Klompenpad Turfvelderpad – Wandelen door oud turfwinningsgebied

Wandelen door weilanden, langs beken, over dijken en langs akkerranden in het prachtige buitengebied van Ederveen. Je ontdekt het mooie buitengebied van Ederveen. Wandelen door weilanden, langs beken en over boerenerven. Rust, kleinschaligheid en de combinatie van natuur en cultuur zijn kenmerken van dit Klompenpad rond dit dorp van voormalige turfstekers. De route gaat over mooie landwegen en verrassende paadjes door het buitengebied van Ederveen. Het is goed te zien dat door lokale contacten de route meerwaarde heeft gekregen doordat je nu over particulier terrein, weilanden en over achterommetjes loopt. Een ooievaar in een weiland, mooie doorkijkjes en bruggetjes over slootjes. Op een hele mooie manier loop je direct vanuit het dorp over smalle paden de weilanden in. Ik was gecharmeerd van de route op de zondagmorgen die soms werd begeleid door grote gezinnen die naar de kerk gingen. En een slot van de wandeling waarbij ik een uur moest wachten tot de plaatselijk kerkdienst werd afgesloten. Mijn auto op het kerkplein was helemaal door auto’s ingesloten. God zij met u.

De eerste bebouwing van het dorp Ederveen is rond 1600 ontstaan. Het gebied werd gebruikt voor turfwinning door mensen uit Ede, de eerste bewoners waren dan ook arme turfstekers uit dat dorp. Ederveen zou lange tijd een arm en onderontwikkeld dorp blijven en pas in de loop van de negentiende eeuw werden er initiatieven ontplooid om de armoede en achterstanden te bestrijden. Ederveen is van oudsher een kerkelijke plaats.

De Munnikenbeek zorgt voor de afwatering van het gebied rond Ederveen. De beek kent een relatief groot verval vanaf de Veluwe naar de Gelderse Vallei. Het waterpeil wordt door vele stuwen geregeld.

De naam Bruine Horst komt al in het verpondingsregister van 1651 voor. Het kasteel is waarschijnlijk halverwege de 19de eeuw afgebroken. Bij het kasteel hoorde een landgoed. Dit komt in 1878 in handen van mevrouw S.E. Reiger-Fisler. Deze besluit op de plek van het voormalige kasteel een net buitenverblijf, het in 1879 gebouwde huize Bruinhorst te bouwen. In de Tweede Wereldoorlog wordt het onder de naam kamp Bruinhorst gebruikt als onderkomen in het kader van de ‘werkverschaffing’, als doorvoerplaats voor een groep Joden en als onderkomen voor evacués uit het westen van Nederland. Na de oorlog werden er repatrianten uit Nederlands-Indië gehuisvest en in de jaren 50 werd het de verblijfplaats voor 19 Molukse gezinnen. In 1978 kwam Bruinhorst weer in particuliere handen en werd een broodnodige restauratie uitgevoerd.

De Smalsteeg heette voorheen de Soussteeg, het woord smous was een bevroren turf die uit elkaar viel en niet meer bruikbaar was. De armste mensen uit Ede trokken vroeger dit gebied in om turf te steken. Ederveen werd vroeger dan ook wel Turfveld genoemd.

Rond Ederveen werd veel turf gewonnen. Hierdoor ontstond een zogenaamd slagenlandschap. Dit is een landschap waarbij verkaveling heeft plaatsgevonden in smalle banen die slagen of stroken worden genoemd. In Nederland is een slagen- of strokenverkaveling meestal het resultaat van middeleeuwse hoogveenontginningen. Loodrecht vanuit een ontginningsas, een toegankelijk lijnvormig element zoals een weg of een oeverwal, werden lange, smalle en evenwijdige percelen aangelegd. De percelen werden doorgaans gescheiden door kilometerslange ontwateringssloten. Waar diepe sloten ontbraken, werden houtwallen aangelegd om het vee van de akkers te weren.

Landgoed Roodselaar is vernoemd naar een herenboer die er een boerderij had op het huidige landgoed. De latere agrariërs hebben in 2003 de weilanden omgevormd tot een landgoed en de bouwpercelen op het landgoed verkocht aan de huidige eigenaren.

Deze Slaperdijk tussen Veenendaal en Renswoude stamt uit de 17de eeuw en is onderdeel van de Grebbelinie. De Grebbelinie was een voorverdediging van de Hollandse Waterlinie, een Nederlandse verdedigingslinie, gebaseerd op inundatie. Deze linie liep door de Gelderse Vallei vanaf de Nederrijn bij de Grebbeberg te Rhenen langs het Valleikanaal en de Eem tot aan de Zuiderzee, later het IJsselmeer.