Wandelen buiten de binnenstad van Tilburg – Dongevallei

De wandeling is geplaatst in de onlangs verschenen wandelgids van Gegarandeerd Onregelmatig Wandelen buiten de binnenstad van Tilburg. Je wandelt over de route in Tilburg-west waar stadsdeel Reeshof met zo’n 43.000 inwoners ongeveer 20% van het totaal inwoners van de gemeente Tilburg herbergt. Waar ooit maar 50 gezinnen woonden loop je nu over straten met straatnamen per buurt met dezelfde letter beginnen. En vanaf 1980 verrees hier een immense nieuwbouwwijk waar toch opvallend veel groen is: Wandelbos, Reeshofbos, Speelbos, Reeshofpark en niet te vergeten de vallei van de Donge. Rond dit riviertje werd een uniek plan ontwikkeld om van de Dongestroom weer een volwaardig natuurgebied te maken, een verbindingszone tussen de natuurgebieden in het zuidwesten en noordwesten van Tilburg. Brede oevers, poelen en een splitsing in twee gelijkwaardige stromen maken van dit gebied een oase van rust tussen de stadse drukte.

Routemaakster en bedenkster Jacqueline Bankers over deze route: ‘We starten bij station Universiteit en lopen via het Wandelbos en de Drijflanen door het Reeshofbos, waarna we uitkomen bij Tilburgs grootste uitbreidingswijk, De Reeshof. We lopen door het Reeshofpark en vervolgens langs Peerkes Hoeve en het Maarheezepark naar de unieke Dongevallei, waar naast natuur ook architectuur en dichtkunst te bewonderen is. Tenslotte komen we uit bij station Reeshof.’

Het Wandelbos is in 1917 ontworpen door de bekende landschapsarchitect Leonard Springer die in Tilburg ook het Wilhelminapark en het Leijpark vorm gaf. Net als het Wilhelminapark heeft het Wandelbos een aantal opvallende bomen zoals sequoia’s, mammoetbomen en moerascipressen. Ook de rodondendronvallei is een prachtig gedeelte van het bos. Allerlei bijzondere planten uit Japan en Amerika haalde Springer naar het park. Maar zijn ‘hand’ is misschien het beste te herkennen in de vorm van het park. Alle hoofdpaden vormen ruime bogen in en over de centrale vijver. Net als in natuurgebied De Oude Warande struint hier een vreemde snuiter rond: de Siberische grondeekhoorn. Deze niet-inheemse diertjes zijn ontsnapt uit het Tilburgs Dierenpark dat zich ooit op dit terrein bevond.

Het gebied bestond lange tijd uit heidevelden maar begin 20e eeuw is met hier bomen gaan aanplanten voor de houtproductie. Vooral de grove den die geschikt was voor de mijnbouw. In 2007 werd besloten het bos niet alleen meer als productiebos te beheren. Schoolkinderen plantten er 600 nieuwe bomen en vooral struiken. Hierdoor komen er weer meer vogels en vlinders voor in het bos.

Het Reeshofpark heeft een landschappelijk karakter. Het werd in 2004 gerealiseerd en hier ligt ook het historische hart van de Reeshof, de plek waar in 1783 het landhuis Rey’s Hof is gebouwd. Van hieruit loopt door het hele park een spiraalvormige lijn waarom heen ook veel grasweides zijn gerealiseerd voor evenementen. Het geheel wordt omsloten door waterpartijen met rietkragen en vele bijzondere bomen.

Hier stond eeuwen geleden al een pand met de naam de Kievit. Er was sprake van een kastelein van de Kievit dus waarschijnlijk was het pand al lang een horecagelegenheid. In 1910 werd Peerke van de Staak eigenaar van het café, die beroemd werd als Peerke Staak. Uit respect voor de vroegere eigenaar heeft de huidige eigenaar het restaurant Peerkes Hoeve genoemd.

Vroeger stonden hier 16 tuindersbedrijven halverwege de vorige eeuw. De internationaal bekende kunstenaar Herman de Vries heeft hier in 1998 een kunstwerk gemaakt met de naam Tuindorpcollecties. Het bestaat onder andere uit de aanplant van ruim 100 soorten fruitbomen. Hij had de bedoeling om hiermee het gevarieerder beplanten van tuinen te stimuleren en ervoor te zorgen dat men weet met wat voor bomen en planten men omgaat.

De Dongevallei is een natuurgebied, een beekdal dat tussen 1996 en 2000 dwars door de Tilburgse wijk de Reeshof uitgegraven is. Met dit project is de Donge in een oorspronkelijke ligging teruggebracht. Het oorspronkelijke doel van dit natte natuurgebied was dat het deel zou gaan maken van de ecologische hoofdstructuur van Nederland. Deze gedachte is verlaten, maar de strook sluit wel aan op andere groene gebieden. De flora heeft zich voor het overgrote deel ontwikkeld uit zaden die bijna een eeuw begraven hebben gelegen onder een dik pakket landbouwgrond, sinds de Donge begin twintigste eeuw gekanaliseerd werd. De Dongeoevers werden elk over een breedte van minstens 75 meter afgegraven. De meanderende loop werd hersteld, er kwamen poelen en op een plaats werd de waterloop gesplitst om een moerassig eiland aan te leggen. Inmiddels leven er de ijsvogel en libellesoorten.

Juliette Boogers en Jos van de Ven maakten een ontwerp voor een architectuurprijs die in 1995 dor de gemeente en de Bond van Nederlandse Architecten werd uitgeschreven. Daarlangs een ontwerp van Jo Hurkmans en tot slot het woonblok van Jacq de Brouwer. Het heeft op het eind en aan de zijkant een kleurrijk kunstwerk van Rob Brandt dat ui negenhonderd vierkante tegels bestaat.