Trage Tocht Heibloem – Wandelen langs verschillende Peelrestanten

Je duikt vanuit het sombere en stille plaatsje Heibloem meteen de natuur in en bijna geheel onverhard wandel je door natte gebieden. Deze wisselen af met grootschalige en intensieve landbouw variërend van grote schuren met koeien en kippen tot vele hectare gazonteelt. Maar daartussen is het genieten met als hoogtepunt de Neerpeelbeek. De beek kronkelt door het bos met soms oudere beversporen en vele verschillende schildpadden. De herfst is begonnen met daarbij de prachtige tinten geel, oranje en lichtgroen van de bladeren van de bomen. Een Trage Tocht die er mag wezen vooral door het hele hoge percentage onverhard. Vooral bij de Moost zijn deze erg mooi, oude landwegen en bospaden die onaangetast zijn.

Bedenker van de route: ‘We maken vanuit het Limburgse Heibloem een mooie wandeling langs verschillende Peelrestanten. Ooit was het hier een groot moerasgebied. En dat is goed te zien als je het dorp uitloopt en de bossen van ‘Waterbloem’ betreedt. Die zijn weer flink nat. We lopen naar het kanaal de Noordervaart. In 1808 liet Napoleon een begin maken met het graafwerk van de Noordervaart, het ‘Grand Canal du Nord’: een gedeelte van de verbinding Antwerpen-Maas-Rijn. In 1853 werd de Noordervaart tot aan de Helenavaart in de gemeente Deurne op vaardiepte gegraven. Zo kon het water uit de Peel weg en werd de turf uit Helenaveen en Deurne via de beide Peelkanalen afgevoerd. De route slingert om het moerasven Groote Moost heen terug naar het kanaal. Vandaar vervolgt de tocht naar het volgende Peelrestant, de Nederpeel. We wandelen een flink stuk langs de Neerpeelbeek, vroeger een kaarsrechte beek maar nu weer flink kronkelend. Langs een fraaie voormalige kloosterboerderij komen we weer terug in Heibloem.’

De plaats Heibloem is een typisch kerkdorp en ligt in een ontginningsgebied. Het is ontstaan vlak na de Tweede Wereldoorlog. De kloosters van Heibloem en Stokershorst, die nu niet meer bestaan, vormden in voorgaande eeuwen een belangrijke reden voor het ontstaan van het dorp Heibloem. Tegenwoordig zijn van de oorspronkelijke kloostergebouwen slechts de kloosterboerderij en het brouwerijgebouw bewaard gebleven. Het eigenlijke kloostercomplex werd in 1958 gesloopt.

Het landschap van de Waterbloem bestaat uit een boscomplex bestaande uit afwisselend naald- en loofhoutaanplanten. Dee Waterbloem wordt doorsneden door de Roggelse beek, de afwateringsbeken Eerste Moost, Achterste Moost en de Doorbrandlossing. De Waterbloem is een peelrestant en maakt onderdeel uit van een peelvennengebied. Kenmerkend voor de omgeving van het gebied is de hoeveelheid aan afwateringskanalen. Het was tot omstreeks 1850 een groot moerasgebied maar bestaat nu uit een zeer afwisselend bosgebied met stukjes heide, landbouwgrond en nog steeds ook moerassen. Met de Waterbloem is mogelijk de Waterviolier bedoeld, die er nu nog op plaatsen voorkomt.

De Moost is een ernstig verdroogd Peelrestant, een zogenaamd Peelven. Het gebied wordt kunstmatig nat gehouden middels water uit het kanaal. Soms wordt het gebied ingedeeld in de Kleine Moost en de Groote Moost. De Kleine Moost wordt ook wel Haelens water genoemd, omdat dit gebied vroeger werd gebruikt door de inwoners van ‘haelen’ voor het steken van turf. Momenteel wordt het gebied weer vernat en in het gebied komen de das en het wild zwijn voor.

De kanaal de Noordervaart werd tussen 1803 en 1810 aangelegd als deel van Napoleons Grand Canal du Nord. Tegenwoordig is het een zijtak van de Zuid-Willemsvaart. In 1803 begon Napoleon aan de verbinding van de Schelde met de Maas en de Rijn. Eerder hadden de Spanjaarden in de 17e eeuw een dergelijk project aangevat. Daarvan werden toen slechts enkele kleine stukken tussen Maas en Rijn, de Fossa Eugeniana, afgebouwd. Toen in 1810 het Koninkrijk Holland, met Amsterdam en Rotterdam, bij Frankrijk werd ingelijfd, was de nieuwe verbinding niet meer nodig. Het werk werd gestopt en duizenden arbeiders waren plotseling werkloos, voordat het kanaal voldoende vaardiepte had. De aanwezigheid van turf zorgde ervoor dat de Noordervaart in 1854 op vaardiepte werd gegraven.

Nederpeel-Grave is een natuurgebied ten westen van Heibloem waarvan 55 ha bos en het overige deel grasland. Het was een particulier landgoed, maar de eigenaren hebben het in 2002 verkocht aan Staatsbosbeheer, om de natuurwaarden voor de toekomst veilig te stellen. Oorspronkelijk lag hier veen, maar dat is verdwenen. Een leemlaag op ruim 1 meter diepte zorgt voor een vochtige bodem. De bossen in het gebied zijn dan ook grotendeels op rabatten aangelegd. De Neerpeelbeek stroomt door dit gebied. Deze was gekanaliseerd maar kan sinds het eerste decennium van de 21e eeuw weer meanderen. In het gebied vindt men broekbos en populierenplantages. Enkel in de laagste delen zijn nog restanten van de oorspronkelijke vegetatie te vinden. Daar komt onder meer grote boterbloem voor.

Dit bosgebied bestaat voornamelijk uit naaldhout maar er staan ook eiken en beuken, waarvan sommige meer dan 130 jaar oud zijn. Als bezienswaardigheid komt men langs een voormalige kloosterboerderij met brouwerijgebouw gebouwd omstreeks 1853. De gebouwen zijn de enige die van het oorspronkelijke kloostercomplex bewaard zijn gebleven.