Amsterdam-Noord is aan de noordzijde begrensd door de A10 en aan de zuidzijde door het IJ. Van zuidoost naar noordwest een kralenketting van fraaie tuindorpen en -steden uit de eerste helft van de vorige eeuw. Mooie groene straten en pleinen en veel kenmerken van de Amsterdamse School. Twee opmerkelijke naoorlogse pareltjes. Het Breed van architect van Gool etaleert na zes decennia nog steeds de kwaliteit van de nieuwe zakelijkheid. Daarnaast het IJplein van Rem Koolhaas. Een reactie op de rond 1980 gangbare bloemkoolwijken. Fraai vormgegeven groen, prachtige zichtlijnen op het IJ met flaneermogelijkheden voor de volksbuurtverkenner.

Na zes decennia heeft deze modernistische woonbuurt -Plan van Gool- niets aan kracht ingeboet. De even hoge bouwblokken zijn opgenomen in een rustige en harmonieuze parkachtige omgeving. Woningen op de eerste twee bouwlagen zijn rechtstreeks vanaf het maaiveld te bereiken. Woningen op de derde, vierde en vijfde bouwlaag allemaal via de galerijen op de vierde bouwlaag, die allemaal weer met luchtbruggen verbonden zijn: een doorlopende woonstraat op het vierde niveau! Het autoverkeer en de parkeerplaatsen zijn zorgvuldig gescheiden van het groen. Ook de modernistische speelelementen dragen bij aan de kracht van het gebied.

Het fraaie tuindorp is tussen 1925 en 1935 gebouwd nadat de gemeente Amsterdam de gemeente Nieuwendam annexeerde. Voor die tijd best luxe woningen, zodat de eerste bewoners een beter inkomen moesten hebben. Met bijvoorbeeld eigen badkamers zodat een gezamenlijk badhuis achterwege bleef. Het Purmerplein vormt het hart van de wijk met fraaie poortwoningen.

Vogeldorp is met als Disteldorp rond 1920 gebouwd op een ingepolderd grondgebied. Bedoeld als semipermanente woningbouw. Laag en met weinig massa omdat een betonplaat als fundering fungeert. Helemaal volgens de tuinstadgedachte. Meteen zuidelijk hiervan het spectaculaire IJplein: woningbouw uit begin jaren 80 van de vorige eeuw op het terrein van een voormalige scheepswerf aan het IJ. Een krachtige reactie van architect Rem Koolhaas op de destijds gangbare bloemkoolwijken. Fraaie groenvoorzieningen en prachtige zichtlijnen op het IJ.

Tot 1795 het galgenveld van Amsterdam. Veroordeelden werden hier na hun executie ter afschrikking opgehangen. De woonbuurt is gerealiseerd in het eerste kwart van de 20 e eeuw. Architect Jan Ernst van der Pek was een idealist die zich voor betere woningen inzette. Het woongebied en de architectuur hebben een dorps karakter met kronkelende straten, brede goten en veel groen middels voortuinen en plantsoentjes. Aan de noordzijde Disteldorp met grote overeenkomsten met Vogeldorp: semipermanente woningbouw. Laag en met weinig massa omdat een betonplaat als fundering fungeert. Helemaal volgens de tuinstadgedachte.

Dit tuindorp is relatief vlot rond 1928 gebouwd door de Gemeentelijke Woningdienst Amsterdam. Sommige huurders hadden eerst een ‘woonopvoeding’ genoten in de inmiddels verdwenen woonschool Asterdorp, in de volksmond Schoremstad. Veel woningen hebben typische roze of blauwe gevels en oranjekleurige daken. Heel bijzonder is de Binnenhofstraat: een achthoek met seniorenwoningen met kubistische trekken.

Een gemêleerde woonwijk. Veel nadruk op groen en leefbaarheid. Tuttifruttidorp -de naam verwijst naar de ‘fruitige’ straatbenamingen- bevat veel zogenaamde Aireywoningen. Prefabwoningen van kort na de 2 e Wereldoorlog. De betonnen bouwblokken zijn opgenomen in een groene omgeving. Meer symptomatisch voor de wederopbouw bestaat niet. De extreme woningnood leidde aan de Mandarijnenstraat tot systeembouw en ook duplexwoningen. Ogenschijnlijke een eengezinswoning, maar zowel beneden als boven gaat het om een -zeer kleine- zelfstandige woning. Bij de renovatie van de woningen aan de zuidzijde van de Mandarijnenstraat is met een buitengevelisolatiesysteem het oorspronkelijke karakter geïmiteerd.

Een initiatief van onder meer wethouder Wibaut. Bedoeld voor gezinnen van arbeiders van scheepswerven en andere bedrijven noordelijk van het IJ. Straten en pleinen van dit fraaie tuindorp bevatten alle kenmerken van de Amsterdamse School. Fraai vormgegeven buitenruimtes, die begrensd worden door bebouwing. Oorspronkelijk ontworpen als tijdelijke bebouwing door het gebruik van betonnen platen als fundering in plaats van heipalen. Het Zonneplein fungeert als kloppend hart van de arbeidersbuurt.

Op 15 maart 2025 maakte ik deze wandeling opnieuw, ditmaal met mogelijke ambassadeurs voor de Volksbuurtverkenners.