Graancirkelwandeling – Oploo – In het dorp van Tôntje d’n Dwerg

Het beeld van Tôntje d’n Dwerg staat rustig bij de watermolen in het dorp Oploo. Zo rustig is het dorp nu ook, uitgestorven, werkelijk niemand ben ik tegengekomen. En de wandeling, fantastisch. Zo moet een wandeling voor mij zijn, met landwegen, dwars over bolle akkers, langs historisch en culturele plekken en een mooi thema die alles verbindt: Tôntje d’n Dwerg. Het is een prachtig initiatief van de Graancirkel om zo een ommetje in het dorp te maken. Een voorbeeld dat zeker in andere dorpen mag volgen. Begin en eindpunt van de wandelroute. Van 1912 tot 1950 was hier een herbergzaal met café. Daarna is het o.a. een timmerwerkplaats, een kousenfabriek, en een biljarthandel geweest. Sinds 2006 hebben Tiny en Ploon er een koffiehuus van gemaakt met de naam ‘Ons Moe’. Jammer dat die door de coronacrisis vandaag dicht was.

Oploo (dialect: Ploewwe) is een kerkdorp en voormalige zelfstandige gemeente in de huidige gemeente Sint Anthonis. De naam Oploo komt van het Germaanse upa, dat hoger gelegen plaats betekent, en loo, dat op bos wijst. Oploo vormde een eigen Heerlijkheid, leenroerig aan het Land van Cuijk en daterend uit het einde van de 14e eeuw. Men beschikte over een eigen halsrecht, maar was uiteindelijk toch gebonden aan het Land van Cuijk. Telgen van het geslacht Steenhuijs voerden in de 17e en 18e eeuw het bewind over deze heerlijkheid van een paar honderd inwoners. Bij tijd en wijle resideerden zij in het Oploose kasteeltje, in de 18e eeuw ‘Het Jufferen’ genaamd. Kort voor de Franse Tijd werd dit gesloopt, nadat de Heerlijkheid in 1778 verkocht was aan het Huis van Oranje.
Nog herinneren de kasteelgracht en enkele straat- en huizennamen aan deze periode van zelfstandigheid. De contouren van het kasteeltje zijn door middel van hagen in het centrum van Oploo aangegeven. Drie vrouwenfiguren van keramiek beelden Lucretia, Genoveva en Amalia uit, de laatste bewoners van ‘Het Jufferen’. De beelden zijn van keramiek gemaakt door Marleen van de Steeg, een plaatselijk beeldhouwer.

Op deze plek heeft vanaf 1350 kasteel ’t Juffere gestaan en werd als jachtslot gebruikt door de fam. van Steenhuijs. Vele boerderijen in Oploo zijn gebouwdmet stenen van het voormalige kasteel waarvan de alleen de gracht en fundering nog over is. De beukenhaag geeft de contouren aan van de kasteelmuren.

Deze kasteelboerderij dateert van voor 1475. Voorheen telde dit kasteel een verdieping meer en werd omzoomd door een gracht die 100 jaar geleden gedempt is. Rond 1865 werd dit kasteel bewoond door meerdere gezinnen, waaronder de familie van Els (Tôntje d’n Dwerg).

Een opvallend beeld aan de akkers rondom Oploo zijn de bolle akkers. Er werden plaggen gestoken op de hei en deze werden in een potstal gebruikt voor het vee. De plaggen met mest werden op de akkers aangebracht en het land werd hierdoor een beetje opgehoogd. Deze gronden zijn uitermate geschikt voor graansoorten.

Het prieel op deze plek heeft de vorm van ‘n driehoek en staat op een historische plaats. Op de tafel in het prieel ziet u de plek waar Tontje d’n Dwerg de schapen bijeen liet komen van de boeren rondom Oploo. Vanaf deze plek ging Tontje d’n Dwerg de peel in met zijn schapen.

Het huidige gebouw staat op de fundamenten van de van oorsprong houten molen. ‘t Bijgebouw is van latere datum en deze molen werd aangedreven met paarden, een zogenaamde tredmolen. Bij te weinig water werd de molen aangedreven door een dieselmotor. Het St. Matthiasgilde heeft hier zijn thuisbasis.

Zijn hoofd steunt op zijn hand. Hij staart richting de sluis, het water en zijn geliefde Peel. De rug gekeerd naar het dorp. Het beeld van Tontje d’n Dwerg – officieel Toon van Els – zittend op een bankje bij de watermolen in Oploo. Tontje was een verschoppeling en leefde van 1865 tot 1922.

Windmolen De Korenbloem is een gesloten standerdmolen. De Korenbloem bleef tot 1952 in gebruik bij de molenaars Rutten. In 1966 werd de molen gerestaureerd en kwam de molen via een erfpacht-constructie in bezit van de gemeente. De molen is aangesloten bij het Ambachtelijk Korenmolenaars Gilde.

Het dorp Oploo werd in 2016 verrijkt met een wielermonument. Het kunstwerk van kunstsmid Juul Baltussen uit Oploo markeert niet alleen Oploo als wielerbolwerk, ook de sportprestaties van de gebroeders Jan, Piet en Fons van Katwijk worden extra uitgelicht.

Bij het oude veldkruis kwamen 2 kerkpaden bijeen en werden de graanvelden in vroegere tijden tijdens een veldprocessie door de pastoor met zijn gevolg gezegen
voor een goede oogst. Verderop stond de Holle of Rowen Boom.

In 1831 moest de kapel plaats maken voor de huidige Matthiaskerk. Oploo is de enige plaats in Noord-Brabant waar Matthias nog vereerd wordt. Behalve van de parochie is hij ook de schutspatroon van het plaatselijke gilde en de naamgever van de basisschool en het Matthias speltbier.

Dankzij een subsidie van waterschap Aa en Maas en sponsoring is hier een waterspeelpark gerealiseerd. Een water/windmolen uit Texas, brengt water in de grote put. Zonne energie zorgt voor water in de put. Als u aan de handel trekt op de toren dan komt er 750 liter water vrij. Handpompen zorgen voor extra waterplezier.