Trage Tocht Oosterbeekse landgoederen – Wandelen over vier Arnhemse landgoederen

Bedenker en routemaker Rob Wolfs over de wandeling: ‘We maken vanaf station Oosterbeek een prachtige wandeling over vier Arnhemse landgoederen. Het eerste stukje van de route gaat over een asfaltweggetje langs de verzorgingshuizen en door het bos van de Hill Mill missionarissen. Landgoed Lichtenbeek biedt als eerste licht, lucht en ruimte langs bosranden en dwars over de velden. Op landgoed Warnsborn genieten we met volle teugen van de uitzichten over de licht glooiende akkers en wandelen we over imposante eiken- en beukenlanen. Na het kruisen van de Amsterdamseweg lopen we landgoed Mariëndaal op en langs de bosrand bereiken we Hoeve Klein Mariëndaal, een pauze meer dan waard. De route vervolgt langs een bizarre kapel, Huis Mariëndaal, beek, bruggetjes en vijver en een fraai pad met zicht op de bekende berceau. Tenslotte heeft Landgoed Boschveld ook nog een paar landschappelijke verrassingen in petto en als klap op de vuurpijl lopen we langs de indrukwekkende Airborne begraafplaats terug naar het station.’

Lichtenbeek en Boschveld zijn twee naast elkaar gelegen landgoederen in Nederland gelegen tussen Oosterbeek en Arnhem. Het gebied van Lichtenbeek en Boschveld was al vroeg bewoond getuige de aanwezigheid van drie grafheuvels, twee hiervan zijn gelegen op Boschveld, een op Lichtenbeek. Lichtenbeek bestaat voor ruim twee derde uit bos, de rest is weiland en akkerland. Het bos bevat loof- en naaldbomen, waaronder veel uitheemse bomen als douglasspar, Japanse lork en Amerikaanse zilverspar. Van de bossen profiteren veel vogelsoorten, zoals de bonte vliegenvanger en de fluiter, ook de havik broedt hier. Onder meer het koetshuis, de oranjerie, de tuinmuur en twee siervazen die de toegang tot het landgoed Lichtenbeek markeerden bleven na de oorlog bewaard, het zijn alle rijksmonumenten.

Het gebied waarop park Warnsborn is ontstaan ligt op de stuwwal van de Veluwe ten noordwesten van het huidige Arnhem. Het gebied was al heel vroeg bewoond. Er zijn veel archeologische vondsten gedaan waaronder elf grafheuvels van ongeveer 4000 jaar oud. De naam Warnsborn is afkomstig van de woorden ‘born’ of bron en ‘warn’ staat voor zuiver. De naam ‘Warnsborn’ betekent dus ‘zuivere of heldere bron’ en is waarschijnlijk net als de naam vijverberg ontleend aan de op het landgoed aanwezige bronnen of sprengen.

Mariëndaal is, net als Warnsborn, Lichtenbeek en Boschveld en Westerheide een van de landgoederen die is ontstaan vanuit de voormalige gronden van het Augustijnen klooster Mariënborn. Het landschap heeft grote hoogteverschillen en omvat een groen coulisselandschap. In het gebied ontspringt de Klingelbeek of Slijpbeek, die door erosie uit de stuwwal is geslepen. Sinds 1936 is het landhuis en landgoed in bezit van Geldersch Landschap & Kasteelen en in erfpacht uitgegeven.

Een berceau of loofgang is een pad waarbij aan beide zijden heggen staan, die aan de bovenzijde met elkaar zijn verbonden, zodat een soort tunnel ontstaat. Berceaus stammen uit de tijd dat het voor gegoede dames mode was er zo blank mogelijk uit te zien om zich te onderscheiden van werkende mensen die, doordat ze veel in de buitenlucht kwamen, een getaande huidskleur hadden. In zo’n berceau kon men buiten wandelen en toch uit de zon blijven. Op verschillende plaatsen zijn nog berceaus aanwezig, zoals in de Prinsentuin in de stad Groningen, op het landgoed De Braak in Paterswolde, bij kasteel Eijsden in Eijsden, Kasteel De Wildenborch in Vorden en op het Oosterbeekse landgoed Mariëndaal de 300 meter lange beukengang genaamd de Groene Bedstee.

Op dit ereveld liggen 1754 militairen van de landmacht, luchtmacht en zeemacht begraven die in de periode september 1944 tot april 1945 sneuvelden (plus enkele burgers van de CWGC). De meeste van deze mensen zijn omgekomen in de omgeving van Arnhem, tijdens de Slag om Arnhem, een onderdeel van Operatie Market Garden in september 1944. Van de graven zijn er 1648 van Britse, 3 van Nederlandse en 79 van Poolse militairen. Op 5 juni 1945 werd begonnen met de aanleg van het ereveld. In tegenstelling tot de Amerikanen, die hun militairen centraal wilden begraven, besloot de Britse legerleiding om hun gesneuvelden te begraven op een plek dicht bij de plek waar ze gesneuveld waren. Op het ereveld staat een uit Portland-natuursteen vervaardigd centraal kruis, ‘Cross of Sacrifice’, zoals gebruikelijk op Britse erevelden, waarop een bronzen zwaard is bevestigd. Dit kruis is bedoeld om alle Gemenebest-militairen te gedenken die gesneuveld zijn in Nederland maar nog steeds vermist worden.