Grenswandeling Poppel – Grenzeloos wandelen langs de Rovertsche Leij

Ik ontwierp vijftien mooie wandelingen, met een groot percentage onverhard en door landschappelijk mooie en gevarieerde gebieden op de grens van Noord-Brabant en België. Van Kessenich bij de Limburgse grens tot aan Huybergen aan de grens met Zeeland. Vandaag de vierde uit een serie van vijftien: grenswandeling Poppel langs het grensoverschrijdend beekje de Rovertsche Leij.

We maken een mooie wandeling vanuit het Belgische Poppel richting Nederlandse grens en het beekje de Rovertsche Leij. We ontmoeten we het beekje al meteen als we Poppel hebben verlaten. Het kronkelt hier nog in mindere mate door de weilanden, later op de route zullen we terugkeren naar deze laaglandbeek. In het Overbroek zien we een gevarieerd landschap met kleinschalige landbouwpercelen en weilanden. Kleine bospartijen onderbreken het landschap en even verderop zien we Hoeve Pannenhoef met de bijzonder mooie hooischuur en duiventoren. Er volgt een eindeloze zandweg door de open velden en in de verte zien we al de bospartijen van landgoed Gorp en Roovert. Maar eerst nog die brede zandwegen die zo kenmerkend zijn voor de Kempen, zowel in Noord-Brabant als net over de grens in België. Het zeer grote ven Papschot volgt dat midden op de Roovertse Heide ligt. We zijn nu in ons eigen Nederland. Je loopt er niet dichtbij maar door de grootte krijg je toch een indruk van dit nog hele natte ven. Over een lange zandweg dwars door de bossen komen we aan in de kern van het landgoed. Hier ontmoeten we de kronkelende Roovertsche Leij weer. Hier in het gebied waar smokkelroutes lopen volgt de Roovertkapel, waar vroeger een grenskerk stond voor de bewoners van Hilvarenbeek. Het is een mooi rustpunt midden op de route waar je je kunt voorbereiden op het laatste gedeelte van de wandeling, want die is adembenemend mooi. Eerst nog door het beekdal van de Roovertsche Leij lopen we later op een pad langs de kronkelende beek. De beek kronkelt er lustig op los met alleen strookjes wilgen en af en toe een eenzame eik aan de oever. In tegenstelling tot in Nederland waar de beek in de bossen kronkelt, stroomt de beek hier dwars door de weilanden. Midden over de open velden keren we terug bij de Biertuin in Poppel na een prachtige grenswandeling.

De naam Poppel zou zijn ontstaan van van pope, vlinder, of van populier. Einde 13e eeuw was Poppel een domein van de Hertogen van Brabant. Onder Jan I van Brabant werd de vrijheid Weelde ingesteld, waartoe ook Poppel behoorde. Deze behoorde tot het Kwartier van Oisterwijk, maar in 1347 kwam Poppel onder het Land van Turnhout. Tot de middelen van bestaan behoorde, naast de landbouw, ook de lakenweverij en toen, in de 19e eeuw, de textielnijverheid in Goirle opkwam, was er ook in Poppel sprake van thuisweverij. Poppel wordt gerekend tot de Noorderkempen. Het vlakke, zandige landschap varieert in hoogte tussen 21 en 31 meter. Vanaf 1850 hebben ontginningen plaatsgevonden en ontstonden er landgoederen zoals De Schrieken, en naaldbossen.

De Rovertse Leij wordt ook wel Aa genoemd en is een beek aan de Nederlands-Belgische grensregio die ten zuidoosten van Poppel. De Rovertse Leij is weinig vergraven en slingert nog geheel natuurlijk door het bos. Eenmaal buiten het landgoed Gorp en Roovert is de beekloop rechtgetrokken. Nabij de Rovertkapel passeert het bij grenspaal 209 de Belgisch-Nederlandse grens en stroomt door het Landgoed Gorp en Roovert als Rovertsche Leij, om iets ten zuiden van Goirle samen te vloeien met de Poppelse Leij. Als Nieuwe Leij vervolgen beide beken verder gezamenlijk hun weg.

Op deze plaats werd in opdracht van graaf Depestre eind 18e eeuw een boerderij gebouwd die het centrum werd van een land- en bosbouwbedrijf. Einde 19e eeuw werd de boerderij gedeeltelijk vernieuwd en in 1926 volgde uitbreiding, waarbij een monumentale hooischuur werd bijgebouwd. Bijzonder is de duiventoren, die onderdeel is van een poortgebouw en een doorgang bevat. De duiventoren, gebouwd in 1863, heeft een tentdak dat nog voorzien is van een open dakruitertje. Links van de duiventoren is een vertrek waar de aardappelen voor de varkens werden gekookt en daar weer links van is de paardenstal van 1863. In 1926 werd een grote langsschuur gebouwd en in 1927 kwam een koeienstal gereed. De varkensstallen zijn van 1934 en in de diverse stallen zijn nog allerlei originele onderdelen te vinden.

Op Landgoed Gorp en Roovert liggen enkele vennen, waarvan Haneven, Biesbosch, Papschot en Bankven de belangrijkste zijn. Het Papschot wordt omringd door een vochtig heidegebied met klokjesgentiaan en witte snavelbies, de wulp en wintertaling broeden hier.

Landgoed Gorp en Roovert is een uitgestrekt landgoed met oude loof-, naald- en gemengde bossen, cultuurgronden, heide, vennen en over een lengte van vijf kilometer een nog volop meanderende Rovertse Leij met enkele afgesneden oude meanders. Het landgoed is in het bezit van de familie Van Puijenbroek en toegankelijk gemaakt voor het publiek. Naast bos en natuurgebied bezit het landgoed ook circa 400 ha landbouwgronden. Oorspronkelijk lag op de plaats van het huidige landgoed een uitgestrekt heidegebied, waarbinnen zich een aantal kleinere landbouwenclaves bevonden. Deze waren leengoederen van de Hertog van Brabant. Ene Cornelis investeerde zijn kapitaal in onroerend goed en legde een dijk aan van Roovert naar de Goirlese Watermolen die het mogelijk maakte om ‘met karren dwars door de heijde naar Goirle en verder naar Tilburg, Waalwijk of elders te varen, waar wij onze granen ter markte brengen’.

Vlakbij Grenspaal 209 stroomt de Rovertse Leij Nederland binnen en hier staat ook de Rovertkapel. Vanaf 1643 tot iets na 1672 bevond zich op de plaats van de kapel een grenskerk voor de bewoners van Hilvarenbeek. Het verhaal gaat dat op 13 oktober 1735 een diefstal plaatsvond in de Valentinuskerk te Poppel, waarbij de gewijde hosties en relikwieën werden ontvreemd. De bevolking wilde dit alles terug en verdeelde zich in groepen die de omgeving afspeurden. Uiteindelijk constateerde men dat, op de plaats van de voormalige grenskerk, in de grond was gewoeld. Toen men hier ging graven vond men de hosties, onbeschadigd, terug. In ieder geval werd van 1736-1738 een kapel opgericht. Het is een witgekalkt vierkant gebouwtje met afgeplatte hoeken en een barok aandoend koepeltje. In de kapel bevindt zich een schilderij van Zuster Augustina da Porta, voorstellende het voorval met de schaapskudde.

Het voormalige jachtdomein en opbrengstbos Overbroek bestaat uit voormalige akkers, een oud ven en een aantal jachtvijvers. Het is aangekocht door het Natuurpunt en moet in de plannen een grensoverschrijdende schakel worden tussen het Gemeentebos Molenheide in Poppel en Landgoed Utrecht en Rovertsche Heide in Nederland. Het oude ven zal worden opgeknapt en de jachtvijvers worden ook onder handen genomen en er wordt in de toekomst een klimaatbos aangelegd. Er zijn inmiddels raven waargenomen en zelfs de wolf is hier gesignaleerd. De naam Ravels, de gemeente waartoe Poppel behort, komt waarschijnlijk van Ravenslo, het bos van de raven. De zwarte vogels komen in Limburg weer voor en men hoopt dat ze in het Overbroek gaan broeden.