Klompenpad Moas-Wetteringpad – Wandelen door uitgestrekte Maasuiterwaarden

Het is het 100ste Gelderse Klompenpad, het Moas-Wetteringpad in ALphen aan de Maas dat ondanks corona door vrijwilligers is ontwikkeld. Het pad werd deels online geopend en op vrijdag 16 juli onthulden wethouder Erik Peters en directeur-bestuurder Arjan Vriend van Stichting Landschapsbeheer Gelderland (SLG) dit pad. De route gaat door het afwisselende buitengebied van Alphen aan de Maas door fruitgaarden, over boerenland en uitgestrekte uiterwaarden.

Het mooie van Klompenpaden is dat het beheer door vrijwilligers en het openstellen van paden door lokale contacten mooie nieuwe routes oplevert. Ook bij dit nieuwste Klompenpad waarbij je prachtig door de fruitgaarden en de uiterwaarden tussen de Galloway-runderen banjert. De sporen van het hoge water zijn nog te zien, op sommige plekken is het nog nat maar de ruimte die de rivier heeft gekregen in deze streek is een voorbeeld van watermanagement. Er is dan ook geen enkel gevaar geweest voor overstromingen. Rond het rustige plaatsje Alphen is dit Klompenpad een hele mooie aanvulling op het al imposante aantal van deze paden.

Alphen ligt zoals zijn naam als zegt, aan de Maas. Vroeger stonden de huizen veelal langs de dijk als lintbebouwing, maar na de watersnood van 1926 zijn langs verschillende ‘stegen’ vervangende woningen voor 70 verwoeste huizen gebouwd. Deze zogenaamde ‘watersnoodwoningen’ zijn nog altijd  terug te vinden. Een van de bezienswaardigheden is de deels zeer oude kerk de Sint Lambertuskerk. De fundamenten en een deel hiervan behoren tot de oudste kerken van Nederland. Het kerkgebouw werd in 1930 opnieuw in oude stijl gerestaureerd en deels nieuw opgezet maar met behoud van de nog bestaande delen van de op die plek staande oudere delen. Bij de restauratie van de huidige kerk in de jaren ’30 werd onder het schip de overblijfselen van een veel oudere kerk, wellicht 10e-eeuws, ontdekt

De Maas kronkelt 950 kilometer van de bron in Frankrijk naar de Nederlandse kust. De rivier vormt de grens tussen Brabant en Gelderland en de Maasstroom gaat hier in westelijke richting via de Bergsche Maas en de Amer naar het Hollandsch Diep, een voormalige zeearm. Het Project Meanderende Maas gaat de dijk van Ravenstein tot Lith versterken, de Maas aan Gelderse én Brabantse zijde meer ruimte geven en het gebied mooier en economisch sterker maken. Tien organisaties werken hierbij samen met bewoners, ondernemers en belanghebbenden aan de toekomst van het karakteristieke gebied rond de Maas. Het resultaat moet een sterkere dijk en een prachtig gebied worden met ruimte voor mens, rivier en natuur.

Rond Alpen staan veel fruitboomgaarden. Door de lichtere rivierklei gedijen de fruitbomen hier goed. De hoogstammen maakten in de jaren ‘60/’70 plaats voor minder arbeidsintensieve laagstammen. De fruitteelt is echter niet meer het hoofdmiddel van bestaan maar het gebruik van natuurlijke middelen vindt nog steeds plaats. Bijen in de bijenkasten zorgen voor de bestuiving. Het gras houden de kwekers langer dan vroeger om de natuurlijke vijanden, zoals sluipwespen en lieveheersbeestjes, van insecten die bloesem en fruit belagen te bestrijden. NEn nestkasten zijn geplaatst voor de torenvalk, die de muizenpopulatie binnen de perken houdt.

‘Tot Voordeel en Genoegen’ is in 1798 in opdracht van P. van Dam gebouwd, de standerdmolen is dus meer dan 200 jaar oud. De laatste beroepsmolenaar was de heer van Dreumel die tot 1978 voor boeren uit Alphen en omgeving regelmatig graan maalde in de molen. In 1964 is de molen geheel gerestaureerd en daarbij ca. 25 meter verplaatst. Het haalde het NTS Journaal omdat de complete molen 25 meter werd verplaatst over rails. Dit was nodig omdat het verkeer op de dijk was toegenomen. Bij het draaien van de wieken kon daarbij de veiligheid in gevaar komen. De molen is nu eigendom van de Gemeente West Maas en Waal. Uniek aan de molen zijn de drie maalwerken. Elke maalstoel kan apart in- en uitgeschakeld worden. In Nederland is geen tweede molen te vinden waarin drie maalstoelen bewaard gebleven zijn. 

Het complex bestaat uit twee schutsluizen. De oudere zuidkolk heeft een lengte van 110,00 meter en een breedte van 14,00 m, de noordkolk van 2002 heeft een lengte van 200,00 m en een breedte van 18,00 m. De eerste sluizen bij Lith werden in 1936 in gebruik genomen. In 2002 werd officieel de tweede sluis in gebruik genomen, met de naam Prinses Máxima Sluizen. Naast het sluizen- en stuwcomplex ligt een waterkrachtcentrale en een vispassage.

Deze wetering had al voor de ruilverkaveling uit de jaren ’50 als functie de afvoer van kwelwater uit het gebied tussen de dijk en de Bering naar het stoomgemaal aan de Hul. In de wetering zorgen stuwen voor voldoende water voor beregening en bestrijding van nachtvorst in de fruitteelt.

Dijkdoorbraken hebben Alphen vaak geteisterd. Het dijkmagazijn uit 1863 is er een van het oudste type, dat in het Land van Maas en Waal voorkomt. Het was een opslagloods voor kruiwagens, zandzakken en andere materialen die gebruikt werden bij een dreigende dijkdoorbraak. Hier vonden mensen en vee een vluchtplaats. Het dijkmagazijn heeft luchtkanalen en ringen in de zijgevels voor het vastzetten van vee.