Verkennen van volksbuurten – Rotterdam-Noord

De volksbuurten van de rechteroever van de Maasstad liggen strak georganiseerd rondom de compleet herbouwde historische stadsdriehoek. Een zeer hoge woningdichtheid maakt dat singels, lanen, pleintjes en alle andere beschikbare openbare gebieden optimaal als buitenruimte voor de gestapelde woningen benut worden. De volksbuurtverkenner zal versteld staan van de hoge kwaliteit van die buitenruimtes, het degelijke onderhoud daaraan en het multiculturele karakter met de daarbij behorende levendigheid als het weer het toelaat. Op de linker- en rechteroever van de havenstad staan maar liefst zo’n 140.000 van de totaal 320.000 woningen in voor huisvesting in het sociale segment.

In 1909 annexeerde Rotterdam een groot deel van Mathenesse: weilanden tussen Rotterdam en Schiedam in. Veel gestapelde woningen uit de jaren ’30 van de vorige eeuw. Kenmerkende singels en pleinen. Het Witte Dorp van architect Oud ontstond al in 1922 als nooddorp voor armere gezinnen. Kleine witte arbeiderswoningen met rode, blauwe en gele accenten in een symmetrisch stratenpatroon. Vervangende nieuwbouw rond 1985, waarbij ‘de ziel’ van de buurt toch wel verloren ging.

De naar een middeleeuws kasteel vernoemde woonwijk bevat het wereldberoemde Justus van Effencomplex. Een revolutionair ontwerp van Michiel Brinkman, gebouwd rond 1922. Een echt arbeidersparadijsje. Alleen toegankelijk via poorten. Gesloten naar buiten, open naar binnen. Het rijksmonument is prachtig gerestaureerd. Voor het eerst zijn galerijen toegepast, waardoor bewoners van de bovenwoningen ook echt ‘aan straat’ wonen met alle voordelen van dien. Geen donkere portiekontsluitingen meer. De galerij is tegelijk een woonstraat: breed genoeg voor verkopers met hun handkar zoals de bakker!

Praktisch alle woningen in Bospolder-Tussendijken zijn van origine corporatiebezit. Deze vooroorlogse wijk is op 31 maart 1943 flink gehavend door een vergisbombardement. Tussen Park 1943 met herinneringsmonument en Schiedamseweg een staaltje nieuwe zakelijkheid middels vijf evenwijdige hogere woongebouwen, die aan de zuidzijde begrensd worden door de levendige winkelstrip aan de Schiedamseweg. Aan de zuidzijde wijkvernieuwing middels vooral koopwoningen. Verrassend is Le Medi: je waant je ineens in mediterrane sferen. Ook van de nodige allure voorzien zijn The Hudsons, die de wijk verbinden met het fraaie Dakpark.

Delfshaven is een prachtige historisch locatie. Kenmerkend is het eilandje tussen Voor- en Achterhaven. Enerzijds sociale huurwoningen in de relatief kleurloze architectuur van de jaren ’80 van de vorige eeuw. Deze gebouwen zouden overal in Nederland kunnen staan en ‘verpieteren’ nu op deze unieke historische locatie. Maar anderzijds veel sociaal bezit -ook voor specifieke doelgroepen- in gerestaureerde en verbouwde historische panden. Een groot aantal monumenten aan de oostzijde van de Voorhaven en westzijde van de Achterhaven is in handen van de corporatiesector.

Het ontwerp van de wijk dateert van ongeveer 1900. Dus nog voor de introductie van de Woningwet in 1901 en het ontstaan van sociale woningbouw. Daarom van origine particuliere woningen voor de welgestelden aan bredere lanen en singels en arbeiderswoningen in de smalle zijstraatjes. Corporaties komen vanaf de jaren ’70 van de vorige eeuw volop in beeld. Het Rotterdam van de PvdA koos destijds grootschalig voor aankoop van particulier bezit, renovatie en overdracht van de sociale huurwoningen aan woningcorporaties. Met bovendien veel sociale woningbouw op vrijgekomen locaties.

In de tweede helft van de 19^e eeuw groeide Rotterdam als kool. De eerste uitbreiding ten westen van de historische binnenstad. Veel speculatie, revolutiebouw en amper stedenbouwkundige structuur. Nu een bijzonder levendige stadswijk met forse uitstraling van stadscentrum aan de oostzijde. Bewoners strijden al ruim een halve eeuw met succes voor de leefbaarheid van hun woonwijk. Corporaties verhuren inmiddels een groot deel van de woningvoorraad. Het Kruispleingebouw van Mecanoo was rond 1980 baanbrekend door de combinatie van gemeenschappelijke voorzieningen en flexibele woonruimtes.

De wijk ontleent zijn naam aan het Proveniershuis, dat in de Middeleeuwen juist buiten de Rotterdamse binnenstad leprozen huisvestte. Kenmerkend zijn de fraaie singels met statige bebouwing. Markant corporatiebezit is het Oude Emmahuis uit 1932 in de van der Sluysstraat. Van oorsprong onderdak voor behoeftigen door een kerkelijke gemeenschap. Inmiddels is die rol door een woningcorporatie met verve overgenomen.

Kijk op de Abraham Kuyperlaan ter hoogte van nummer 35 richting woningbouw aan de noordzijde. Een prachtig wooncomplex uit 1934 van architect Marinus Jan Granpré Molière. In de beste stijl van de traditionalistische Delftse School. Fraaie gevelgeleding, veel baksteen, kleurgebruik en architectonische details zoals portiekkozijnen als vitrinekasten. Dan de zuidzijde. Het contrast kan niet groter zijn. De volledig functionalistische Bergpolderflat van architect van Willem van Tijen. Ook uit 1934: een compleet stalen draagconstructie en woningontsluiting met galerijen. Een zoektocht naar innovatie om goede en betaalbare arbeiderswoningen te bouwen. Standaardisatie, prefabricage, flexibele indeling en opklapbedden voor extra gebruikskwaliteit.

Kijk op de Abraham Kuyperlaan ter hoogte van nummer 35 richting woningbouw aan de noordzijde. Een prachtig wooncomplex uit 1934 van architect Marinus Jan Granpré Molière. In de beste stijl van de traditionalistische Delftse School. Fraaie gevelgeleding, veel baksteen, kleurgebruik en architectonische details zoals portiekkozijnen als vitrinekasten. Dan de zuidzijde. Het contrast kan niet groter zijn. De volledig functionalistische Bergpolderflat van architect van Willem van Tijen. Ook uit 1934: een compleet stalen draagconstructie en woningontsluiting met galerijen. Een zoektocht naar innovatie om goede en betaalbare arbeiderswoningen te bouwen. Standaardisatie, prefabricage, flexibele indeling en opklapbedden voor extra gebruikskwaliteit.