Laarzenpad Oss – Struinen langs het Ossermeer

De wandeling zo dicht bij huis en zo dicht tegen de industrie van Oss verrast meerdere malen. Het voormalige zwembad en de Hertogswetering zorgt heel vroeg op de zondagmorgen voor een symfonie van vogelgeluiden. En een betonnen basis voor de springplank van het voormalige zwembad geeft aan hoe een gebied kan veranderen. Verderop talloze knotwilgen en in de verte op de weilanden 12 ooievaars, een wandeling die laarzenpadwaardig is.

Het Ossermeer of Osscher Meer is een langgerekt natuurgebied van 19 ha tussen Macharen en Oss. Het gebied bestaat uit een meer dat feitelijk een verbreding is van de Hertogswetering, terwijl daarnaast moerassige rietlanden en hooilanden met knotwilgen gelegen zijn. Ook zijn er grienden. Het meer is een overblijfsel van een oude Maasloop, ontstaan toen de bedijking na 1280 een aanvang nam, waarbij de Maasdijk een noordelijker gelegen rivierarm omsloot. Er bleef een krekengebied over dat als afwateringsloop gebruikt werd en onder Hertog Jan II van Brabant min of meer gekanaliseerd werd. Aangezien het gebied ook in de Traverse van de Beerse Overlaat lag kwamen er regelmatig grote hoeveelheden water door het gebied. Daarom werd ten zuiden van de Ossermeer de Meerdijk aangelegd, waarvan omstreeks 1740 al melding wordt gemaakt. Bij hoge waterstanden probeerden soms de bewoners van de noordelijk gelegen gebieden deze dijk door te steken om hun eigen woonplaats te vrijwaren van overstroming. Daarom moest de dijk in zulke situaties bewaakt worden.

Het Ossermeer is een onderdeel van de Hertogswetering, een afwateringskanaal van de Beerse Overlaat. De Hertogswetering werd omstreeks 1300 gegraven in opdracht van de hertogen van ’s-Hertogenbosch. Het poldergebied, dat tot dan toe nauwelijks economische betekenis had, kreeg daardoor een betere waterafvoer. De Hertogswetering voert het water af uit het hele gebied van de Beerse Overlaat dat zich uitstrekt van Grave tot Empel. Via het gemaal bij Gewande wordt het afgevoerde water in de Maas gespuid.

De Hertogswetering, met de daarop aangesloten treksloten en sluizencomplexen, is de belangrijkste waterloop in dit gebied. Sinds 1984 is het Ossermeer een officieel vogelreservaat. Momenteel wordt de gehele Hertogswetering ontwikkeld tot een van de belangrijkste ecologische verbindingszones in het Maasgebied. Er worden natuurvriendelijke oevers ingericht en zogeheten stepping stones. Dat zijn lokale verbredingen met een hoge natuurwaarde. Het gebied langs de Meerdijk is daarvan een voorbeeld; het is rijk aan moeras- en waterflora en fauna.

De Meerdijk is onderdeel van klein natuurgebied aan de noordkant van Oss. Vooral als gevolg van de werking van de overlaten in de maasdijk in het Land van Cuijk kwam er soms veel water richting Oss. Vandaar dat een dijkje aan de zuidoever van het Ossermeer is opgeworpen, de (Osser) Meerdijk of Meerkade. In waterschapsdocumenten uit 1740 wordt hij al genoemd. Deze dijk vormde een onderdeel van een ingewikkeld waterafvoersysteem tussen Oss, Teeffelen en Lithoijen waarvoor waterschapsbestuurders uit geheel Noordoost-Brabant verantwoordelijk waren.

In de 19e eeuw deden zich in tijden van hoog water bij de Meerdijk problemen voor. Bewoners uit het land van Megen probeerden de dijken door te steken omdat de dijk het water aan de Megense kant vast hield waardoor het aan die kant te nat werd. De mensen van het land van Megen wilde dit water kwijt en probeerden de dijken door te steken wat voor wateroverlast zou zorgen in de polder van Oss. De bewoners van de Polder van Oss liepen ’s nachts wacht op de dijk om dit te voorkomen.

Het ‘oude zwembad’ zoals het in de volksmond wordt genoemd werd op 30 juni 1934 officieel geopend. Het deed bijna 34 jaar dienst als zwembad; streng gescheiden in een dames- en herenbad, zowel het diepe als het ondiepe, en natuurlijk ’t kinderbad. Op 1 juni 1968, toen het nieuwe zwembad aan de Kortfoort opende, werd het oude zwembad gesloten. Eind 1971 werden de gebouwen gesloopt en een gedeelte van het bad opgevuld met zand en aangeplant. Nu is het gebied een prachtig vogelreservaat en natuurgebied. Enkele herinneringen aan het zwembad zijn nog te zien, zoals de restanten van een duikplank.