Skip to main content
search

Streekpad Noardlike Fryske Wâlden – Buitenpost-Damwoude – Wandelen over oude halepaden

KIJK ROND BIJ

DE NIJE SWEMMER

Damwoude, Westergeest en een halepaad

NERGENS IN NEDERLAND IS HET LANDSCHAP ZO GOED BEWAARD GEBLEVEN ALS IN HET NOORDELIJKE DEEL VAN DE FRIESE WOUDEN VLAKBIJ KOLLUM. HET KLEINSCHALIGE LANDSCHAP IS UNIEK VOOR NEDERLAND. JE WANDELT MET DE IMPOSANTE DORPSKERK VAN WESTERGEEST ALS RICHTPUNT DOOR HET LANDSCHAP NAAR KOLLUM.

Wandeling over de Noardlike Fryske Walde van Buitenpost naar Damwoude op een Halepaad

De route leidt je over oude kerkpaden richting het oosten: het Halepaad, het Spyckhernsterpaad en het Brakkenpaad. Je bereikt de Nije Swemmer en loopt door het onbedorven landschap richting Westergeest. Het landschap wordt wat natter en meer sloten doorbreken de patronen van de weilanden. Uiteindelijk bereik je Kollum.

Halepaad Damwoude

De Halen waren, een reeks aaneengesloten zandkoppen, die hier in Friesland lagen vlakbij een verbindingsweg. Aanvankelijk vond er alleen langs deze verbindingsweg bebouwing plaats, maar vanaf ± 1800 vestigden zich steeds meer bewoners, meestal arbeiders of kleine agrariërs op deze onvruchtbare zandkoppen. Zij maakten op natuurlijke wijze de Halepaden door het dagelijks belopen, voor bezoeken aan kerken, scholen en winkels. Zonder planning ontstond er op deze wijze een wirwar aan voetpaadjes op deze Halen. Door koppeling van een aantal van deze paadjes ontstond er zo ongeveer ook één lang Halepad bij Damwoude. In die tijd kende men nog het “allemansrecht”, zoals dat nu in bijvoorbeeld de Scandinavische landen nog geldt: iedereen heeft het recht van overpad over andermans landerijen. Met tientallen klaphekjes en vlonderplankjes werd voorkomen dat het vee wegliep en zo werd dit pad intensief gebruikt tot ± 1960. Vanaf ± 1940 zijn de zandkoppen afgegraven, het zand is gebruikt voor aanleg van nieuwe wegen en de cultuur-historische halepaden zijn sindsdien meer en meer in verval en onbruik geraakt, of door woningbouw verdwenen. Hier en daar ziet men nog een huisje op een restant- zandkop staan, als herinnering aan de vergane periode. Vanaf de begraafplaats aan de Haadwei in Damwoude loopt dit voormalige kerkenpad kronkelend door weilanden en bossen en tenslotte langs de begraafplaats (via klaphekjes en nauwelijks herkenbaar pad) en zo bereik je de Haadwei.

Wandeling over de Noardlike Fryske Walde van Buitenpost naar Damwoude op een Halepaad

Kollum

Kollum is een dorp met kleinsteeds karakter in Friesland en is gelegen in het noorden van de Friese Wouden. Ten zuiden van het dorp bevindt zich het typische coulisselandschap, wat kenmerkend is voor de Friese Wouden. Het coulisselandschap strekt zich eveneens uit in westelijke richting. Ten noorden van het dorp bevinden zich juist de uitgestrekte kale weilanden van de kleigronden. Delen van deze gebieden zijn ingepolderde zeearmen en worden de Tochmalanden genoemd. Naar het oosten toe wordt Kollum omzoomd door vruchtbare weilanden met verderop de dorpen Kollumerpomp en Burum.

Een deel van Kollum is een beschermd dorpsgezicht. Omdat Kollum in het verleden altijd een centrale plaats in de regio heeft ingenomen, was er bij de ondernemers van het dorp een relatief redelijke welvaart. Zeker afgezet tegen het feit dat Kollum in een van de armste regio’s van het land was gelegen. Aan de hoofdstraat, de Voorstraat is dit het beste terug te zien aan de gevels, waarbij typische Hollandse gevels als de trapgevel, lijstgevel en de klokgevel de huizen sieren. In totaal bezit Kollum 35 rijksmonumenten. Voorbeelden hiervan zijn het voormalig werkhuis voor armenhuis Oostenburg waarin Kollumer Museum Mr. Andreae is gevestigd en het oude raadhuis.

Wandeling over de Noardlike Fryske Walde van Buitenpost naar Damwoude bij de kerk in Kollum
Wandeling over de Noardlike Fryske Walde van Buitenpost naar Damwoude in Kollum

Westergeest

Op de grens van het vlakke kleilandschap met zijn weidse vergezichten en het beschutte elzensingellandschap van de Wouden ligt Westergeest. Westergeest, in de volksmond ook weleens Foestrum genoemd, is een klein dorpje in de gemeente Kollumerland en Nieuwkruisland in het noordoosten van Friesland. Rondom de eeuwenoude kerk wonen rond de 600 inwoners.

De hervormde kerk van Westergeest is een romaanse eenbeukige kerk uit de 13e eeuw was oorspronkelijk gewijd aan Martinus. Het schip heeft restanten tufsteen van de voorganger. Op de muur bevindt zich een zonnewijzer uit 1873. De halfrond gesloten apsis, eenhalfronde, of veelhoekige, nisvormige ruimte, met rondboogvensters is iets smaller. Aan de westzijde een half ingebouwde, vlakopgaande toren. In 1807 werd deze toren verlaagd en werd het zadeldak vervangen door een ingesnoerde spits. Het orgel uit 1891 is gemaakt door Bakker & Timmenga. In 1954-’57 is de kerk naar plannen van J.J.M. Vegter gerestaureerd. De kerk is een rijksmonument.

Wandeling over de Noardlike Fryske Walde van Buitenpost naar Damwoude in Westergeest
Wandeling over de Noardlike Fryske Walde van Buitenpost naar Damwoude in Westergeest

Zwagermieden

Natuurgebied de Zwagermieden wordt begrensd door de Petsloot in het westen en noorden, de Kollumerzwaagstervaart in het oosten en de Easterbroeksterwei en de Mieden in het zuiden. De Zwagermieden maken deel uit van de zogenaamde Natte As, een strook van aaneengesloten natte natuurgebieden die van zuidwest naar noordoost dwars door Friesland loopt. Het bestaat voornamelijk uit natte open weilanden en rietlanden, met in het zuiden wat meer begroeiing. Tijdens het Holoceen was de zeespiegel hoger dan tegenwoordig en ontstonden veengebieden en sinds de 13e eeuw werd turf gewonnen uit Zwagermieden. Door turfwinning en ontwatering verdween het 6 meter dikke hoogveenpakket en daalde de bodem. De smalle lange weilanden dateren uit deze periode en zijn nog zichtbaar in het veenweidegebied. Mieden zijn laaggelegen hooilanden, ongeschikt voor bewoning, die niet bemest werden omdat ze vaak ver van de boerderij lagen. De watersnip, roerdomp, tureluur, veldleeuwerik, zomertaling en kievit broeden hier.

Damwoude

Damwoude is een dorp in de gemeente Dantumadeel in het noordoosten van Friesland en ligt vier kilometer ten zuiden van Dokkum. Vroeger bestond het dorp uit Dantumawoude, Akkerwoude en Murmerwoude, maar in 1971 ontstond de nieuwe eenheid Damwoude. De eerste drie letters van de oude dorpsnamen werden samengenomen en vormden de nieuwe dorpsnaam. Hierbij dient wel opgemerkt te worden dat Dantumawoude ook wel kortweg Damwoude werd genoemd. Het dorpje wordt opgesierd door vier prachtige imposante kerken.

Wandeling over de Noardlike Fryske Walde van Buitenpost naar Damwoude
Wandeling over de Noardlike Fryske Walde van Buitenpost naar Damwoude

Leave a Reply

Close Menu
CHOOSE YOUR LANGUAGE