Ons Kloosterpad – Vught (N65)-Sint-Michielsgestel – Wandelen over landgoed Sparrendaal en Zegenwerp

Op de wandelroute en onderdeel van Ons Kloosterpad verken je het gebied tussen het zuiden van Vught en Sint-Michielsgestel. Je wandelt van begraafplaats van de missionarissen Van Scheur via landgoed Sparrendael naar Vught waar het Kloosterhotel ZIN is gelegen. Onderweg naar Sint-Michielsgestel kom je langs diverse locaties zoals Landgoed Zegenwerp tot je bij De Oude Toren de wandeling eindigt.

De wandeling rijgt een aantal natuurgebieden ten zuiden van Vught aan elkaar. Het groene lint bestaat achtereenvolgens uit de Dommel, landgoed Zegenwerp, de Essche Stroom, de groene buffer rond Vught en landgoed Sparrendaal. Onderweg erfenissen van katholiek Brabant met kloosterhotel ZIN, de begraafplaats van de missionarissen van Scheut en huize Sparrendaal. Het is een erg mooie wandeling die laat zien hoe dichtbij de natuur en het groen is bij de drukte rond Den Bosch met zijn snelwegen en spoorlijne.

In het Belgische Scheut, sticht de Vlaamse priester Theophiel Verbist in 1862 de Missionarissen van Scheut. In 1899 krijgen deze missionarissen ‘Oud Sparrendaal’ en 38 hectare grond cadeau. Ze richtten er missiehuis Sint Franciscus Xaverius op, met als doel meer Nederlanders te rekruteren voor het missiewerk. Ze gaan lessen en cursussen geven. De groeiende broederschap bouwt in 1929 vlak naast het oude landhuis een nieuw complex met een kapel ‘Nieuw Sparrendaal’. Een kleinseminarie met internaat voor jongens die de wens hebben om missionaris te worden. Het internaat wordt het Missie-College Sint Fransiscus Xaverius genoemd. In 1958 stelt Sparrendaal het missiecollege open voor externen en gaat Xaveriuscollege heten. In 1960 komt ministeriële erkenning als gymnasium. Op het terrein van Sparrendaal verrijst in de loop van 1963 het nieuwe internaat: Steffenberg. Dit is van 1971 tot 1998 een blindeninstituut geweest.. Op de begraafplaats liggen de overleden Missionarissen van Scheut.

In 1787 kopen de Bossche wijnhandelaren Thomas en Augustinus van Rijckevorsel een stuk grond ter ontginning. De overheid geeft op dat moment subsidies om naaldbomen te planten om de grond te ontginnen. De familie laat sparren planten. Vandaar de naam van het landgoed: Sparrendaal. In 1804 bouwen zij hier het landhuis ‘Oud- Sparrendaal’. Stichting Brabants Landschap koopt in 1994 het landgoed Sparrendaal. In Oud Sparrendaal heeft sinds 1996 de Stichting Monumentenwacht Noord-Brabant zijn kantoor. De Steffenberg wordt gesloopt in 2002. In 2006 verschijnt hier het landgoed “Eik en Ven”. In 2008 vertrekken de laatste missionarissen uit Sparrendaal. Ze gaan naar een verzorgingstehuis in Teteringen. Nieuw-Sparrendaal wordt in 2009 gesloopt om plaats te maken voor twee landhuizen. Daarbij wordt de oude beukenlaan hersteld. Overblijfselen van de kloosterhistorie zijn het kerkhof en een Mariakapelletje.

De Fraters van Tilburg kochten in 1902 Huize Steenwijk aan de Boxtelseweg 58-60 in Vught om er een rustoord voor oude en ziekelijke fraters te vestigen. Het huis dateert van 1840. Het zou de basis worden voor drie kloosters: het Fraterhuis H. Joachim, Huize Emanuelle en de Communiteit Eleousa. Deze congregatie is vooral bekend vanwege de grote rol die zij speelden in het onderwijs. In de jaren negentig leek het erop dat de gebouwen gesloopt zouden worden. Dankzij ambitieuze plannen van ondernemers werd het complex gered van de sloop. Het complex is een vergader- en congrescentrum met een hotel geworden. In Kloosterhotel ZIN ligt de nadruk op rust en meditatie.

Landgoed Zegenwerp wordt al genoemd in 1306. Het is een leen van Oud-Herlaer, een plek die we later in deze etappe aan doen. De heren van Zegenwerp hadden de visrechten op een stuk van de Dommel. De naam Zegenwerp komt van de naam Zegen, wat een bepaald soort visnet was. In de 15e eeuw wordt een kasteel gebouwd. Op die plek prijkt nu het hoofdhuis in Engelse stijl omringd met enkele monumentale bomen zoals een 32m hoge sequoia, een mammoetboom uit 1851.

In de rivier de Dommel nabij Sint-Michielsgestel bevindt zich sinds 2016 een coöperatieve waterkrachtcentrale. De centrale bestaat uit een waterkrachtvijzel met daaraan gekoppeld een stroomgenerator van 120 kW, die duurzame energie kan opwekken voor ongeveer 200 huishoudens. De waterkrachtcentrale is een initiatief van Energiecoöperatie Dommelstroom. Het is een idee van vader Jan en zoon Bram Taks dat ontstond toen zij langs de Dommel liepen en dachten ‘waarom gebeurt er niets met de kracht van dit water? Zij zetten denken om in actie en slaan aan het rekenen en organiseren om alle noodzakelijke vergunningen om de bouw- en exploitatieplannen rond te krijgen. Onder het moto ‘Hier krijgen wij energie van, jij ook?’ wierven de initiatiefnemers fondsen, zetten een coöperatie op en wierven leden. Voor de centrale in de Dommel bleek een vijzelturbine de beste oplossing. De vijzel met een diameter van 4 meter zorgt voor een optimaal rendement. Het neervallende water zorgt ervoor dat de schroef gaat draaien. De draaiende beweging van de schroef wordt door een generator omgezet in elektrische stroom, en vissen hebben er geen last van, die zwemmen ongedeerd door de krachtcentrale.

De toren hoorde oorspronkelijk bij een gotische bakstenen kerk, gebouwd in het midden van de 15e eeuw op een plek waar al eerder een houten (10e eeuw) en later een tufstenen kerk (rond 1100) had gestaan. Na 1648 kwam de kerk in handen van het Gereformeerde Kerkgenootschap die niet genoeg geld spendeerde aan het behoud van de kerk. In 1791 werd het koor vanwege de vervallen staat afgebroken. In 1799 kwam de kerk in handen van de katholieken en werden restauraties uitgevoerd. Tijdens een storm in 1836 stortte de torenspits op het dak van de kerk. De schade was zo groot dat er een nieuwe waterstaatskerk werd gebouwd. Deze kerk uit 1839 fungeerde tot 1931, toen er behoefte was aan een grotere kerk. Dit werd de nieuwe Michaelkerk aan de Nieuwstraat. De waterstaatskerk werd in 1932 gesloopt, alleen de toren bleef behouden.