Wandelen in de omgeving van Den Bosch – Weg van Haren – Eind-Vught – Wandelen langs kasteel Nemelaer en de Essche Stroom

In het begin van de wandeling is al meteen het hoogtepunt, het mooie kasteel Nemelaer. De wandeling is verder een aaneenschakeling van zandwegen en onverharde paden met als hoogtepunt de lange zandweg de Antwerpse Baan. Deze verbinding tussen Antwerpen en ‘s-Hertogenbosch ligt er al eeuwen en vormt nu een prachtig lint door het groene landschap tussen Haaren en Vught. Verderop wordt het landschap kleinschaliger, kleine bospartijen, weilandjes in het bos en imposante bomen vormen het landschapsbeeld rond Sparrendael. In de drukke driehoek Den Bosch, Eindhoven en Tilburg vormt dit gebied een heerlijk rustig wandelgebied met mooie stroompjes als de Essche Stroom en de Nemer.

Haaren staat bekend als ‘De Tuin van Brabant’ en dankt deze naam mede aan de aanwezigheid van boomkwekerijen. De naam Haaren heeft betrekking op met struikgewas begroeide hoogtes in een heideveld. Hoewel Haaren voor een groot deel omringd wordt door land- en tuinbouwgebied zijn er ook natuurgebieden, waarvan Landgoed Landgoed Nemelaer het belangrijkste is. Dit sluit naar het zuiden toe aan op de Oisterwijkse Bossen en Vennen en op de Kampina.

Kasteel Nemerlaer is een 14e-eeuws kasteel en is vernoemd naar het riviertje de Amer, later Nemer, en Laer , een open plek in het bos. Het wordt voor het eerst genoemd in 1303, als woning van ridder Geerlinck van den Bossche. Kasteel Nemerlaer werd in 1718 gerestaureerd en gedeeltelijk verbouwd. In een berucht geworden testament bepaalde een jonkheer wegens onmin met zijn familie dat het huis bijna 70 jaar onbewoond moest blijven. Toen deze termijn was verstreken kocht stichting Het Brabants Landschap in januari 1964 het landgoed.

Het vervallen kasteel kreeg men er voor één gulden bij. Aanvankelijk wilde Het Brabants Landschap het kasteel laten vervallen tot ‘vogeltjesruïne’. Op initiatief van de echtgenote van de toenmalige voorzitter van Brabants Landschap werd op 16 februari 1967 de Stichting Kasteel Nemerlaer opgericht met als doel de wederopbouw en het behoud van het kasteel. Medeoprichter Anton van Oirschot (journalist, historicus, Brabant- en kastelenkenner) trok met zijn gezin in het vervallen gebouw en knapte het helemaal op. Hij besteedde hier onder andere een erfenis aan.

De Esschestroom is een riviertje van ongeveer 7 km die pal ten oosten van Oisterwijk wordt gevormd uit de Voorste Stroom en de Achterste Stroom, neemt iets verder de Rosep, de Nemer en even voor Esch de Kleine Aa op, stroomt langs Esch en mondt bij Halder uit in de Dommel. De Esschestroom werd vroeger Dieze genoemd. Het riviertje werd in 1965 gekanaliseerd. Veel meanders en kolken die als wateropvang dienstdeden werden toen gedempt. Momenteel zijn en worden weer een aantal meanders aangelegd in de rivier. Het Klockwiel werd gedempt met de vuilnis uit het dorp. Het riviertje stond vroeger bekend als de ‘vuile stroom‘, omdat de fabrieken uit de buurt er hun afval op loosden.

In 2018 werd dit haventje aangelegd door Waterschap De Dommel in samenwerking met de gemeente Haaren. Hier meerden lang geleden ook boten aan en het was een belangrijke handelslocatie voor het dorp. In 1860 verdween het haventje vlakbij Esch. In de 8e eeuw duikt de naam ‘Hesc’ op en wel als de abdij in Echternach vier boerderijen in Hesc cadeau krijgt. Met Hesc wordt vermoedelijk een plaats bedoeld waar veel essen groeien, de plaats Esch dus.

Bij het Mariakapelletje annex bakhuis kun je volgens de overlevering een wens doen of vraag voor Maria op een briefje schrijven en dat in een gebedszak doen die binnen in het huisje hangt. Misschien wordt je hartstreek wel aangenaam verwarmt, tenminste dat zegt de informatie op de deur.

Sparrendaal is een landgoed ten zuidwesten van Vught en behoort tot een keten van landgoederen die onder meer ook Wargashuyse en Jagershagen omvat. Sparrendaal werd gesticht door Thomas Cornelis van Rijckevorsel (1751-1818). Het landhuis werd in 1901 in gebruik genomen door de Scheutisten. Dezen hadden 38 ha van het landgoed ten geschenke gekregen van een weldoener. Deze missiepaters begonnen in 1929 met een nieuw complex op het klooster te bouwen, ‘Nieuw Sparrendaal’ geheten. Dit complex kwam in 1930 gereed, de kapel in 1931. Het oorspronkelijke landhuis heette sindsdien: ‘Oud Sparrendaal’. Het is gebouwd in neogotische stijl en is gemeentelijk monument.

Het landgoed Groot Sparrendaal is in 1994 aangekocht door de Stichting Brabants Landschap. Het omvat een park dat is aangelegd in de Engelse landschapsstijl en waarin enkele waterpartijen liggen. Het achterliggende bos wordt doorsneden door lanen en een deel van het landgoed werd tot akkerland, waarin zich eveneens fraaie lanen bevinden. Het lanenstelsel wordt uitgebreid en gaat deel uitmaken van het wandelnetwerk.

Een aantal zandwegen in deze streek hebben hun oorsprong in de 13e eeuw en worden ook wel banen genoemd. Opkomende steden werden zo met elkaar verbonden zo ook in deze etappe van de gids van de Paadjesmakers. Het waren routes van ‘s-Hertogenbosch naar Antwerpen. Ze verlieten de stad ‘s-Hertogenbosch via de zuidelijke poort, de Vughterpoort. Nu zijn het op veel plaatsen verharde wegen maar soms nog mooie lange rechte zandwegen, soms zelfs nog karresporen.