Groene Wissel Grathem – Wandelen over de Beegterheide

De wandeling is erg mooi met het charmante startplaatsje Grathem als startunt. In Limburg is de kerk het middelpunt van het dorp, hier ook, met de unieke watermolen die iets later volgt. De wandeling bestaat uit prachtige graspaden langs de soms meanderende Haelense Beek en het mooie natuurgebied de Beegterheide. Overwegend bossen maar ook kleine heidevelden en kleine vennen bepalen hier het landschap. Zandwegen leiden je door het gebied, overal onverhard, met soms een mooie graanveld of weiland. De asperges worden nog gestoken en de droogte wordt bestreden met grote waterkanonnen. Tussen de graanvelden loop je terug naar Grathem na een verrassend mooie wandeling. Om aan te bevelen.

Routemaker en bedenker van de wandeling Bart van der Schagt: ‘Na de gezellige dorpskern van het Limburgse Grathem en een bezoek aan het Kapittelsbos (een bloemrijke tuin met leuke paadjes) kuiert u kilometerslang over graspaden langs de Haelense Beek. Daarna maakt u een kort rondje door piepjong Landgoed Genegenterhof. Over stille paden door het Exatenbos wandelt u naar en over de Beegderheide, daar heeft u vanaf de hoge paden een schitterend uitzicht over de talrijke vennen en heide. Op de terugweg komt u weer door het Exatenbos, gevolgd door prachtige paadjes en landwegen op de rand van bos en boerenland. Het laatste deel is een lang graspad langs de Uffeltse Beek. De bushalte naderend geniet u van de skyline van het pittoreske dorp en van de Grathemer(water)molen met vistrap. Heeft u nog wat tijd over, bezoek dan Kasteel Groot Buggenum. Op de bebouwing na wandelt u bijna geheel over onverharde paden, alleen in Grathem is er horeca.’

Het kerkdorp Grathem ligt aan de Uffelse Beek en ten zuidoosten van de plaats liggen uitgestrekte plassen, die ontstaan zijn door grindwinning. In het buitengebied van Grathem staan mooie oude boerderijen, veldkruizen en kapelletjes. Het Limburgse plaatste heeft verder nog een mooie historische kern. Op de markt staat het beeldje van De Foekepotter. Deze naam is afgeleid van een foekepot, een instrument bestaande uit een Keulse pot, overspannen met een gedroogde varkensblaas en daarin een hol rietstokje. Door met vochtige vingers langs dit rietstokje heen en weer te bewegen, ontstaat het foeke-geluid. Het instrument werd al in de 16e eeuw gebruikt om langs de deuren te gaan om geld of iets eetbaars te verkrijgen. In die tijd kleedde de muzikant zich als nar of clown net zoals met het huidige carnaval.

Het relatief kleine ‘Kapittelsbos’ bestaat uit een landschapstuin en ligt in de oksel van de Haelense en Uffelse Beek. Er staan momumentale eiken en hoogstam-fruitbomen en kunst sier de landschapstuin op.

De Haelensche Beek is een voortzetting van de Uffelse Beek en is historisch gezien van groot belang door de kastelen die er langs liggen. De beek is volledig gekanaliseerd maar vanaf 2000 werden beekherstel werkzaamheden uitgevoerd waardoor het water hier en daar weer een meer natuurlijke loop volgt. Het beekje stroomt verder naar Haelen dat door de beek in tweeën wordt gesplitst. Verderop mondt de beek uit in de Maas.

In 1992 is in Grathem Jan Frenken begonnen met het telen van hazelnoten. Hij vond het een uitdaging om iets nieuws te beginnen en begon met de biologische teelt van hazelnoten. Zonder kunstmest en bestrijdingsmiddelen wordt hier het natuurlijke evenwicht in stand gehouden waardoor de bomen zelf eventuele ziektes en plagen binnen redelijke grenzen houden. In 2008 werd de boerderij van Jan Frenken omgevormd tot landgoed Genegenterhof. Toen is er 12ha bos en 8ha natuurweide aangelegd, waarmee de biodiversiteit en natuurwaarde een enorme boost kregen. De boerderij steunt gedeeltelijk op de inzet van werknemers met een afstand tot de arbeidsmarkt.

Het gebied ten noordwesten van Beegden bestaat vooral uit naaldbos, heide- en stuifzandrestanten en vennen. Vroeger waren hier uitgestrekte stuifzandcomplexen, wat nog aan het reliëf terug te zien is. De Beegderheide is een tijd lang verhuurd geweest aan Defensie, die er legeroefeningen hield. Ook heeft men pogingen gedaan een deel van het gebied te ontginnen ten behoeve van de landbouw. De Duitse bezetter heeft plannen gehad om daar een vliegveld aan te leggen, wat echter niet gerealiseerd kon worden. Na de Tweede Wereldoorlog bleek de landbouw hier echter niet meer rendabel. Vanaf de jaren ’90 van de 20e eeuw is men begonnen met natuuronderhoud en -herstel. Een deel van het gebied wordt begraasd door het Kempens schaap.

De brug tussen het Gulden Eind en de Breestraat/Beeklaan is in het dorp Grathem bekend onder de naam Puinebrök. Die naam heeft het te danken aan de tijd dat de overgang nog bestond uit houten balken. Onder weersinvloeden ontstond er ruimte tussen de balken met het gevolg dat boeren er met hun paardenwagens in bleven steken. Om dat probleem te verhelpen werd er puin over de balken gelegd. Zo ontstond de naam voor deze brug.