Trage Tocht Wichmond – Wandelen rond kasteel Hackfort

Een aaneenschakeling van doorkijkjes naar bijzonder mooie landschappen, zo is deze wandeling mooi samen te vatten. De Achterhoek is ongerept en hier is nog een grote variatie aan landschappen met kleine graspercelen, bossen, statige lanen, natte pareltjes en historisch interessante gebouwen zoals watermolens en kastelen. Dat alles zie je op deze mooie wandeling die start in Wichmond. De herfstkleuren komen al op, achter elke bocht verrassende nieuwe landschappen en dat met de rust zoals je die graag op een wandeling hebt. Daarbij loop je over prachtige kleine paadjes, kronkelend langs beken of onder reusachtige oude bomen.

Routemaker en bedenker Rob Wolfs over deze route: ‘We maken een fraaie wandeling in het Achterhoekse coulisselandschap rondom landgoed en kasteel Hackfort. De route rijgt alle mooie onverharde paadjes aan elkaar tot een wandelpareltje. We beginnen bij Chocolaterie en Koffiehuis Magdalena dat gezeteld is in het historische gebouw Ludgerus, ooit school en dorpscafé, aan de rand van Wichmond. We hebben net nog even zicht op de imposante St. Willibrorduskerk en de pastorie met trapgevel. Over bomenlanen en smalle paadjes tussen de velden slingert de wandeling langs houtwallen, singels, boerderijen en beken. We komen bij kasteel Hackfort, lange tijd in bezit geweest van de adellijke families Van Hackfort en Van Westerholt. Tegenwoordig zijn het kasteel en landgoed eigendom van Natuurmonumenten. Gelukkig bepaalde baron Arend dat het landgoed met al zijn landerijen en boerderijen één geheel moest blijven, zodat wandelaars nu nog steeds van dit mooie halfopen landschap kunnen genieten. Bij de Keuken van Hackfort is het goed vertoeven. We lopen even over een idyllisch pad langs de Baakse Beek. De beek is eigenlijk geen beek, maar ooit gegraven om de moerassige gronden hier te ontwateren. Verderop wandelen we opnieuw over eiken- en beukenlanen, door kleine bosjes, langs weilanden en akkers in een kleinschalig boerenlandschap. We kruisen diverse keren de brede Veengoot, die vroeger Hissinkbeek heette en in de jaren 1926, 1927 werd vergraven tot afwateringskanaal. Even voor het eind passeren we bij recreatieboerderij de Rietberg een zelfbedieningsrustpunt met terras en dan zijn we weer snel terug in Wichmond.’

Tijdens het verblijf van de Friese missionaris Liudger in West-Saksen krijgt hij een aantal onroerende goederen van rijke mensen, die zich tot het christendom hadden bekeerd. Een van deze goederen was afkomstig van graaf Wrachar die tijdens de schenking in Brummen verbleef. Hij schonk Liudger in 794 een stuk grond langs de IJssel. In de schenkingsoorkonde van 794 komt de eerste keer de naam Wichmond voor. Wichmond wordt dan geschreven als Withmundi. With-mund betekent ‘wijde mond’, in dit geval de monding van de Baakse Beek in de IJssel. Het middeleeuwse Wichmond lag dicht bij de IJssel, recht tegenover Cortenoever.

Het hart van het Landgoed Hackfort wordt gevormd door het kasteel en de bijbehorende watermolen in de Baakse Beek. Landgoed Hackfort in de Gelderse Achterhoek is een van de mooiste en grootste domeinen van Natuurmonumenten. Het kasteel, de moestuin, de veertig pachtboerderijen en de omliggende landerijen zijn allemaal goed bewaard gebleven. Het verhaal over Hackfort begint bij de familie Van Westerholt, die het kasteel en de omliggende landerijen de afgelopen eeuwen bewoonde en beheerde. Het is dankzij hen dat het karakteristieke landschap bewaard is gebleven, Natuurmonumenten maakte er een gastvrij landgoed van.

Het kasteel is in eigendom van de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten. Het kasteel ligt te midden van bossen en weilanden. Bij het kasteel bevindt zich ook de Watermolen van Hackfort. Het kasteel werd omstreeks 1392 voor het eerst genoemd in het leenregister van de heren van Tekstckhorst als Huis Hackforden met voorburcht en grachten. In 1586 is het grotendeels verwoest door Spaanse troepen tijdens de Tachtigjarige Oorlog. De huidige vorm stamt gedeeltelijk uit de 16e en gedeeltelijk uit de 18e eeuw. Het kasteel werd in 1788 verbouwd. Het oude poortgebouw en de bijgebouwen werden afgebroken. De grachten gedempt. Het kasteel werd een 18e eeuws landhuis. De twee torens herinneren nog aan het kasteel.

Vlakbij kasteel Hackfort ligt een watermolen uit ongeveer 1700. De molen is voorzien van een waterrad met schoepen en wordt aangedreven door water uit de Hackfortse Beek. Dit waterrad zorgt voor de aandrijving van molenstenen waarmee graan gemalen wordt. Het molengebouw is een bijna vierkant bakstenen gebouw met enkele kleine gevelopeningen voor wat daglicht. Het molengebouw telt twee bouwlagen en een hoog opgaand, met Hollandse pannen gedekt schilddak. Boven de deur zit een grote opening en in de kap een luik met een hijsbalk voor graanzakken. Sinds de restauratie van 1997 is de molen wekelijks in gebruik. Vrijwillige molenaars zagen hout en malen graan voor veevoer op waterkracht. Ook levert het waterrad stroom aan het elektriciteitsnet.

Het Ludgerusgebouw is een voormalig patronaatsgebouw en nu een gemeentelijk monument. Waar nu het Ludgershuis staat werd in 1875 door van Constance baronesse von Motzfeldt een school gesticht. In 1922 werd het vervangen door het huidige patronaatsgebouw St. Ludgerus. Dat gebeurde nadat in 1920 met de financiële gelijkstelling van het bijzonder onderwijs geld was vrijgekomen zodat uitbreiding van de school mogelijk werd. Naamgever was Ludgerus die in 794 de eerste kerk stichtte op Saksische grond aan de oostelijke kant van de IJssel en daarmee een belangrijke rol heeft gespeeld bij kerstening van de regio.

Het stroomgebied van de Baakse Beek begint in het hoger gelegen Oost-Nederlands Plateau ten oosten van Twente en de Achterhoek. De Baakse Beek werd de afgelopen eeuwen rechtgetrokken om zo snel mogelijk het water uit de Achterhoek af te voeren. Het Waterschap werkt nu weer aan herstel van het oude beeksysteem om in tijden van droogte water te kunnen vasthouden.