Langs de Brabantse Aa – ‘t Guldenland-Gemert

De etappe van Langs de Brabantse Aa van ‘t Gulden Land naar Gemert is er een vol natuur met een tipje religiositeit. Het hoofdbestanddeel bestaat uit de prachtige natuur langs de Esperloop en de Snelle Loop. De zijbeken van de Aa zoals Snelle Loop en Oude Aa kronkelen door het landschap en met kronkelen bedoel ik écht kronkelen. De meanders buigen elke 10 meter naar links of rechts. De natuur rond de Esperloop en Snelle Loop is heel bijzonder. Het water kleurt oranje door kwelwater dat uit de Peelrandbreuk omhoog komt. Tussenstop Missieklooster Heilig Bloed ligt geïsoleerd en verlaten in het landschap, zoals dat hoort om tot God te komen. In de aangrenzende Brabantse Kluis is het goed vertoeven, de sfeer van de buren hangt er echt. Verder loop je door landschappelijk agrarisch gebied met een echt authentiek paadje naar kasteel Gemert. De ommuurde oude muur doet Middeleeuws aan en is een prachtige entree tot eindpunt Kasteel Gemert.

Een broek is een laaggelegen gebied dat blijvend nat is. Dit kan komen door kwel, opwellend grondwater, of door een rivier of beek die regelmatig overstroomt en in sommige winters het land langere tijd overspoelt. Veel broeklanden zijn ongeschikt voor agrarische doeleinden omdat ze te nat zijn, maar sommige kunnen worden begraasd in de drogere perioden. Het woord ‘broek’ is nauw verwant aan het Duitse Bruch, moeras, en het Engelse ‘brook’, beek, en is afgeleid van het Germaanse woord ‘broka’ wat moeras betekent.

In het klooster wonen ongeveer 25 missiezusters van het Kostbaar Bloed. Het huis is een internationaal thuis voor de Missiezusters. De eerste en voornaamste opgave van de zusters in Heilig Bloed is het gebed voor de wereld en de zorg voor de oudere en zieke medezusters die na hun jarenlange inzet in verre landen hier hun levensavond doorbrengen. Naast alle werkzaamheden die de samenleving binnen de kloostermuren nu eenmaal vraagt, heeft de gemeenschap zich ten doel gesteld huis en hart open te stellen voor al diegenen die zowel geestelijk als lichamelijk tot rust willen komen. Het moederhuis heeft ook nog een tweede belangrijke taak, dat is het opleiden van jonge zusters. Jonge vrouwen die meer willen weten over een leven als missiezuster zijn van harte welkom op de meeleefdagen. Ook bestaat de mogelijkheid als geassocieerde opgenomen te worden in de congregatie.

De naam De Biezen verwijst naar de reusachtige grassen, ook wel cypergrassen die vroeger massaal voorkwamen op de moerassige grond langs de Ymelbeek. Deze enorme grassen, zoals mattenbies en ruwe bies, werden gebruikt voor het vlechten van matten. Rondreizende kunstenaars vertoonden hun kunsten op deze matten en bewaarden er hun boeltje in. De term ‘de biezen pakken’ duidt op het oprollen van die matten, zodra ze weer vertrokken.

Het Grotelsche Bos is een bosgebied van ongeveer 200 ha in de gemeente Gemert-Bakel. Het is een gebied dat voornamelijk uit naaldhout bestaat en dat in de jaren 30 van de 20e eeuw is aangeplant. In het zuiden van dit gebied bevindt zich de Aarlesche Vijver, dat een door zandwinning ontstane waterplas is. Een aantal landbouwpercelen in het noordwesten van dit gebied is omstreeks 2005 tot natuurgebied omgevormd en wordt begraasd door Schotse hooglanders. Opvallend is de 175 meter hoge zendtoren van de KPN die zich in het noorden van dit gebied bevindt. Hier broedt soms de slechtvalk.

De Esperloop is een riviertje in de gemeente Gemert-Bakel dat uit de Snelle Loop ontstaat en er later weer in terug vloeit. De lengte van de Esperloop bedraagt een achttal kilometers. De Esperloop splitst zich ter hoogte van Milheeze af en is, in tegenstelling tot de Snelle Loop, over een groot gedeelte niet gekanaliseerd. Als zodanig is het een van de zeldzame voorbeelden van een min of meer gave ‘heidebeek’. Dit smalle beekje meandert door het Grotelsche Bos om bij de buurtschap Grotel, ten zuiden van De Mortel, weer in de Snelle Loop uit te komen.

Het water van de Esperloop is erg schoon, maar het bevat veel ijzer. Dat komt doordat een belangrijk deel van het water dat dit beekje voedt afkomstig is van de zone langs de Peelrandbreuk. Dat is een diepe geologisch breuklijn, waarlangs diep grondwater opwelt. Zowel plaatselijk aan de oevers van de Esperloop, als onder aan de steile oevers staan beekdalplanten als dotterbloemen en zwarte zegge, die verder in het Grotelse bos (een oud heideveld) niet voorkomen en in de omgeving betrekkelijk zeldzaam zijn.

De Snelle Loop is een beekje in de Nederlandse provincie Noord-Brabant, dat tegenwoordig afwatert van het Defensiekanaal en van daar uit naar het westen stroomt. De Snelle Loop vormt de gemeentegrens tussen de gemeenten Laarbeek en Gemert-Bakel, en meer naar het oosten vormde ze over enige kilometers de grens tussen de voormalige gemeenten Bakel en Milheeze en Gemert. Het rechte karakter van de beek is geen gevolg van de kanalisatie, maar grotendeels origineel. De Snelle Loop is dan ook geen natuurlijke beek, maar een gegraven waterloop. De Snelle Loop was voorheen een dubbele waterloop met daartussen een hoge wal. Het is van oorsprong een landweer aangelegd in de Middeleeuwen rond 1370. De landweer verliep vanaf de Bakelse buurtschap Grotel tot aan de Aa. De wal en de dubbele loop zijn in de 20ste eeuw geheel verdwenen tussen de Beeksedijk en de Aa, maar de wal vanaf Grotel tot aan de Beeksedijk bestaat nog steeds.

Dichtbij het kasteel van Gemert en het gezellige dorpscentrum liggen de tuinen van VELT-Gemert: Heerlijck Hopveld. VELT is de afkorting van Vereniging voor Ecologisch Leven en Tuinieren. De naam van de tuinen verwijst naar de vrije heerlijckheid Gemert. Dat was Gemert totdat Napoleon zich de ministaat Gemert van de Teutoonse of Duitse orde toe-eigende. Het herbergt een voorlichtingstuin van 3 ½ hectare, een tuinkamer voor workshops en cursussen met kruidenwinkeltje, kruidentuinen, moestuinen, wijngaard, boomgaard, hooilandjes, bos, poelen en productietuinen.

De bouw van dit kasteel is begonnen in 1391. Het werd bewoond door de ridders van de Duitse Orde en het is gebouwd in opdracht van de Commandeur Hendrik Reinaart van Husen. Het hoofdgebouw van het kasteel dateert uit 1740 en is gebouwd in Lodewijk XIV-stijl. Het kasteel is omringd door een fraai park. Buiten dit park bevinden zich uitgestrekte landerijen met diverse hoeven waarvan de kleuren der luiken nog steeds die van de Duitse Orde zijn.