KIJK ROND BIJ
DE STUWWAL VAN NIJMEGEN
Vaak sta je er niet bij stil op een wandeling, de grond onder je voeten. Klei of zand, nat of droog, verhard of onverhard, hoog of laag gras. Wandelen in de modder na een fikse regenbui, door de klei in de uiterwaarden van de rivieren of door het mulle zand op een zandverstuiving. Het geeft een heel andere wandelervaring als je door het hoge gras ploetert of wanneer je hoogteverschillen op een stuwwal overbrugt. Dat laatste ervoer ik toen ik over het Streekpad Nijmegen bij Molenhoek wandelde.
Het Streekpad Nijmegen bij Molenhoek: een geologisch hoogstandje
Ik wandel op een zonnige herfstdag vanaf Malden eerst door een woonwijk maar snel daarna door de bossen. Het pad stijgt licht en langzaam beklim ik de stuwwal bij Nijmegen, links en rechts machtige beukenbomen in herfsttinten. Door een van de oudste bossen van Nederland wandel je door een geologisch interessant gebied. Elke geoloog kan hier zijn vingers bij aflikken, de plek waar ijstongen tot honderden meters aangroeiden en diep in de losse grond wegzakten. Al dat materiaal moest ergens heen en werd tot meters hoge wallen rond de tongen van het ijs geduwd. Het klinkt nu duizenden jaren later ongelooflijk, maar het is toch echt waar. Ik voel het stijgende pad in mijn bovenbenen en vertraag mijn pas. Wandelen kost hier bergop echt meer energie.
Zweefvliegveld Malden op een spoelzandvlakte
Voor me op een open plek in het bos meerdere zweefvliegtuigen. Een gekke plek zo tussen de dichte bossen. Maar niet als je weet dat hier een spoelzandvlakte door het ijs van de gletsjer is gevormd. De waaiervormige afzetting is ontstaan toen sediment vanuit het ijs werd afgevoerd en een grote langzaam aflopende vlakte vormde. De Nijmeegse Aeroclub maakt dankbaar gebruik van dit geologisch verschijnsel. De lier in de verte trekt een zweefvliegtuig omhoog. De piloot zal geen weet hebben van de geologie in dit gebied. Maar ongetwijfeld heeft hij een mooi uitzicht over het gebied. In het oosten de heuvels van de stuwwal en in het westen de rivier de Maas die door de barricade van de stuwwal een grote bocht in de richting van Grave maakt.
Spoorlijn Nijmegen-Kleef op een uitgediept droogdal
Na de Wolfsberg boven op de stuwwal loop ik verder richting Groesbeek. Op een klein wandelbruggetje passeer ik de spoorlijn Nijmegen-Kleef. De voormalige spoorlijn ligt diep onder me en slingert zich hier door het landschap richting bossen van het Reichswald. Het tracé lag in een droogdal, een langgerekt dal dat een soort regengoot was voor het smeltwater van de ijstongen. De herfstbladeren dwarrelen van de bomen en juist die bladeren zorgden eind 19e eeuw al voor gladheid op het spoor. De klim naar Groesbeek was ondanks dat het droogdal verder was uitgediept lastig en soms moest zelfs een leerling-machinist de rails vrij van bladeren maken en zand over de rails strooien.
Het wonderschone Zevendal op een smeltwaterdal
Via de Mookerheide waar in 1574 de Slag op de Mookerheide plaatsvond, gaat de route van het Streekpad Nijmegen verder naar Plasmolen. De heide is uitgebloeid maar niet minder mooi. Onderweg passeer je het wonderschone Zevendal wat bekend staat als een van de mooiste dalen van Limburg. Het smeltwaterdal is ontstaan door het smeltwater dat in de zomer van de gletsjers stroomde. Het ligt op een uitloper van de Nijmeegse stuwwal ingeklemd tussen de Sint Jansberg en de Mookerheide. Langzaam daal ik af naar het einde van de stuwwal bij Plasmolen.
De grond onder onze voeten
Ik eindig mijn wandeling bij de Bovenste Plasmolen, een voormalige papiermolen en nu korenmolen uit 1725 die gebruik maakt van water uit bronnen dat vanaf de stuwwal naar beneden stroomt. Wie wandelt kijkt ook wel eens naar beneden maar je vraagt je niet vaak af wat zich daar onder je wandelschoenen heeft afgespeeld. Voor alles wat zich boven de grond afspeelt is meestal wel veel aandacht. Maar wat er ondergronds is gebeurd, daar gaan we vaak snel aan voorbij. Maar wandelen is ook de grond onder je voeten voelen, het landschap lezen en ervaren wat er zich allemaal heeft afgespeeld. En dat kan nergens beter dan op de etappe van Malden naar Plasmolen op het Streekpad Nijmegen.
Henrie van Zoggel, 3 november 2020
Ik schreef dit blog voor Wandelnet, Startpunt voor Wandelend Nederland.
