De Groote Peel is vaak erg nat en zeker met de regen van de afgelopen weken is wandelen in dit hoogveengebied moeilijk. Maar niet op deze Groene Wissel. Je loopt voornamelijk op grind- en asfaltpaden op iets verhoogde taluds. En waar dit niet mogelijk is, zijn vlonderpaden aangelegd. Je krijgt een mooie inkijk in het enorm grote gebied. Ondanks dat het van oorsprong een veengebied is, wisselen kleine gebiedjes met verschillende kenmerken zich toch af. Behalve langs grote waterplassen loop je door kleine dennenbosjes, over zanddijkjes en kleine heidegebieden. Onderweg ontmoet je kunst in de vorm van Landart, zie je een oude nagemaakte plaggenhut en tuur je over het gebied op een nieuwe uitzichttoren. Al met al een verrassende wandeling die plekjes liet zien die ik nog niet gezien had in de Groote Peel. Daarnaast loop je de ook langs de flanken van het gebied over oude zandpaden door een kleinschalig landschap waar roodbruine runderen en schapen grazen. Een aanrader.

Routemaker Bart van der Schagt over de wandeling: ‘Deze afwisselende wandeling komt door het voor wandelaars hele jaar door vrij toegankelijke deel van Staatsbosbeheer natuurreservaat de Groote Peel. Bijna tachtig procent van dit natuurgebied is gedurende vijf maanden per jaar afgesloten voor ons wandelaars: in het voorjaar hebben broedende en in het najaar trekkende vogels hier hun rust nodig. Van deze periode-afsluitingen zult u met deze wandeling dus geen last hebben. U kuiert in het vrije deel over half- en onverharde paden waarmee u toch een uitstekende indruk krijgt van de rijke natuur, met over de moerassige delen zelfs flink wat knuppelpaden, puur natuurbeleving dus. Voor de afwisseling maakt u aan de rand van de Groote Peel over land- en graswegen even kennis met het Brabantse boerenland. U komt tweemaal langs het Buitencentrum van SBB, met uitgebreide landwinkel, horeca en terras. Op de bebouwing van Ospeldijk na wandelt u grotendeels over onverharde en halfverharde paden en wegen.’

Ospeldijk of Ospeldiêk, informeel d’n Diêk, is een kerkdorp met een lintbewouwing langs de dijk van Meijel naar Ospel. Het werd een kerkdorp in 1954. Ook was er een lagere school, oorspronkelijk ‘Heilige Geestschool’ genaamd, later omgedoopt in ”t Kienhout’, welke in 1952 werd gesticht en in 2012 wegens het teruglopend aantal leerlingen werd gesloten. Hierna werd het een Thomashuis. De kerk werd in 2007 gesloten en het jaar daarop gesloopt. De kerktoren bleef staan.

De Groote Peel is een van de weinig stukken die over zijn van het onafzienbare hoogveen dat ooit de grens tussen Brabant en Limburg vormde. Het is één van de rijkste vogelgebieden van West-Europa met veenmoerassen, plassen, open heideterreinen, weidse vlakten, stille bosjes en zandruggen. Het oorspronkelijke hoogveengebied in de Peel, dat gedurende eeuwen was ontstaan, had een omvang van ruim 30.000 hectare. De veenlaag kon vijf tot zes meter dik zijn. Al in de middeleeuwen werd het gedroogde veen gebruikt als brandstof. Aan de rand van het veenmoeras werd turf gestoken voor eigen gebruik. In het Limburgse deel ontstonden hierdoor veenputten. In het Brabantse deel werd het turfsteken vanaf ongeveer 1850 op grote schaal en systematisch aangepakt. Om de turf af te voeren, werden turfvaarten en -kanalen gegraven. Later, toen turf niet meer rendabel was, ging men over op ontginning. Een deel werd omgevormd tot weiland en akkers. In het eerste helft van de twintigste eeuw gingen stemmen op om van het hoogveengebied een natuurreservaat te maken. Vanaf 1951 is dit door Staatsbosbeheer opgepakt en er zijn een groot aantal wandelpaden om van het gebied te genieten. En moerassig gebied is voor wandelaars ontsloten door gebruik te maken van knuppelbruggen.

Bezoekerscentrum Mijl op Zeven ligt aan de rand van Nationaal Park De Groote Peel. Het gebouw is bijzonder omdat het volledig ecologisch gebouwd is. Het heeft sedumplanten als isolatie voor het dak, zonnecellen en een windmolen om elektriciteit op te wekken. Als isolatiemateriaal zijn onder meer hout en oud papier gebruikt. De tentoonstelling in het bezoekerscentrum geeft een beeld van het ontstaan van het hoogveen, de geschiedenis van de Peel, de rijke natuur en de wijze van beheer van Staatsbosbeheer.

De Groote Peel heeft veel last gehad van de dalen grondwaterspiegel. Het ondergronds water stroomde weg doordat in het verleden een ondoordringbare laag was doorgeprikt. Als tegenmaatregel is er een waterdicht scherm rond de Groote Peel aangebracht van 1,7 kilometer lang en 3,5 meter diep. Deze loopt ook over de Mussenbaan. Vroeger werden hier alle vogels gemakshalve ‘mussen’ genoemd. Er komen echter veel meer vogels in dit waardevolle gebied voor: kievitten, grutto’s en wulpen.

Dick Verberne uit Helenaveen is geboren en getogen in de Peel er er gedurende zijn leven mee vergroeid geraakt. Het ruige land en het zwarte water en oude verhalen over deze streek vormen een belangrijke inspiratiebron voor zijn werk. Hij bedacht ook het kunst werk Landart. Het verbeeldt de omstandigheden waardoor het hoogveen weer kan gaan groeien. Het grondwater wordt verhoogd en de berken die de laatste decennia in het afgegraven gebied zijn ontstaan, moeten hiervoor wijken. Het kunstwerk Landart is gemaakt van berken die ruimte moesten bieden aan deze nieuwe ontwikkeling.