Antoon Coolenwandeling – Lith – Wandelen langs hoogtepunten van Dorp aan de Rivier

Ik start de wandeling in Lith aan de Maas. Beneden me ligt het veerpont, het dorp is verlaten, mogelijk doordat de carnavalsvierders nog op één oor liggen. ‘De Maas ligt langs dit dorp. Zij komt er naar toe gestroomd. Zij vloeit er vriendelijk langs. Zij buigt er weer van af. Zij ligt in de blanke boorden der verzanding en in hare bochten, in het fluwelen groen van vlak gevlijde uiterwaarden, tusschen de welige ruigten der grienden.’

Ik wandel over de dijk naar de dokterswoning van dokter van Taeke. Het heeft renaissance elementen en is het geboortehuis van Hendrik Wiegersma. Het uitzicht is niet veel veranderd. Onder me de Maas met het veerpont en schepen die tegen de stroom ploeteren. Aan de overkant van de Maas zijn nu grootschalige werken om water te bufferen en natuur te creëren.
‘Dokter van Taeke had zijn wonderlijk hoog ouderwetsch huis aan den hoogen Maasdijk, de dijkweg lag er open langs, het huis had een vrij uitzicht over de Maas, over de uiterwaarden en grienden, over het veer, over de landen en weiden achter de rivier tot over de naburige dorpen toe.’

Deze paden in Lith zijn vlucht- of kerkpaden en werden gebruikt in verband met het hoog water. Mooie voorbeelden hiervan zijn het Engwijkpad en het Schuurkerpad. Naast het stratenpatroon in Lith geven deze paadjes prachtige doorkijkjes achter huizen en komen op verrassende plekken weer op andere straten uit.
‘Binnen den dijk langs de wegen, daar woonden de boeren, dat waren meest kleine pachtboeren, die een acht of tien bunder bewerkten, die hooiland en grasland pachtten en land in den polder bebouwden. De machtige groote heeren van den grond, die zaten hier of daar, die zaten in ’s-Hertogenbosch, die inden de pachtsommen waarvoor hier de boeren te werken hadden in dit kleine dorp.’

De kerk is zoals in zovele plaatsen in Noord-Brabant groter dan men aan de grootte van het dorp zou vermoeden. De Sint Lambertuskerk is een rijksmonument, neogotisch en vergezeld van een Heilig Hartbeeld en een R.K. Pastorie. Het is carnaval, een feest van de katholieken, de kerk is echter stil en de deur staat open.
‘Maar zijn jongens die werden katholiek opgevoed. En voor de nonnekers in het klooster had hij zijne groote voorliefde.’

Op het marktplein staan nog steeds de lindes. De cafés werden in de film gebruikt en er staat nog een dorpspomp met de eerste steen van het voormalige gemeentehuis.
‘Binnendijks ligt, als in een arm, het dorp ingesloten, de kom, het marktpleintje met de linden. Herberg De Koffiekan, later heeft hij den naam van zijn herberg veranderd, hij noemde zijn herberg toen café Moira.’

Net buiten de dorpskom staat de imposante voormalige notariswoning. Op de bovenverdieping zul je een fantastisch uitzicht over het rivierenland hebben. De grote oprijlaan en de grote bijgebouwen doen vermoeden dat ook toen al het beroep notaris veel geld opleverde. Het rijksmonument stamt uit 1845 en is in de film gebruikt als doktershuis van dokter van Taeke.
‘Dokter van Taeke zocht den omgang niet met den notaris.’