KIJK ROND IN
OSS
Bergoss, Museum Jan Cunen en molen Zeldenrust
De wandelroute voert u langs een aantal voor het stadsbeeld en/of de historie belangrijke panden, herinneringen aan het rijke industrieel verleden, voorbeelden van stadsvernieuwing waarbij oude fabriekscomplexen hebben plaats gemaakt voor woningbouw en voorbeelden van moderne kantoorarchitectuur.
Het kleine rondje door het centrum van Oss laat veel van het verleden zien, vooral op industrieel gebied. Het is nu in coronatijd leeg in het centrum, verlaten zelfs. Maar juist nu kun je de wandeling goed maken en het laat zien dat je wandelend door een plaats het verleden leert kennen op een aangename wandelende manier.
Voormalige hoofdkantoor Bergoss
Bergoss was een tapijtfabriek en kwam voort uit een watten- en kapokfabriek, een zogeheten wattenmolen, die in 1856 werd opgezet door Daniël van den Bergh. Daniël was de broer van Simon van den Bergh, die een margarinefabriek oprichtte welke een van de fundamenten van het latere Unileverconcern zou worden. In 1888 verplaatste Jacob van den Bergh de wattenfabriek naar de locatie waar tegenwoordig het Berghkwartier is gelegen. De fabriek breidde zich uit, er kwamen weefgetouwen en stoommachines. Het bedrijf, oorspronkelijk fa. Gebr. v/d Bergh geheten, ontwikkelde zich tot een tapijtweverij, die later werd uitgebreid met een spinnerij, een ververij, en een spoelerij. Het terrein werd vanaf 1992 herontwikkeld. Enkele karakteristieke elementen bleven als industrieel monument bestaan: Het hoofdgebouw, waar tegenwoordig Hotel De Weverij en Spahuys in zijn gevestigd.
Museum Jan Cunen
Museum Jan Cunen is een kunstmuseum gevestigd in de monumentale ‘Villa Constance’, een fabrikantenvilla in het centrum van de Noord-Brabantse stad Oss. In het museum worden tentoonstellingen gehouden van negentiende-eeuwse, (vroeg) twintigste-eeuwse en hedendaagse kunst en over het ‘Verhaal van Oss’, met educatie als speerpunt. Sinds 2001 is het gebouw aangewezen als Rijksmonument. De monumentale villa waarin het Museum Jan Cunen is gehuisvest, werd in 1888 gebouwd naar een ontwerp van H.R. Hendriks. Opdrachtgever was Arnold van den Bergh, zoon van de Osse margarinefabrikant Simon van den Bergh. Hij vernoemde het pand naar een van zijn dochters.
Fabrikanten Villa's
Verschillende fraaie villa’s in Oss aan de Molenstraat herinneren aan de rijkdom van de twee families Jurgens en Van den Bergh. Zij werden groot door de handel in en de productie van boter.
Titus Brandsma Lyceum
Titus Brandsmalyceum van Het Hooghuis is een school voor voortgezet onderwijs in de onderwijssoorten havo en vwo. De school werd in september 1923 opgericht onder de naam ‘Carmelcollege’ door de paters Karmelieten nadat eerdere pogingen om een hbs op te richten mislukt waren.
Begraafplaats Eikenboomgaard
De begraafplaats Eikenboomgaard is een deel van een 19e-eeuwse, rooms-katholieke begraafplaats. De begraafplaats werd op 1 mei 1872 gewijd en omvat ruim 2000 graven.
Het Kasteel van Oss
Het Kasteel van Oss was een stadskasteel dat omstreeks 1374 gebouwd werd als onderdeel van de verdedigingswerken van Oss. De verdediging was vooral tegen het Hertogdom Gelre gericht. Oss lag namelijk in het grensgebied van Brabant en Gelre en Gelderse troepen vielen geregeld binnen. Het kasteel verdedigde de stad aan de noordelijke zijde. In 1381 werd het kasteel beschreven als een stenen huis binnen den zingel van den grave (gracht). Niemand wist precies de juiste plaats ervan. Op 5 mei 1994 trof amateurarcheoloog Hans Pennings enkele middeleeuwse bakstenen aan in de bouwput van het project Gelderse Poort. Hierop werd een archeologisch onderzoek uitgevoerd en kwamen de fundamenten van het kasteel aan het licht. Het gebouw mat 39 bij 23,5 meter en de contouren ervan zijn aangegeven in wat tegenwoordig het Burchtplein heet. Boven de fundamenten van een torentje is een glasplaat aangebracht waardoor de mensen deze kunnen bekijken.
Grote Kerk
De Onze Lieve Vrouw Onbevlekt Ontvangen Kerk is beter bekend als de Grote Kerk van Oss, en is gelegen aan de kerkstraat. De kerk is gewijd aan het dogma De Onbevlekte Ontvangenis van Maria. Het is een in neogotische stijl gebouwde kerk, welke ontworpen is door H.J. van Tulder. De kerk, met een opvallend spitsloze toren werd gebouwd in 1857-1859. Het grondpatroon is een kruisbasiliek met een driebeukig transept, en kooromgang. Het interieur is geïnspireerd op de Sint-Janskathedraal in ‘s-Hertogenbosch.
Groene Engel
De Groene Engel is een cultuurpodium in Oss, geopend in 1999, bestaande uit een zaal, een café en een brasserie. De Groene Engel kan geschaard worden onder de poppodia. Naast popconcerten vormen echter ook film, theater, politiek en beeldende kunst een substantieel onderdeel van het aanbod. De Groene Engel is gevestigd in een oud gebouw dat van origine diende als hoofdkantoor van de margarinefabriek van Anton Jurgens. Het art-decotegelmozaïek in de hal herinnert daar nog aan. Later werd het gebouw onderdeel van het Philips-kantoor in Oss.
Molen Zeldenrust
Molen Zeldenrust (voorheen De Zwaluw) is een windmolen aan de Kruisstraat. Het is een ronde stenen stellingmolen die als korenmolen is ingericht. De molen heeft tot einde jaren 50 van de 20e eeuw op de wind gemalen. In 1971 is de vervallen molen verkocht aan de gemeente Oss. De in 1974 op particulier initiatief opgerichte stichting De Osse Molen ondernam in 1975 met succes inzamelacties om de molen te herstellen. Op 24 februari 1978 is de restauratie van een opnieuw maalvaardige molen voltooid. Het gevlucht is oud-Hollands. In de molen bevinden zich drie koppel maalstenen.
Instituut H. Nicolaas van Poppel in Oss
Het statige, neoromaans aandoende huis is rijk gedetailleerd. Het heeft twee bouwlagen en een brede voorgevel, met in het midden een trapgevel, waarin een nis met een Sint-Nicolaasbeeld. Het vierkante complex heeft een binnenplaats, waaraan rechts de kapel was gelegen. Het had een grote tuin waarin het neogotische patronaatsgebouw uit 1888 stond, aan het pad naar het scholencomplex aan de Korenstraat.