Brabants Rondje Oventje – Wandelen over Duits Lijntje en door Trentse Bossen

Ik maakte vandaag met Marianne een mooie wandeling in het Brabantse land bij het Achter Oventje. Vanaf de Mariakapel volgen we al snel het Duits Lijntje waar de oude spoorwegovergang en de wachtpost herinneren aan de spoorlijn van Boxtel naar Gennep. Deze voormalige spoorlijn was eens onderdeel van de verbinding Londen-Berlijn-Sint Petersburg. We volgen het oude tracé van de spoorlijn en wandelen door boerenland met hier en daar kleine aangelegde poelen. Verderop liggen de Trentse Bossen waar op diverse plekken nog bomkraters nog te zien zijn als gevolg van luchtaanvallen in augustus en september 1944. Tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog zijn hier bombardementen uitgevoerd op de Duitse Vliegbasis in Volkel, ter voorbereiding op de operatie Market Garden. Midden in het bos ligt nog een schietbaan die is aangelegd in 1947 als oefenbaan voor de mariniers van vliegveld Volkel. Door boerenland lopen we terug naar het beginpunt bij de Mariakapel die is gebouwd door de inwoners van het Oventje.

De wandeling kent twee gezichten en is dus vol afwisseling. Het eerste gedeelte gaat vanaf de Mariakapel langs bos en boerenland naar het Duits Lijntje met de Wachtposten. Het is een open gebied met alleen even wat waterpartijen bij de Houtvennen. Niet voor niets planden de Duitsers hier in het open gebied vliegbasis Volkel. Over brede zandwegen bereiken we het besloten gebied van de Trentse Bossen, vernoemd naar buurtschap Trent. Hier zie je nog relicten uit de tijd van de Koude Oorlog zoals een schietbaan en bomgaten. Het rondje is al met al een verademing in het verder niet zo interessante gebied in de Peel. Hier ontmoeten natuur en cultuur elkaar, en het is prettig wandelen.

Het Oventje bestaat uit tientallen huizen en boerderijen. Oventje heeft weliswaar een schooltje en kent een zeker verenigingsleven, maar is nooit tot een kerkdorp uitgegroeid. De geschiedenis van de school gaat zelfs terug tot 1828. ‘t Oventje ligt tussen de Udense bossen en de Midden Peelweg en grenst aan de vliegbasis Volkel. De plaats is vermoedelijk vernoemd naar een vrijstaand bakhuis of een steenoven waar stenen gebakken werden uit plaatselijk gegraven leem of klei. Het Middelnederlands ‘ovent’ betekent ‘oven, bakoven’. In 1992 zijn in de buurtschap resten van een middeleeuwse steenoven gevonden, waar de buurtschap vermoedelijk haar naam aan dankt.

In 2004 werd op het Oventje een Mariakapel gebouwd en grotendeels tot stand gekomen dankzij giften van inwoners van de buurtschap. Het is een bakstenen gebouwtje, neergezet met hulp van parochie, gemeente Landerd, bouwbedrijf Cornelissen en vele vrijwilligers. Bijzonder feit is de herkomst van het Mariabeeld. Ooit gevonden in een sloot van het Nonnenveld in Uden, belandde het via de afdeling gevonden voorwerpen van de politie bij een familie in Uden. Die schonk het beeld uiteindelijk aan de kapel.

‘We steken een kaarsje op in de Mariakapel, er is genoeg aanleiding om dit te doen. Of het helpt? Ik denk het niet, toch doen we het. Baadt het niet dan schaadt het niet.’

De spoorlijn Boxtel – Wesel, ook wel het Duits lijntje genoemd is een voormalige spoorlijn van de Noord-Brabantsch-Duitsche Spoorweg-Maatschappij (NBDS). De lijn verbond het Duitse Wesel met het Nederlandse Boxtel via Goch, Gennep, Mill, Uden, Veghel en Schijndel. Het traject werd geopend in 1878, opdat het onderdeel kon worden van de snelste verbinding Londen–Berlijn–Sint-Petersburg. In de jaren 1960 en jaren 1970 werd in fasen het Duitse gedeelte gesloten en opgebroken. In 1950 beëindigde de NS het laatste stukje personenverkeer op de lijn Boxtel-Uden en in 1972 werd het goederenvervoer op het stuk Mill – Gennep beëindigd. In 1978 verdween ook het goederenvervoer tussen Uden en Mill en in 1983 tussen Veghel en Uden, waarna de sporen werden opgebroken.

‘Onvoorstelbaar dat over de grond waar je wandelt eens een locomotief met wagons richting Duitsland reed. Nu is het een ecologische verbindingszone en is het ingenomen door de natuur.’

Trentse Bossen is een langgerekt bosgebied van ongeveer 150Ha en is grotendeels in eigendom van de gemeente. Het is een droog zandgebied (voormalige heide) met voornamelijk aangeplante grove den en Amerikaanse eik. Het wordt doorsneden door kaarsrechte paden die op enkele plekken stervormig bij elkaar komen. In dit bosgebied wordt inmiddels een geleidelijke omvorming naar natuurlijk bos gerealiseerd. In de jaren ’90 richtte de Vredesbeweging in dit gebied een zogenaamde vrijstaat in. Vanuit dit perceel, ingeplant met dennenbomen in de vorm van het vredesteken, werden onder meer vredesdemonstraties tegen de kernwapens op de luchtmachtbasis Volkel gehouden.

‘Het zijn redelijk eentonige bossen met lange lanen. Toch heerst er een vredige stilte. Een vredige stilte, vlakbij het Vredesbos.‘

De schietbaan is aangelegd in 1947 als schermenschietbaan voor de mariniers van vliegveld Volkel. In 1953 werd de schietbaan eigendom van de luchtmacht. In 1991 werd het gebruik van de schietbaan gestopt. De schietbaan was een vlakte met aan het einde een zandheuvel om de munitie te vangen. Deze is nog steeds zichtbaar en werd ook wel kogelvanger genoemd. Commandobunker 221, gebouwd in 1951, stamt uit de tijd van de koude oorlog. Hier was communicatieapparatuur voor de vliegbasis Volkel ondergebracht. Tot 1965 is de bunker in gebruik gebleven. Deze is definitief gesloten en is nu een onderkomen voor vleermuizen. Tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog hebben de geallieerden bombardementen uitgevoerd op de Duitse Vliegbasis in Volkel, ter voorbereiding op de operatie Market Garden. Op diverse plekken in de Trentse Bossen zijn de bomkraters nog te zien van de luchtaanvallen in augustus en september 1944.

‘De Koude Oorlog was een heftige tijd met veel spanningen. Lang lag het achter ons maar gezien de huidige verhoudingen in de wereld lijkt het weer helemaal terug. Schietbanen, bomkraters en de bunker herinneren aan de tijd. Het zijn relicten van een bizarre tijd, een tijd die eigenlijk weer is teruggekeerd.’