Trage Tocht Benschop – Wandelen door de Lopikerwaard

Het mooie aan wandelen in Nederland is de grote verscheidenheid aan landschappen. Na een drukke klusperiode en een aantal wandelingen in mijn Brabant was het tijd voor een wandeling in een ander landschap. Het werd het polderland, Trage Tocht Benschop in de Lopikerwaard. De wandeling is geplaatst in de wandelgids van Gegarandeerd Onregelmatig Wandelen in Utrecht en laat het weidse landschap rond Benschop zien. Over lange graskades en weilandstroken wandel je in een vierkante om Benschop met ontelbare weidevogels, natte graslanden, knusse hoger gelegen dijkjes en fraaie bruggetjes.

Routemaker Rutger Burgers over deze route: ‘De boerderij van de familie Rosenboom aan het Benedeneind is een van de oudste in de Lopikerwaard. In de gevel van het rietgedekte huis prijkt het jaar 1561. Vanaf deze fraaie boerderij, waar boerenbedrijf en camping samengaan, maken we een hoekige rondwandeling door de weilanden van Benedeneind. In de vroegste jaren van Polder Benschop was deze weg de ontginningsas. De pioniers die van de Utrechtse bisschop de lange stroken land (‘cope’) in bruikleen kregen bouwden hun hoeve aan de weg. We steken de weilanden helemaal over en komen uit op de Noordzijdsekade. De wilgen en eiken op dit achterland leverden de boer zijn geriefhout. De houtkade is nu een lieflijk wandelpad met sloten aan weerszijden. We wandelen tussen het moerasland van Willeskop, een jong natuurgebied van Staatsbosbeheer. Tussen het gras zie je in het voorjaar talrijke bloemen en orchideeën. Neem een verrekijker mee, want het zit hier vol met moeras- en weidevogels, van blauwborst tot karekiet en van waterral tot roerdomp. En niet te vergeten talrijke eenden en zwanen rond de plas. We steken de weg over naar Zuidelijk Benedeneind. Weer zo’n langgerekt weiland dat we van begin tot eind volgen. Via de Zuidkade bereiken we Ommetje Rosenboom. Als een van de eersten in de Lopikerwaard stelde de familie naar Engels voorbeeld haar land open voor wandelaars. Een Trage Tocht waardig!’

Benschop ligt in de polder Lopikerwaard en bestaat uit een oude en nieuwe kern en een lintbebouwing van hoofdzakelijk boerderijen langs een rechte weg. Het gebied rond Benschop werd ontgonnen vanaf het begin van de 12e eeuw. De gronden waren in het bezit van de bisschop van Utrecht, die concessies voor ontginning van de Lopikerwaard verleende, onder meer aan Benno van Aemstel. Deze terreinen, die voor ontginning werden uitgegeven, werden in Utrecht en Zuid-Holland copen genoemd. Vergelijk bijvoorbeeld Hontscoop en Tevecoop in Gouda en de plaatsen Boskoop, Nieuwkoop en Willeskop. De naam Benschop betekent dus letterlijk ‘het ontginningsgebied van Benno’. De bijnaam van de inwoners van Benschop is ‘Bereschieters’. De naam zou verkregen zijn omdat een van de inwoners van Benschop ooit tijdens de schemering bij de hazenjacht een beer meende te zien. Vermoedelijk was het een kruiwagen. Als symbool hiervan heeft de beeldhouwster Ineke van Dijk in 1979 een beeld van de Benschopse beer gemaakt.

Natuurgebied Willeskop is een Nederlands natuurontwikkelingsgebied dat in de Lopikerwaard ligt ter hoogte van de Bloklandse Dijk. Vroeger was het gebied grotendeels ingepolderd, maar sinds 2002 wordt de polder ontwikkeld tot natuur. Willeskop is een moerasgebied en wordt in de volksmond ook wel ‘Vogeltjesland’ genoemd. Tot 2002 graasden hier koeien in de weilanden tussen de twee houtkades. Vanaf 2002 is het gebied veranderd in een water- en vogelrijk natuurgebied. Hiervoor is ruim 300.000 kubieke meter grond afgegraven. In dit gebied staat ook een uitkijktoren met uitzicht over het natuurgebied en omliggende omgeving. Het gebied kan beschouwd worden als een van de grootste vogelkraamkamers van het Groene Hart. Naast weidevogels, zoals kievit, scholekster en grutto, zijn er tal van watervogels te vinden zoals reiger, meeuw, visdief en roofvogels.

De Achterzijdsekade is van oorsprong een kade aan het einde van een ontginningspolder. De kade diende ervoor om omringend water uit de nieuwe polder buiten te houden. Later werd er een wetering langs gegraven waar het overtollige water weggevoerd wordt naar molen of gemaal. De Kade is nu een prachtig stukje natuur middenin de polder. Het is rijk aan weidevogels zoals ganzen, maar ook purperreigers en grote zilverreiger zijn vogels die hier vaak gezien worden.

Mogelijk is de boerderij van de familie Rosenboom de oudste boerderij in de Lopikerwaard. Het is een boerderij van het zgn. langhuis-type. Een gevelsteen vermeldt naast de letters TRB het jaartal 1561. Het is niet bekend waar de letters TRB voor staan. Het zijn waarschijnlijk initialen.

De Lopikerwaard is een verzameling polders, grotendeels gelegen in de provincie Utrecht. De Lopikerwaard was oorspronkelijk een moerasgebied. Vanaf de elfde eeuw werd een start gemaakt met de ontginning van het gebied. Hiervoor werden weteringen en sloten gegraven. De ontginning geschiedde middels een zogenaamde cope-verkaveling. Een cope is een middeleeuwse overeenkomst of contract om een gebied te mogen ontginnen. In deze cope werden de wederzijdse rechten en plichten tussen de ontginners en de grondeigenaren, de Graaf van Holland of de Bisschop van Utrecht, vastgelegd. Ook konden afspraken tussen de ontginners onderling hierin worden vastgelegd.