Ons Kloosterpad – Vessem-High Tech Campus- Wandelen naar de grafheuvels bij Toterfout

Op de route ontdek je het gebied tussen Vessem enEindhoven. Je wandelt van de Pelgrimshoeve Kafarnaüm in Vessem naar Klooster Mariënhage in Eindhoven. Onderweg kom je langs diverse locaties zoals het Claraklooster en de Genneper Watermolen. Zo verken je ook het Koningshof en de Lambertuskerk. Deze route is onderdeel van Ons Kloosterpad, serie van 15 etappe wandelingen.

De wandeling laat nog heel veel onverharde paden in Midden-Brabant aan de randen van Eindhoven zien. Je verlaat Vessem via een oud kerkenpad en loopt naar de buurtschappen Halfmijl, Toterfout en Zandoerle. De laatste heeft nog een prachtige brink met daar omheen authentieke langgevelboerderijen en de O.L.V. Mariakapel. Bij Toterfout zie je in de bossen meerdere grafheuvels. En richting Veldhoven loop je langs de Run en de Dommel. Op afstand de drukte van de snelwegen rond Eindhoven, het immense complex van ASML en knooppunt de Hogt waar een spinnenweb van snelwegen elkaar kruist. Het is een wandeling van het platteland naar de stad. Ten zuidwesten en ten westen van de Brainport Eindhoven zijn nog heel veel ongerepte stukjes natuur en veel onverharde wegen die je door het landschap leiden.

De oorsprong van de Lambertuskerk ligt in de middeleeuwen. Het benoemingsrecht voor priesters in Vessem lag destijds bij het kapittel van Oirschot. De kerk in Vessem werd gesticht omdat de omwonenden anders veel te ver weg moesten kerken: in Bergeijk of Oirschot. Rond de kerk ligt een bakstenen kerkhofmuur.

Pelgrimshoeve ‘Kafarnaüm’ is gelegen aan de Servatiusstraat. Hier kunnen groepen verblijven voor bezinningsweekenden en informatiebijeenkomsten betreffende de tocht naar Santiago. Deze boerderij was oorspronkelijk eigendom van de Sint Willibrordusstichting te Heiloo, een psychiatrische inrichting onder beheer van de broeders van Dongen. Het huis diende als zomerverblijf voor patiënten. Het broederhuis werd in 2009 omgezet in een pelgrimshoeve. De rol van de broeders is grotendeels overgenomen door vrijwilligers. Het huis wordt als zodanig nog gebruikt en is een refugie voor bedevaartgangers naar Compostella.

De aan het pleintje gelegen Mariakapel is toegewijd aan Onze Lieve Vrouw in ‘t Zand. Oorspronkelijk stond er in de 12de en 13de eeuw een houten kerk op het plein van Zandoerle. Omstreeks 1250 werd deze kerk vervangen door een kapel. Van 1672 tot 1798 was deze kapel in gebruik als schuurkerk. Hier werden de Rooms Katholieke diensten gehouden. In 1807 werd de huidige kapel in gebruik genomen. Sinds 1817 is het gebruikelijk om in de kapel de rozenkrans te bidden. Omstreeks 1960 is de kapel gerestaureerd.

Zandoerle, in de volksmond Zandoers geheten, is een gehucht behorende tot de gemeente Veldhoven. Zandoerle werd gezien als een van de twee kernen in het dorp Oerle, waarbij de andere kern vaak als Kerkoerle wordt aangeduid. Door zijn rijke verleden, karakteristieke plein en monumentale boerderijen is Zandoerle van grote cultuurhistorische waarde. De naam Oerle betekent ‘oud bos’, afgeleid uit de begrippen Oer, oud en Lo, bos. Zand verwijst naar de schrale en onvruchtbare zandgronden rond het gehucht. De brink, het rechthoekige plein van Zandoerle, is beschermd dorpsgezicht. Rond dit met lindebomen beplante plein liggen zes langgevelboerderijen. Van oudsher diende dit plein als marktplaats.

Toterfout is een gehucht in de gemeente Veldhoven dat anderhalve kilometer ten westen van het dorp Oerle ligt. Door de geschiedenis heen hebben er verschillende schrijfwijzen bestaan voor de naam Toterfout, waarvan Totefat de oudste is. De naam is mogelijk een verbastering van ‘t Ode Fout, wat staat voor Het Woeste Woud. De naam kan ook verklaard worden als Tot der Voirt, waarmee een overgang van een rivier bedoeld wordt, in dit geval de Bruggenrijt. In de zeventiende eeuw werd de naam Totefeyt gebruikt. De vondst van grafheuvels en urnenvelden bewijzen dat de omgeving van Toterfout al vroeg bewoond was. In de middeleeuwen bevond het gehucht zich in een groot heidegebied, genaamd de Grote Aard van Oerle. Bij archeologisch onderzoek zijn in de omgeving van Toterfout en Halfmijl prehistorische grafheuvels uit de Midden Bronstijd (1600 – 1000 v. Chr.) aangetroffen. De zestien gerestaureerde grafheuvels liggen verspreid over meerdere locaties.

De grafheuvels van Toterfout-Halve Mijl zijn, naast één heuvel uit het neolithicum, een aantal prehistorische grafheuvels van de Hilversumcultuur uit de midden-bronstijd (1600-1000 v.Chr.). Ze liggen in het gebied tussen de gehuchten Toterfout en Halfmijl, deels in de bossen.  De grafheuvels zijn deels omgeven door een ringsloot, een ringwal, of enkel- of meervoudige paalkransen. De vorm van de grafheuvels en verwantschap van enkele urnen met Engels aardewerk van de Wessexcultuur leidde tot de conclusie dat er contacten met Engeland hebben bestaan. Zestien grafheuvels werden gerestaureerd. De overige werden geëffend, om plaats te maken voor cultuurgrond.

De Dommel is een zogenaamde laaglandbeek met als kenmerkt een breed beekdal en een onregelmatige stroomsnelheid. Dat komt doordat de voeding van de rivier afhankelijk is van regenwater en kwel, via een stelsel van sloten en greppels, beekjes en riviertjes die allemaal in de hoofdstroom uitkomen. De Dommel kent wel 75 van zulke zijriviertjes en -beekjes, zoals de Keersop, Run, Tongelreep, Gender, Kleine Dommel, de Beerze, de Reusel en de Essche Stroom. Bij Borkel en Schaft komt de Dommel Nederland binnen stroomt hier nog voor een deel in oude kronkels door het landschap. Aan de oever van de Dommel vind je hooilanden die vaak onder water lopen bij hoog water. Je ziet hier uitgesleten oeverwanden, bomen met de voeten in het water en weidesmet koeien.