Ommetje Kasteel Heeswijk – Waar de Leijgraaf in de Aa mondt

De lente breekt aan en de bomen staan al een beetje in het groen. De zonsopgang is prachtig in het decor van het kasteel Heeswijk. Het rondje vanaf Middelrode naar kasteel Heeswijk en weer terug is mooi, soms knus, soms weids met een beekje wat weer mag kronkelen. De beek, in Middelrode uitgegroeid tot een klein riviertje, slingert nu binnen een brede natuurstrook bestaande uit bloemrijke graslanden, ruigtes en bosjes afgewisseld met oude meanders en poelen. Het ommetje volgt de kades rond het beekdal en gaat over een struinpad door het beekdal. Als verdere bezienswaardigheid komt men langs de witte boerderij de Looz Corswarem Hoeve.

Kasteel Heeswijk is een voormalige waterburcht bij Heeswijk en dateert uit de 11e eeuw. Reeds in het jaar 1080 ontstond er een voorloper van het huidige kasteel, een zogenaamde motte-burcht. In de loop van de middeleeuwen werd de motte (kasteelheuvel) afgevlakt en werd op de plaats van de burcht een kasteel gebouwd. Kasteel Heeswijk heeft meerdere malen een rol gespeeld in de geschiedenis. Het lukte Prins Maurits rond 1600 tot tweemaal toe niet om het kasteel in te nemen. Zijn halfbroer Frederik Hendrik slaagde daar in 1629 wel in, zodat hij vervolgens ‘s-Hertogenbosch kon belegeren. In 1672 was de Zonnekoning Lodewijk XIV de ongenode gast op Kasteel Heeswijk tijdens zijn strijd tegen de Republiek. Aan het eind van de 18e eeuw gebruikte Pichegru, generaal van de Franse Revolutie onder leiding van Napoleon, het kasteel nog als hoofdkwartier. In 1835 kocht gouverneur André baron van den Bogaerde van Terbrugge het in verval geraakte kasteel en startte meteen een grootse verbouwing.

De Leijgraaf of Leigraaf is een beek in het oosten van Noord-Brabant. De Leijgraaf is geen natuurlijke beek, maar was in oorsprong een vochtige laagte. Oude benamingen voor die laagte waren onder andere ‘de Meer’ of ‘De Jeucke’. Na uitgraving werd de algemene benaming Leijgraaf, letterlijk ‘geleide gegraven loop’. De Leijgraaf begint bij Boekel, waar het gemaal ‘Veluwe’ water vanuit de Aa in de watergang pompt. De beek stroomt door de gemeenten Boekel, Meierijstad, Uden, Bernheze en Sint-Michielsgestel. Na een afstand van ongeveer 20 km en een verval van 7,70 meter komt de inmiddels 10 meter brede Leijgraaf in Berlicum in de Aa. Voor de kanalisatie viel de Leijgraaf vaak droog in de zomer. In de jaren 50 en 60 van de 20e eeuw is de Leijgraaf gekanaliseerd en zijn er stuwen aangelegd om het waterpeil te kunnen reguleren. Hierdoor is de Leijgraaf een beekje met lange rechte delen geworden. Er zijn door het Waterschap Aa en Maas werkzaamheden uitgevoerd om de oevers natuurlijker te maken. Ook zijn bij de stuwen vistrappen gecreëerd.

Natuurpoort Kasteel Heeswijk maakt deel uit van het netwerk van Brabantse Natuurpoorten. Dit netwerk bestaat uit 31 locaties. Een Brabantse Natuurpoort is hét startpunt voor een prachtige fiets- of wandelroute in de natuur. Elke Brabantse Natuurpoort biedt een ruime parkeergelegenheid, een horecavoorziening en informatie over het natuurgebied en de fiets- en wandelroutes. De Natuurpoorten zijn herkenbaar aan een grote stalen sleutel van 4 meter hoog. Vlakbij de Natuurpoort Kasteel Heeswijk is op een kleine heuvel een klimtoren gebouwd. Hier heb je een prachtig uitzicht over het dynamisch beekdal.