Rondje Beek en Donk – In het land van de Teugelders

Vroeg op de zaterdagmorgen, voor de regen en de storm losbarst, en nog net voor mijn vakantie een korte wandeling gemaakt in Beek en Donk. Ik maak de wandeling ook ter verkenning van het gebied voor een mogelijk langer pad in deze regio. Vooral de groene long in Beek en Donk is mooi, met waterpartijen, de ijsvogel die rondvliegt en oude bomen en lanen. Nog nooit van kasteel Eikenlust gehoord overigens. Het is dan ook privébezit, ik ben er misschien wel 100 keer langsgekomen en nooit opgemerkt. Het ligt in het lieflijke dal van de Aa verborgen als een mooi pareltje. Beek en Donk is Brabants rustig en vriendelijk.

De Zuid-Willemsvaart is een kanaal in de provincies Nederlands-Limburg, Belgisch-Limburg en Noord-Brabant. Het dient als lateraalkanaal van de Maas. Verschillende andere belangrijke waterwegen sluiten erop aan, onder meer de overige Kempische kanalen en het Wilhelminakanaal. Op zijn bijna 122 km lange traject passeert de Zuid-Willemsvaart steden zoals Maastricht, Maasmechelen, Bree, Weert, Helmond en ‘s-Hertogenbosch.

De Zuid-Willemsvaart is vernoemd naar koning Willem I van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden, een van de voortrekkers van het project. Een uitbreiding van de belangrijkste vervoerswegen, indertijd de waterwegen, moest de ontsluiting van het Zuiden en de handel in het Noorden bevorderen. De “Willemsvaart” ging bijvoorbeeld een korter en vooral betrouwbaarder alternatief voor de Maas vormen, tot dan de belangrijkste verbinding tussen de industrie rondom Luik en de grote handelsplaatsen.

Toen de boten op de Zuid-Willemsvaart nog waren aangewezen op windkracht, was er bij weinig wind een oplossing. Met stok en touwen trok de schipper en zijn vrouw en kinderen de boot door het kanaal. Voor grote afstanden en zwaar beladen schepen was dit nog geen goede en menselijke oplossing. Toen boden zich de voerlui aan, om met 1 of 2 paarden deze taak over te nemen. Dat schoot alweer wat beter op. Zo’n voerman, die regelmatig schepen ging trekken, kreeg officieel de naam van scheepsjager. Maar de mensen, die regelmatig zo’n man met een paard aan de tegel, los of aangespannen, langs het kanaal zagen lopen, noemden hem al gauw “den teugelaar”, of hier in de volksmond “den teugelder”. In Beek en Donk staat een beeld van de Teugelder en de plaatselijk carnavalsvereniging heet ook de Teugelders van Ganzendonck.

Kasteel Eikenlust is een kasteel in de buurt van het dorp Beek en Donk in de Nederlandse provincie Noord-Brabant. Het kasteel is verbonden geweest met de heerlijkheid Beek en Donk. Het oudste nog bestaande deel is het poortgebouw. Dit stamt uit omstreeks 1500. Het heeft een natuurstenen toegangspoort en een torentje. De rest van het kasteel is regelmatig verbouwd. Een steen met het jaartal 1658 duidt vermoedelijk het jaar aan waarin het is herbouwd. Of een eerder kasteel verwoest is tijdens de Tachtigjarige Oorlog is niet bekend. In 1812 werd een groot deel van het kasteel gesloopt en vernieuwd, terwijl ook in 1870 ingrijpende verbouwingen hebben plaatsgehad. In 1978 werd het gebouw gerestaureerd. Het kasteel is binnen een gracht gelegen.

Het kasteel ligt aan de Aa. De paden op het 61 ha grote landgoed zijn vrij toegankelijk, alleen de directe omgeving van het kasteel is dat niet. Het landgoed bestaat voor een deel uit bos (hoofdzakelijk populieren) en enkele boerderijen.