Wandelroute Oeffelter Meent – Wandelen door Maasheggenlandschap

De wandeling Oeffelter Meent gaat door een gebied dat zijn naam ontleent aan de destijds gemeenschappelijke graslanden. Al vanaf de Middeleeuwen planten boeren hier heggen om hun kleine percelen. Prikkeldraad bestond toen nog niet, dus vlochten ze lange takken, meestal van de meidoorn, horizontaal door de heg. Hierdoor ontstonden ondoordringbare heggen voor vee. Op veel plaatsen is deze traditie hier weer in ere hersteld.

Oeffelt is een van de oudste dorpen van de gemeente Boxmeer en is gelegen aan de Maas. Oeffelt werd voor het eerst vermeld in een document uit 1075. Hierin was sprake van de naam ‘Uflo’. Dit zou een samenvoeging zijn van de Keltische woorden Uffa (water) en Ten (nederzetting), dus een ‘nederzetting aan de Maas’. Aangezien de Romeinse heerbaan van Cuijk naar Blerick door het latere Oeffelt liep, is de Romeinse invloed aanzienlijk geweest. Naast Romeinse muntvondsten werd ook de benedenste steen van een Romeinse kweern (handmolen) uit 250 na Chr. aangetroffen.

De San Salvatorkerk ook Kerk van de Zoete Naam Jezus genaamd, uit 1954, is ontworpen door Nico van der Laan. Het was de opvolger van een kerk die in 1853-1854 was gebouwd en de eerste kerk was die Pierre Cuypers heeft ontworpen. Deze kerk ging in 1944 verloren waarna de huidige kerk werd gebouwd. In de voormalige kerk werd een renaissancebeeldje van Maria Toevlucht der Zondaren vereerd, dat op 17 april 1753 door de laatste bewoner van het kasteel was geschonken. Er werden wonderbaarlijke genezingen aan toegeschreven. Tijdens het oorlogsgeweld in 1944 was het beeldje zoekgeraakt en het is nooit meer teruggevonden. Wel is er een replica van vervaardigd, maar de devotie kwam tot een einde.

De Maasheggen zijn een landschap en een keten natuurgebieden aan de Maas tussen de Noord-Brabantse plaats Vierlingsbeek en het Gelderse Batenburg. De Maasheggen zijn in Noord-Brabant het beste bewaard en grote delen van het gebied zijn daar eigendom van Staatsbosbeheer, onder meer in de Oeffelter Meent. Karakteristiek voor de Maasheggen is dat het landschap is verdeeld in een groot aantal kleine percelen die van elkaar zijn gescheiden door meidoorn- en sleedoornheggen. De meidoornstruiken worden half doorgezaagd en naar de zijkant geleid, zodat de struiken in elkaar groeien (dit wordt ‘leggen’ genoemd). Daar waar gezaagd is, groeien weer nieuwe takken zodat er een heel dichte heg ontstaat. Doordat de heggen zo dicht in elkaar gevlochten zijn, vormen ze een ondoordringbare afscheiding. Ze dienen vooral als perceelscheiding en veekering, maar helpen ook bij het buiten houden van roofdieren. Iedere keer als de uiterwaarden onder water lopen, helpen de heggen bij het opvangen van slib; als het water zich terugtrekt, blijft het slib achter waardoor de bodem in het gebied erg vruchtbaar is.

De Oeffeltse Raam is een beek met een lengte heeft van 17,5 km die ontspringt aan de noordkant van de Overloonsche Duinen, een dekzandrug die enkele meters hoger ligt dan de gebieden ten noorden ervan. Van hier uit stroomt het water in noordwestelijke richting, parallel aan de Maas. Grote delen van de beek zijn gekanaliseerd. De beek stroomt door het Brestbosch bij Boxmeer, waarna de Oploose Molenbeek erin uit komt. Vervolgens loopt de beek door het natuurgebied Het Vilt, een voormalige Maasarm. De beek loopt langs Oeffelt en komt ten noorden van deze plaats, tegenover Milsbeek, uit in de Maas. Tot 1985 was de bovenloop van de Oeffeltse Raam sterk vervuild. Daarna zijn zuiveringsinstallaties gebouwd, zodat het water weer goed van kwaliteit werd. Men is doende om de hele loop van de beek zodanig te verbeteren dat het een Ecologische Verbindingszone wordt.

Een meent of mient is een onverdeeld gemeenschappelijk bezit zoals dat in het verleden vanaf de 12e eeuw voorkwam, met name in de vorm van ‘gemene gronden’. Dergelijke gedeelde stukken land, ook gemeynt of marke genoemd, kwamen met name voor op zandgronden. Afhankelijk van de regio en de bodemvruchtbaarheid werd de meent op enig moment in het verleden verdeeld tussen de gerechtigden. Met name de negentiende-eeuwse markewetten zorgden voor een grootschalige verdeling, waardoor het meent-principe in onbruik raakte.

Oeffelt ligt strategisch aan de Maas. Vroeger was hier een doorwaadbare plek en daardoor zeer gewild bij verschillende machthebbers. Eeuwenlang viel het onder de autoriteit van de Heren van Gennep. De kastelen van Gennep en Oeffelt die de reizigers moesten beschermen en tevens hun tolgelden inden bestaan niet meer. En ook de veerpont is vervangen door een vaste brugverbinding. De plaats waar vroeger het pontveer lag is nog altijd goed zichtbaar in het landschap. Hier hebben je een mooi uitzicht op de Maas en Gennep.