Trage Tocht Geijsteren – Wandelen door Limburgs pareltje

De route is bedacht door Rutger Burgers die de wandeling als volgt omschrijft: ‘We wandelen een prachtige ronde op en om Landgoed Geijsteren in de noordpunt van Limburg. De meeste Pieterpad-wandelaars zullen zich het landgoed herinneren als een pareltje in de route. Met deze bijzonder afwisselende Trage Tocht zie je het bos en de omringende landerijen van de familie De Weichs de Wenne van alle kanten. Vanuit het dorp betreden we al snel een mooi karrenspoor aan de rand van weilanden en akkers. Links zie je rozenvelden en in de verte de Maas. Even verder passeren we het Geysterensch Ven, restant van een oude Maasbedding. Iets hoger in dit terrassenlandschap vinden we de Oostrumse Beek. Idyllisch slingert de beek door het fraaie loofbos. Oer romantisch zijn de boomstambruggetjes over de beek en natuurlijk de rietgedekte Rosmolen. Het landschap heeft hier zijn charme van weleer behouden. Eenmaal het bos uit kun je genieten van een fraai zicht over de velden, met op de achtergrond het boemeltje naar station Venray. Dan volgt natuurgebied Boshuizerbergen van Het Limburgs Landschap. De zandduinen mogen hier weer stuiven. Daartussen zien we indrukwekkende dennen en mooi kleurende berkenbomen. Dé verrassing is echter het jeneverbesstruweel. Met meer dan 4.000 exemplaren is het een van de grootste collecties in Nederland. Via een lus langs een ven komen we bij de Willibrorduskapel midden in het bos. De kapel is uit 1543, de waterput ernaast is nog duizend jaar ouder. Ook de staart van de wandeling heeft veel te bieden: prachtige bomenlanen en boerenhoeven met zwartwitte luiken.

De wandeling is een topper wat het criterium ‘onverhard’ betreft. Rond Geijsteren liggen echt heel veel onverharde wegen, soms karresporen, zand veldwegen en daarbij ook de nodige boswegen. Dit kenmerkt deze Trage Tocht die voornamelijk door landgoed Geijsteren gaat en heel veel afwisseling biedt. De route gaat langs de Oostrumse Beek die door het bos slingert, lange lanen maar ook kleine waterpartijen en weilandjes. Daarbij wandel je op begin en eind dicht bij de Maas met mooi uitzichten en kom je cultuurhistorisch interessante plekjes tegen zoals de Rosmolen, de Willibrorduskapel en het Mariakapelletje bij het Gildehuis. Al met al een zeer aangename wandeling met veel rusten natuur. Onderweg kom je langs dassenburchten, zie je ijsvogeltjes in de beek en vliegen de vogels af en aan om hun nest te bouwen of te bevoorraden.

Geijsteren behoorde eerst aan de Heren Van Cuijk, die uiteindelijk hun hele gebied aan de graven van Gelre verkochten. In 1236 wordt een Arnoldus van Gesserne als heer van Geijsteren genoemd. Vermoedelijk was hij de eerste aangestelde heer namens de graaf van Gelre, waarna hij door zijn familieleden werd opgevolgd. Het dorp zelf wordt voor het eerst in 1251 in een oorkonde genoemd. Veel huizen hebben nog de gekleurde luiken uit de vroegere heerlijkheid. Midden in het dorp staat de imposante Wilhelminaboom, geplant in 1898 als herinnering aan de kroning van Koningin Wilhelmina.

De hoeve  die zich bevindt op landgoed Geijsteren, een van de laatste gebieden nog steeds in bezit van een adelijke familie, te weten de Weichs de Wenne, gekenmerkt door de zwart-witte luikjes. Bij de hoeve staat een oude tiendschuur, een gebouw waarin tijdens de middeleeuwen en het de belasting van pachters en boeren aan een kasteelheer of een klooster werd opgeslagen. Vaak ging het daarbij om de pachtsom in natura. Inmiddels is de hoeve een restaurant waar het goed vertoeven is.

Het landgoed is in particulier bezit en is sinds 1806 in handen van de familie De Weichs de Wenne. Het bevindt zich pal aan de rivier de Maas in het Noordelijkste puntje van Limburg. Het gebied bestaat vooral uit naaldbossen maar ook akkers en velden, vennen en loofhoutbossen. Bijzonder fraai is de bedding van de Oostrumse Beek die nog een meanderende loop heeft. Ook liggen in het gebied enkele cultuurhistorische monumenten zoals de Sint-Willibrorduskapel en de Rosmolen. Het gebied is vrij toegankelijk en er lopen diverse wandelroutes, waaronder het Pieterpad, door het gebied. De monumentale boerderijen die tot het landgoed behoren zijn herkenbaar aan de zwart-witte luiken.

De beek is ongeveer 20 kilometer lang en het totale oppervlak van het afwateringsbied is 47,6 km². De beek mondt ten noordoosten van Geijsteren uit in de Maas. De beek wordt gedeeltelijk gevoed door maaswater uit het Peelkanaal. Het bovenstroomse gedeelte loopt door gebieden met intensieve landbouw, terwijl het benedenstroomse gedeelte door een landschap met extensieve landbouwgebieden en natuurgebieden loopt. De Oostrumse Beek ligt te midden van de hogere zandgronden en is ontstaan in venige laagten in het zandlandschap. In die laagte stroomde een meanderende beek die minstens voor een deel van het jaar gevoed werd door het grondwater. De beek behoort tot de laaglandbeken en kenmerkt zich door een gering verval en een lage stroomsnelheid. De beek heeft in het zuidelijke deel van de gemeente Venray zijn oorsprong in de in de 19e eeuw moerassige Steegsche Broek.

De Rosmolen is een watermolen op de Oostrumse Beek te Oostrum, gelegen in het Landgoed Geijsteren. Ze is eigendom van de familie De Weichs de Wenne, die ook het landgoed bezit. De molen was de onderste molen op de Oostrumse Beek, de bovenste molen was de Oostrumse watermolen. De Rosmolen is, al doet de naam anders vermoeden, geen rosmolen en is dat ook nooit geweest. Wel heeft het vierkantige molengebouw met tentdak het uiterlijk van een rosmolen. Naast de molen staat een fraaie boerderij. Het gebied waar de huidige Rosmolen staat werd ‘Aan de Rosmolen’ genoemd, aangezien zich in de nabijheid een boerderij bevond die een rosmolen bezat, welke in 1863 door brand werd verwoest. Deze naam is op de watermolen overgegaan. Het is mogelijk dat reeds in de 13e eeuw een watermolen op deze plaats was, maar pas in 1628 werd een schriftelijke vermelding van deze molen gemaakt. Het huidige gebouw stamt uit 1667. De molen was een zogenaamde wintermolen, wat zeggen wil dat ze slechts in de wintermaanden, van oktober tot april, voldoende water ontving om te kunnen malen. Ze werd voornamelijk gebruikt voor het malen van rogge.

Tot ongeveer 1990 heeft hier het natuurzwembad voor personeel en patiënten gelegen en er stond zelfs een badhuis. Sindsdien is de poel behoorlijk opgevuld zodat een klein poeltjes is overgebleven. De poel is ontstaan na een bominslag in de 2e W.O. Er komen alpenwatersalamanders voor en zelfs de ijsvogel en watervleermuis is hier gespot.

In 1948 is de put en de omgeving aan een ander onderzoek onderworpen. De put bleek gebouwd te zijn in een oude veenpoel met een diameter van 12 meter. Uit stuifmeelonderzoek bleek dat de poel dateerde uit de 4e en 5e eeuw n.Chr. Met de datering van de poel, het voortleven van heidense gebruiken en de connectie met de periode van kerstening, acht men het zeer waarschijnlijk dat het hier gaat om een gekerstende heidense bron. De kapel is in gotische stijl gebouwd maar de plaats was reeds lang voor de bouw van deze kapel een bedevaartsoord. De kapel dateert ongeveer uit de 16e eeuw. Naast de kapel bevinden zich een eeuwenoude waterput die van oudsher bekendstaat als de heilige bron en een grenspaal uit 1551. Deze paal markeert de grens tussen het Land van Cuijk en het Land van Kessel en is thans de grens tussen de provincies Noord-Brabant en Limburg en de gemeenten Venray en Meerlo-Wanssum.