Groene Wissel Oisterwijk – Wandelen langs de mooiste vennen

De wandeling rijgt de prachtige vennen ten zuiden van Oisterwijk aan elkaar: Staalbergven, Kolkven, Van Esschenven, Witven, Voorste Goorven, Groot Aderven, Achterste Goorven en Wolfsputven. Daartussen bospartijen met lange lanen maar ook kronkelende paadjes. Vanuit het sfeervolle Oisterwijk doe je eerst nog wat weilanden met de Voorste Stroom aan. Een wandeling die er mag zijn in een prachtig gebied waar de eerste vormen van toerisme in ons land tot ontwikkeling kwamen. Ga hier niet op zondag wandelen want dan is het echt druk. Nu alleen af en toe een wandelaar en een hond die wordt uitgelaten.

Routemaker en bedenker Bart van der Schagt over deze route: ‘U wandelt eerst even door Oisterwijk en daarna langs beekjes en door landelijk gebied langs landgoed De Hondsberg naar de vele vennen die het prachtige bosgebied ten zuiden van Oisterwijk rijk is. Slingerend over de mooiste paden doet u bijna alle vennen daar aan. De terugweg gaat langs een Oisterwijkse beek en door het horecarijke centrum van dit gezellige Brabantse dorp. Op een mooie zondagmiddag kan het bij de vennen rondom boshuis Venkraai druk zijn. Dus ga dan tijdig op pad, dan bent u die drukte een beetje voor!’

De naam Oisterwijk betekent een ten oosten van Oost-Tilburg liggende wijk. Het woord wijk is afgeleid van het Latijnse vicus dat markt- of handelsplaats betekent. Met Oost-Tilburg was de nederzetting rond de kerk aan het Kerkplein in het huidige Oisterwijk bedoeld. Deze verklaring hangt samen met het feit dat de historische kern van Oisterwijk een samensmelting is van het dorpje Oost-Tilburg rond de kerk en het stadje Oisterwijk rond De Lind. Overigens werd met West-Tilburg het huidige Tilburg bedoeld.

Een belangrijke tak van bedrijvigheid is vanouds het toerisme. De in 1909 opgerichte VVV was de eerste in Nederland, maar ze kende een voorloper, de Vereeniging tot bevordering van het vreemdelingenverkeer te Oisterwijk, waarvan het oudste document een brief van 17 juli 1888 is. Het vennengebied ten zuiden van Oisterwijk was een grote attractie. Een bedreiging vormden de plannen om het landgoed De Hondsberg te verkavelen en te bebouwen. Het betrof het landgoed dat behoorde bij Kasteel Durendaal. Hierop kwam de VVV in het geweer, en de bemoeienissen hiervan hadden tot gevolg dat de Vereniging Natuurmonumenten dit gebied in 1913 kon aankopen.

Het gebied was ooit een uitgestrekt heidegebied waarin zich vele vennen bevonden, maar vanaf 1801 begon men het gebied te bebossen. Jongere aanplant dateert van omstreeks 1840. Het gebied geldt als een van de bekendste wandelgebieden in deze provincie. Naar het oosten sluit het (bijna) aan bij de Kampina, eveneens eigendom van Natuurmonumenten. Naar het westen sluit het gebied aan bij het gebied ‘Oude Hondsberg, Ter Braakloop en Galgeven’ dat bezit is van het Brabants Landschap. Deze gebieden maken samen deel uit van Het Groene Woud, een keten van grote natuurgebieden in het midden van Brabant, ongeveer van Tilburg tot aan Schijndel.

De ontstaanswijze van de vennen is niet in alle gevallen geheel zeker, maar aangezien er in de directe omgeving zowel beekdalen liggen als stuifzandgebieden, neemt men vaak aan dat er zowel uitgestoven laagten als stroomdalvennen bij zijn. Behalve bossen en vennen treft de wandelaar aan de randen van het gebied enkele kleine heideveldjes en de aantrekkelijke beekdalen van de Rosep, de Reusel en de Achterste stroom. In 1950 werd de Rosep afgekoppeld omdat deze te voedselrijk was geworden, maar ook via zure dispositie en vermest oppervlaktewater worden de vennen verder bedreigd.