Trage Tocht Rijssen – Wandelen tussen Holterberg en Reggedal

De wandeling kent twee gezichten: de Holterberg op de Sallandse Heuvelrug en het dieper gelegen Reggedal met de Zunase Heide. De eerste was duidelijjk mooier vooral door de prachtige herfsttinten en mooie bomenlanen. Een kort stukje over de Hexelse Heide richting charmant buurtschap Hexeld is de inleiding voor het tweede gedeelte. Het is een uitgestrekt gebied, een bordje met de waarschuwing voor laagvliegende kraanvogels geeft aan dat het hier nat kan zijn. De pingoruïne met uitleg maakt je klein als je weet wat hier in het geologische verleden heeft plaatsgevonden. Over lange zandlanen bereik je weer het beginpunt op de Sallandse Heuvelrug.

Routemaker en bedenker Rob Wolfs over deze route: ‘We wandelen onder de rook van Rijssen in het meer halfopen overgangsgebied tussen de Holterberg en het Reggedal. Op het eerste deel van de wandeling lopen we op de rand van de Sallandse Heuvelrug door het bos en over de Hexelse heide. Het heideveld valt op door de vossenbessen, dopheide en jeneverbessen. Begrazing door runderen leidt hier tot nog meer variatie in planten en struiken. Verderop komen we in het meer halfopen boerenland van Zunase Heide en Ligtenbergveld. Het landschap hier wordt bepaald door een relatief groot hoogteverschil. De stuwwallen liggen zo’n 70 meter boven NAP, terwijl de uitlopers van het Reggedal zich op 8 meter boven NAP bevinden. Het kwelwater van de heuvels komt hier terecht. De voor dit gebied kenmerkende rechte lijnen van sloten en percelen ontstonden toen de voormalige heidevelden door de opmars van kunstmest in onbruik raakten. Weidevogels als grutto en tureluur voelen zich hier nu thuis. De asfaltweggetjes in dit gebied zijn nog écht rustig, maar de wandeling gaat voor het grootste deel over rechte zand- en graspaden.’

Het Nationaal Park Sallandse Heuvelrug beslaat een groot gedeelte van de heuvelrug tussen Hellendoorn en Holten in Overijssel. De Sallandse Heuvelrug is een stuwwal, die zo’n 150.000 jaar geleden is ontstaan in de voorlaatste ijstijd. Voorafgaand aan de ijsbedekking hadden grote rivieren daar dikke lagen zand en grind met dunnere lagen klei afgezet. Deze afzettingen zijn gevormd door de Rijn, maar ook door rivieren vanuit het oosten. Toen het ijs tot dit deel van Nederland oprukte, werden deze rivierafzettingen opgestuwd in hoge stuwwallen, zoals de Sallandse Heuvelrug.

Het gebied was sinds de Middeleeuwen vooral begroeid met heide, ook waren er lokaal zandverstuivingen. De heuvels zijn vanaf het eind van de negentiende eeuw voor het grootste deel herbebost om verstuiving tegen te gaan. Er werden vooral productiebossen met naaldbomen aangeplant. De heuvelrug is een markant onderdeel van het Overijsselse landschap. Van alle zijden is hij van veraf te zien. Andersom zijn er vanaf de heidevelden veel vergezichten mogelijk.

De Regge ontspringt bij landgoed Westerflier ten zuidwesten van Diepenheim als een aftakking van de Schipbeek en mondt uit in de Vecht bij Ommen. Uniek voor ons land is dat deze rivier begint en eindigt in Nederland. De Regge is een regenrivier die vroeger al het water opving van het gewest Twente. In de winter werd soms zoveel water aangevoerd dat uitgestrekte gebieden onder water stonden. Door de Regge had Twente een belangrijke verbinding met de Hanzesteden Zwolle en Kampen. In die tijd waren de landwegen vaak onbegaanbaar, in de wintermaanden modderwegen en in de zomer mul zand. Maar met de Enterse zomp, een platbodem, kon grote vrachten over het water vervoerd worden.

Het vlakke graslandgebied van het Ligtenbergerveld is een eldorado voor weidevogels. Hier komen de grutto en tureluur voor. He is een open landschap aan de voet van de beboste Sallandse Heuvelrug. Hier komt kwelwater vanuit de Sallandse Heuvelrug aan het oppervlakte.

Hexel is een buurtschap en ligt dicht in de buurt van Nijverdal. Hexel behoort samen met Notter, Zuna en Noetsele tot de oude buurtschappen tussen Rijssen en Nijverdal. Van oorsprong maakt Hexel deel uit van de buurtschap Noetsele. Hexel ligt aan de voet van de Sallandse Heuvelrug.

De Zunasche Heide is een belangrijke verbindingszone tussen de hoge droge heuvelrug en de lagere natte gronden bij de rivier De Regge. Tussen 2018 en 2021 is het gebied meer open gemaakt en uitgebreid met meer natte heide en natuurakkers. De verbinding met de heuvelrug is versterkt. Hier is nu volop voedsel voor insecten, vlinders en vogels zoals de wulp, het korhoen en de grutto. Het is een prachtig gebied geworden voor weidevogels. De Zunasche Heide is ongeveer 130 hectare groot en maakte vroeger deel uit van een groot uitgestrekt heidegebied waarbij de hogere gebieden (Sallandse Heuvelrug) met de omringende lager gelegen gebieden (waaronder de Zunasche Heide) waren verbonden.

De naam pingo komt van het Inuktitut, de taal van de eskimo’s, en betekent ‘heuvel die groeit’. Een pingo is een heuvel in het landschap waaronder zich een ijslens bevindt. Pingoruïnes zijn de overblijfselen van een pingo als het ijs in de ondergrond smelt. Er ontstaat dan een ringvormige krater die wordt opgevuld met smeltwater.  Dit meertje kan vervolgens in een warmere tijd weer opgevuld worden met organisch materiaal als gevolg van plantengroei. In de loop der tijd vormt zich uit dit organisch materiaal veen. Later is dat veen er door de mens uit gehaald om te gebruiken als brandstof. Hierdoor werd de vorm van de pingo’s weer zichtbaar als ronde meertjes in het landschap.