Andreas Schotel Wandelroute – Esbeek – Langs werkplekken van de kunstenaar

De wandeling is alleen al de moeite waard door de verbinding met de werken van schilder Andreas Schotel. Je wordt herinnerd aan de plekken waar hij schilderde. Het betreft taferelen van het platteland en het boerenleven in Brabant. Op diverse plekken zijn kunstwerken en sculpturen door kunstenaars gemaakt die herinneren aan zijn schilderen. Daarbij verveelt de wandeling door het prachtige landschap rond Esbeek nergens. Hele oude bossen met immense bomen in een landschap wat op veel plekken nog onaangetast en authentiek is. Daarbij de mooie bomentuin en landgoed de Utrecht, een verdomd mooie wandeling op de vroege morgen. Het was nog relatief koel, een vos schiet voorbij over een breed zandpad, tientallen reeën op het land en veel rust. Prachtig.

Andreas Schotel (Rotterdam, 1896-1984) was een Nederlands graficus. Hij maakte vele etsen van het leven en de werkzaamheden van de Noord-Brabantse boeren en landarbeiders. Daarbij documenteerde hij nauwgezet de overgang van traditionele naar gemechaniseerde bedrijfsvoering.

In 1916 kwam hij vrij uit dienst en bezocht toen de Rotterdamse Kunstacademie. Daar bekwaamde hij zich in de grafische kunsten, met name het etsen. Samen met Johannes Proost, met wie hij een artistiek en politiek (communistisch) bondgenootschap sloot, kreeg hij les van onder meer de Rotterdamse graficus Antoon Derkzen van Angeren. Net als bij Derkzen van Angeren ging hun aandacht naar havens, industrie en vereenvoudigde landschappen. In 1922 kwam hij, via de directeur van de Kralingse gasfabriek, in contact met diens broer, Cornelis Sissingh. Deze was houtvester op het Landgoed de Utrecht. Hier mocht hij gratis wonen nabij de brandtoren te Esbeek. Hij maakte er een portret van directeur Ingenegeren. Verkopen deed hij echter nauwelijks iets en na een jaar moest het gezin terugkeren. Hij verlangde echter terug naar Esbeek en schafte zich een tuinhuisje aan dat in 1923 naar Esbeek werd overgebracht. Het gezin bracht in dit twee bij twee meter metende huisje de zomermaanden door. Het huisje kwam te staan vlak bij de opzichterswoning van de Oranjebond van Orde, die de Rovertsche Heide had ontgonnen.

De kunst van Schotel was naturalistisch. De etsen van Schotel tonen het landschap en de werkende mensen. De laatsten werden uitgebeeld vanuit de schoonheid van de werkzaamheden en niet zozeer als aanklacht tegen armoede. Zijn etsen bieden nauwkeurige tijdsdocumenten aangaande alles wat eens gewoon was maar geleidelijk verdween om plaats te maken voor nieuwe zaken (primitieve dorsmachines, bijvoorbeeld) die op hun beurt eveneens weer verdwenen zijn. Samen met Johannes Proost ontwikkelde hij de techniek van de schoongedrukte ets. Hierbij werd gewerkt met zelfgebrande lak in plaats van inkt. Als pigment werd houtroet gebruikt. Hij ontwikkelde de mari, een werktuig dat de inkt van de etsplaat verwijderde maar die in de gleuven intact liet.

Vanaf 1924 kwam Andreas Schotel ieder jaar tijdens de zomermaanden naar Esbeek. Aanvankelijk bivakkeerde hij in een stal op het terrein van de ‘Oranjebond’ en later in een tuinhuisje van 2 x 2 meter op dat zelfde terrein. Het kreeg de naam ‘De Schuttel’. Later bouwde Schotel daar nog een slaapkamer bij van 2 x 2 meter en een piepklein atelier. In 2000 is ‘De Schuttel’, op initiatief van de Stichting Vrienden van Andreas Schotel Esbeek en de werkgroep Heemkunde Esbeek, gerestaureerd als blijvende blijk van waardering voor het werk van deze kunstenaar. De gemeente Hilvarenbeek waardeerde dit initiatief met het toekennen van de monumentenprijs.

De Verbinding – Houthakker – Op Sterk Water – Verroeste PK’s – Baadster in Broekeling – Ontmoeting met de Meester – De Koe – Alsof ze nooit zijn weggeweest

Esbeek is een dorp dat is ontstaan uit een kransakkerdorp, waarvan ook tegenwoordig de structuur nog goed te herkennen is. Naast Esbeek omvat het de buurtschappen Groenstraat en Hoogeind.  Een kransakkerdorp is een nederzettingstype dat, meestal in de Middeleeuwen, is ontstaan uit een buurtschap of herdgang, waarbij de boerderijen om een akkercomplex waren gelegen. Ze waren gegroepeerd langs kronkelige wegen die op verhogingen in het landschap lagen. De akker is gelegen op de westelijke oever van het Spruitenstroompje, een beek die vijf kilometer ten noorden van Diessen in de Reusel uitmondt.

Esbeek heeft in 2006 een dorpscoöperatie opgericht, genaamd Coöperatie Esbeek. Het grootste deel van de inwoners en instanties in Esbeek is lid van deze coöperatieve vereniging. Het hoofddoel van de dorpscoöperatie is dat Esbeek een actief en aantrekkelijk dorp blijft om te wonen, werken en recreëren. Vanuit de coöperatie worden initiatieven van leden en/of van het bestuur die het dorp op ruimtelijk, economisch of maatschappelijk terrein verduurzamen ondersteund en gerealiseerd. Doordat de initiatieven van de inwoners van het dorp zelf komen is de motivatie en betrokkenheid bij projecten groot. In 2007 kocht Coöperatie Esbeek café Schuttershof, het laatste café in de dorpskern, om het te behouden en versterken als centraal ontmoetingspunt van het dorp. De financiering werd mogelijk gemaakt door de uitgifte van certificaten (aandelen) aan leden van de coöperatie.

In mei 2009 is het Andreas Schotel museum geopend. Het is gevestigd in het pand van café Schuttershof aan de Dorpsstraat in Esbeek. Het is een onderdeel van het project ‘de Dorpshuiskamer’, waarmee Esbeek in 2009 de hoofdprijs won in de leefbaarheidswedstrijd van de Provincie Noord Brabant.Het museum wordt beheerd door de Stichting Vrienden van Andreas Schotel die zich ten doel heeft gesteld het werk van Schotel voor de toekomst te bewaren en het voor een breder publiek toegankelijk te maken. Het museum heeft wisselende exposities van de werken van Andreas Schotel en van andere kunstenaars. Ook treft u hier het schoonmaakwerktuig ‘de Mari’ en de authentieke drukpers aan.