peel in noord-zuidrichting veilig te passeren. Oostelijk van de dekzandrug vinden we de natte ontginningen van de Peel, nu deels als natuurgebied beschermd.
Leegveld
Leegveld behoort tot de Deurnese Peel die tot halverwege de 19e eeuw de Deurnese Peel enkel uit grote vlaktes met levend hoogveen bestond. Het was een ongerept gebied. Door de dichtbij aanwezig landbouwgronden heeft het hoge stikstofwaardes. Hierdoor dreigt het unieke hoogveenlandschap te verdwijnen. Hoogveen is een bijzonder type natuur met zeer zeldzame planten en dieren en komt nog maar op een paar plekken in Nederland voor. Ook is het een belangrijke waterbuffer, in natte periodes vangt het hoogveen veel water op, om het vervolgens in drogere periodes langzaam los te laten. Waterschap Aa en Maas is daarom, samen met partners als Staatsbosbeheer, aan de slag gegaan om de natuur hier in de Peel te behouden. Maatregelen als het aanleggen van kades, het verhogen van het waterpeil en het dempen van sloten moeten ervoor zorgen dat het regenwater beter vastgehouden kan worden.
De Brink
De Brink, in de volksmond ook wel “Den Brink” genoemd, is een diepe plas, ontstaan als gevolg van zandwinning door de Kalkzandsteenfabriek Hoogdonk. In eerste instantie werd door mensen en aannemertjes uit de omgeving op de Hoogdonk in Liessel zand gewonnen voor eigen gebruik. In 1954 is de kalkzandsteenfabriek gesticht. Veel inwoners uit de gemeente Deurne, voornamelijk agrariërs uit Liessel, gingen voor halve dagen in de productie van De(n) Brink werken. De plas wordt gevoed door regen- en kwelwater.
Breemortel
Breemortel is een buurtschap in de gemeente Deurne, in oude geschriften komt het toponiem Breemortel in vele schrijfvormen voor. Een van de vroegste vermeldingen is terug te vinden in een oud stuk in het stadsarchief van ‘s-Hertogenbosch, waar rond 1423 sprake is van de Brede Mortel. Als we bedenken dat ‘mortel’ een aanduiding was voor moerassige, drabberige grond dan is deze gehuchtnaam heel logisch: hier immers hield het oude cultuurlandschap op en begon de uitgestrekte en natte peel.
Zeilberg
Zeilberg was een buurtschap en later een kerkdorp in de gemeente Deurne. Door uitbreiding van het dorp Deurne is Zeilberg nu een oostelijke gelegen wijk van Deurne geworden. Een zeil of zijl is een waterloop en een berg is een verhoging in het landschap. De betreffende verhoging in de nabijheid van een (voormalige) waterloop is te vinden aan de tegenwoordige Kulertseweg, achter de molen. Omstreeks 1600 vestigden zich een aantal pottenbakkers in de nabijgelegen buurtschap Hanenberg. Omstreeks 1650 was er al een bloeiende huisnijverheid ontstaan. De carnavalsvereniging draagt nog de naam De Pottenbakkers.
Maria Vredeskapel
De Maria-Vredeskapel is een geschenk van de Deurnese bevolking ter gelegenheid van het zilveren priesterfeest van pastoor Witlox in juni 1944. Voor de te bouwen kapel werd een plek gevonden aan de beek de Vlier, achter de watermolen aan het Haageind. Dat de behoefte aan een kapel onder de mensen inderdaad heel sterk leefde, bewezen Piet van Deursen uit de Veldstraat en baron De Smeth door hiervoor ieder een stuk grond te schenken, wat in die barre oorlogsjaren als iets heel bijzonders beschouwd mocht worden.
Kasteel Deurne
Het kasteel, gelegen aan het Haageind in Deurne in het beekdal van de Vlier, werd vóór 1937 gebouwd. Daarnaast ligt er buiten dit terrein een groter park, dat vermoedelijk pas aan het begin van e 19e eeuw werd omgezet van weiland in een park in Engelse landschapsstijl. Het was in de 15e eeuw slechts een edelmanswoning. Begin 16e eeuw kocht de rijke adellijke eigenaar van het Groot Kasteel, Everard van Doerne, zowel de heerlijkheid als het Klein Kasteel. Pas toen werd het Groot Kasteel ofwel Nieuw Kasteel de residentie van de heerlijkheid.