Biesboschpad – Strijensas-Maasdam – Wandelen door eeuwenoude polders

Strijensas, ontstaan rond de sluis van Strijen, ligt bij de oeverlanden die van landbouwgebied zijn veranderd in natuurgebied. In Strijen zie je uiteenlopende monumenten zoals mooie hoeves en de Lambertuskerk. Via De Kreek kom je in eindpunt Maasdam, een echt dijkdorp langs de Binnenbedijkte Maas.

De wandeling loopt door een uithoek van Nederland maar toch midden in Nederland. De Hoekse Waard is toch enigszins geïsoleerd, je merkt het al als je tol moet betalen als je door de Kiltunnel naar dit gebied wil rijden. Je wandelt door hele oude polders en start bij het veer van Strijensas naar Moerdijk. Aan het Hollands Diep zie je aan de overkant de industrie van Moerdijk. Strijensas is klein en verlaten, zo lijkt het. Je wandelt hierna tussen de akkers waar spruiten worden geoogst over een prachtig graspad richting Strijen. Langs de Nieuwe Haven loop je het plaatsje binnen. Na Strijen overheerst nog meer het polderlandschap, langs de Kreek loop je over een mooi en kronkelend graspad naar Cillarshoek. Weer zo’n plaats waar ik zelfs met mijn topografische kennis nooit van heb gehoord. Dan volgt in een grote bocht door het landschap de Anthonypolder met een kerk in niemandsland en de Binnenbedijkte Maas. Aan dit water ligt eindpunt Maasdam, klein en Hollands. In dit gedeelte van het nieuwe Biesboschpad heel veel onverharde paden, echt de moeite waard. En dat in een druk gebied van Nederland.

Het Hollands Diep is de brede getijrivier die de belangrijkste benedenloop vormt van de Waal en de Maas. Vroeger werd het Hollands Diep vaak als zeearm beschouwd en er was een groot getijdenverschil van ruim twee meter. Het water van deze stroom is altijd volledig zoet geweest, als gevolg van de zeer grote afvoer van de Rijn en de Maas. Vooral na de Sint-Elisabethsvloed van 1421 zocht dit zeegat steeds verder zijn weg in de Grote Waard, waardoor uiteindelijk de Merwede bereikt werd en onderdeel werd van de riviermondingen. Na het afsluiten van het Haringvliet in het kader van de Deltawerken verdween het grootste deel van het getij.

De vuurtoren van Strijensas is een lichtopstand aan het Hollandsch Diep bij het dorpje Strijensas. Het torentje is ontworpen door Adrianus Cornelis van Loo en in 1883 gebouwd door de firma Penn & Bauduin uit Dordrecht. Het stenen gebouwtje onder de toren deed dienst als opslagplaats voor de brandstof waarop het licht brandde. In de Tweede Wereldoorlog is de toren flink beschadigd geraakt. De plaatselijke smid B.M. Verhoef heeft de toren na de oorlog hersteld. Het licht op de toren is op nieuwjaarsdag van 1996 gedoofd. Daarna heeft de toenmalige gemeente Strijen zich erover ontfermt. In 2005 is de toren gerestaureerd en is er een wandelpad naartoe aangelegd.

Bestuurlijk gezien viel Striensche Sas eeuwenlang onder De Klundert, de oorsprong hiervan ligt ver voor de 2e Sint Elisabethsvloed van 1421. Voor die tijd vormden Holland en Brabant één aaneengesloten gebied, maar werden door die niets ontziende natuurramp van elkaar gescheiden door het Hollands Diep dat toen ontstond. Het dorp is ontstaan rond de sas (sluis) van Strijen uit 1649. De brug over de sluis is van 1908 en om de Moerdijkbruggen goed te kunnen verdedigen is er in 1937 een kazemat gebouwd, die ook de Dordtsche Kil kon afsluiten voor scheepvaart.

Strijen is de oudste gemeente in de Hoeksche Waard. De naam Strien is afkomstig van de gelijknamige rivier, een belangrijke handelsroute tussen de grote rivieren Schelde, Maas en Rijn. Strijen was tijdens de Middeleeuwen een welvarende gemeenschap. De St. Elizabethsvloed van 1421 verdeelde het gebied in twee delen: het Hollandsch Diep ontstond en Brabant en Holland werden erdoor gescheiden. Strijen lag opeens op een eiland, de polder Oudeland van Strijen. Ook na de vloed van 1421 bleef Strijen zijn vooraanstaande plaats behouden. Als oudste gemeente van de Hoeksche Waard is Strijen rijkelijk voorzien van de meest uiteenlopende monumenten en op de gemeentelijke monumentenlijst staan dan ook een kleine zeventig objecten.

Bij de Sint Elizabethsvloed in 1421 verdween de Zuidhollandse Waard, de polder die hier vroeger lag, in de golven. Het Oudeland van Strijen werd zo’n tien jaar later opnieuw drooggelegd. Later werden andere polders ook weer bedijkt, om later samen de Hoekse Waard te vormen. Het Oudeland van Strijen ligt vlakbij Rotterdam en Dordrecht en is een leeg en rustig gebied. Bebouwing en hoge begroeiing is er nauwelijks en het gebied bestaat vooral uit grasland- en akkerbouwpercelen. Dwars door het gebied slingeren twee oude waterlopen:, de Lage Vliet en de Dwarsche Vaart en het is een belangrijke pleisterplaats voor ganzen.

Cillaarshoek is een buurtschap en bestaat uit lintbebouwing langs de Keizersdijk van Strijen naar Maasdam. Deze Keizersdijk is vernoemd naar keizer Karel V en was eeuwenlang onderdeel van de doorgaande route van Amsterdam naar Parijs. De plaats werd gesticht door de inwoners van Weede, nadat dit dorp in 1421 bij de Sint-Elisabethsvloed door het water was verzwolgen.

De polder en het gelijknamige plaatsje in de Hoekse Waard is gelegen aan de Binnenbedijkte Maas. De Sint Anthoniepolder is (met de polder Oud Bonaventura) de enige polder in de huidige Hoeksche Waard die niet overstroomd raakte tijdens de Sint-Elisabethsvloed van 1421. Daardoor is Sint Anthoniepolder in het bezit van het oudste kerkje op de Hoeksche Waard, een in romaanse stijl opgetrokken gebouwtje met klokkentoren. Dominee Schmidt, de vader van Annie M.G. Schmidt, had hier begin 20e eeuw zijn eerste standplaats.

De Binnenbedijkte Maas is een meer en een afgedamde tak van de Maas in de Hoeksche Waard met een lengte van 7,3 kilometer. De Binnenbedijkte Maas wordt in de volksmond vaak kortweg Binnenmaas genoemd. Het is een overblijfsel van een oorspronkelijke loop van de Maas en wordt vooral gebruikt voor recreatie. Dijkdoorbraken tijdens de Sint Elisabethsvloed en in de jaren erna hadden tot gevolg dat grote delen van de Groote of Hollandsche Waard onder water kwamen te staan. Het deel tussen Westmaas en Maasdam bleef gespaard en ligt daarom nu volledig geïsoleerd in het polderlandschap.

Maasdam heeft zijn geografische naam te danken aan de dam die hier in de rivier de Maas werd gebouwd in de 13e eeuw. Het dorp Maasdam is een dijkdorp en kent geen echt centrum.