Grenslandpad – Nieuw-Namen-Kijkuit – Wandelen naar meest Vlaamse stad van Nederland (Wandelen in Zeeuws-Vlaanderen – Hulst-Nieuw-Namen)

De wandeling is er eentje zoals ik die in Nederland nog nooit zo ervaren heb. Het landschap is eindeloos weids, het polderlandschap geeft een enorm gevoel van leegte. Als je hoofd nog niet leeg is, dan wordt het dat hier wel. De weidsheid wordt alleen onderbroken door lange linten van dijken die zijn aangelegd in de Spaanse tijd. Vanaf Nieuw-Namen zie je in de verte nog de industriële bedrijvigheid van Antwerpen en de hoge koeltorens bij Doel. Het is nog vroeg en de ochtendstond geeft een prachtige rode gloed aan de horizon. Via de Liniedijk loop je in een rechte lijn naar Hulst, de prachtige vestingstad. Ik heb alle vestingsteden in Nederland wel gezien maar deze is veruit de mooiste. Hele hoge wallen en de beslotenheid van de vesting met daarbij de machtige basiliek maakt deze plaats heel bijzonder.

Vanaf Hulst word ik vergezeld door Willem Dhaenens, redacteur van Grote Routepaden. Hij neemt wandelend een interview met mij af waarbij mijn wandelverleden en mijn wandelblog Ambulare aan de orde komen. In een aangenaam gezelschap wandelen we door polderland, zien we vier reeën wegspringen tussen het mosterdzaad, een zilverreiger op zoek naar een prooi, een torenvalk bidden in de lucht en de prachtige natuur en stilte op het Grote Eiland. Wandelend wordt wandelend België en wandelend Nederland uitgewisseld tot we in Kijkuit afscheid van elkaar nemen en ik de bus terugneem naar Hulst. Willem wandelt door naar Koewacht. In het voorjaar van 2022 verschijnt het artikel in het blad van Grote Routepaden.

Nieuw-Namen is een dorpskern van de Nederlandse gemeente Hulst op de grens met België. Nieuw-Namen stond vroeger bekend als Hulsterloo, en wordt onder die naam voor het eerst genoemd in een schenkingsacte uit 1136. De naam Hulsterloo komt voor in het epos Van den vos Reynaerde: ‘Int oostende van Vlaenderen staet een bosch ende dat heet Hulsterloo.’ Hulsterloo verdween en een nieuw ontstaan dorp werd bekend als ‘de Kauter’, dat hooggelegen plaats betekent. Nieuw-Namen ligt namelijk evenals het Belgische buurdorp Kieldrecht op een zandrug. In 1858 werd de naam De Kauter op initiatief van pastoor Ludovicus Camerman veranderd in Nieuw-Namen. Dit refereert aan het dorpje Namen, dat in 1715 door de zee werd verzwolgen. De plaats wordt omgeven door zeekleipolders, met name de Saeftingepolder en in het noordoosten de Hertogin Hedwigepolder, die niet direct aan het dorp grenst. Deze polder kreeg internationale bekendheid doordat Nederland, tegen eerder gemaakte internationale afspraken in, weigerde dit gebied te ontpolderen. In het plaatsje staat nog de luchtwachttoren op de Nieuw Kieldrechtdijk. Het is een van de weinige nog resterende exemplaren. De toren is in 1953 gebouwd en was onderdeel van het landelijke netwerk van observatieposten van het Korps Luchtwachtdienst.

De Zestigvoet is een kreek die zich bevindt in de Groot-Kieldrechtpolder en werd in 1664 afgedamd en is tegenwoordig een natuurgebied. Het gebied met mooie rietkragen is in trek bij heel veel watervogels.

De Linie van Communicatie ten Oosten van Hulst was een linie die is aangelegd tijdens de Tachtigjarige Oorlog en behoort tot de Staats-Spaanse Linies. De linie loopt van de vestingstad Hulst in noordoostelijke richting tot Zandberg. In 1591 werd Hulst veroverd door Prins Maurits waarna er nog een fort bij werd gebouwd, namelijk Fort Moerschans.

Fort Moerschans deed nog dienst tijdens de Spaanse Successieoorlog (1701-1714), en het werd toen uitgebreid met vier bastions. De bastions en de gracht zijn nog in het landschap aanwezig en bevinden zich ongeveer halverwege de Liniedijk.

Op de plaats van de huidige Grote Markt ontstond in de 11e eeuw een nederzetting, Hulust. De plaats ontwikkelde zich tot een belangrijke vesting- en havenstad. In 1453 werd Hulst tijdens de Zoutoorlog (de Gentse Opstand) geheel verwoest. Begin 17e eeuw kreeg de stad vestingwerken, die nog steeds te zien zijn. De stadswallen worden omgeven door een gracht, in het zuiden is een dubbele omgrachting. De vesting had zes poorten, vier ravelijnen, negen bolwerken en een stadsmolen. Tegenwoordig zijn er nog drie stadspoorten te zien. Op het Molenbolwerk vind je ook nog de stadsmolen terug. De stad Hulst is een beschermd stadsgezicht, een van de zeventien beschermde dorps- en stadsgezichten van Zeeland. Het heeft 68 rijksmonumenten, waaronder delen van de stadswallen, het stadhuis aan de Grote Markt en de basiliek.

Ten westen van Hulst lag het gebied van Riet- en Wulfsdijk. Dit stond bekend als Zoot Wael en Zootpolder, wat aangaf dat het een laaggelegen brakwatermoeras was, niet erg geschikt voor de landbouw. Toen in 1789 de Absdalepolder en de Riet- en Wulfsdijkpolder werden gewonnen, bleef in de laatste nog een eiland bestaan. Dit werd het Volderseiland genoemd, naar de toenmalige eigenaarsfamilie. Tegenwoordig staat dit bekend als het Groot Eiland. De polder kwam tot stand door het Hellegat af te dammen bij Luntershoek, en de vaarweg naar Axel bij Kijkuit. Bij Luntershoek kwam ook een sluis, de Hulsterse Sassing, om het scheepverkeer naar Hulst nog mogelijk te maken. Het Groot Eiland was lange tijd  een particulier landgoed, dat tegenwoordig eigendom is van de familie Bekaert. Op het Groot Eiland werd eertijds een populierenbos aangeplant. Het is een zoetwatermoerasgebied dat vrijwel geheel omringd is door kreken en vormt een belangrijk natuurgebied. Het gebied was lang ontoegankelijk voor het publiek, maar in oktober 2011 werd een wandelpad geopend, terwijl ook een uitzichttoren werd gebouwd. Daarnaast werd er landbouwgrond in natuurgebied omgezet.

Spoorlijn 54 is een Belgisch-Nederlandse spoorlijn tussen Mechelen en Terneuzen via Hulst die in totaliteit ruim 67 kilometer lang is, alleen het gedeelte van Mechelen tot Sint-Niklaas is nog in gebruik. De lijn werd aangelegd en geëxploiteerd door de in 1861 opgerichte private spoorwegmaatschappij Société Anonyme du Chemin de Fer International de Malines à Terneuzen, kortweg M-T. Het doel van deze noord-zuidverbinding was enerzijds de afzet van steenkool uit het bekken van Charleroi te vergroten, anderzijds het internationale transport door België te bevorderen. De spoorweg speelde een zeer belangrijke rol in het economisch en sociaal leven, en was van doorslaggevende betekenis voor de ontsluiting en de mobiliteit van de provincies Oost-Vlaanderen en Antwerpen. Voor wat de sectie Sint-Niklaas – Terneuzen betreft werd het reizigersverkeer opgeheven op 6 oktober 1951 (Hulst – Terneuzen) en op 18 mei 1952 (Sint-Niklaas – Hulst).

Kijkuit is een buurtschap in Zeeuws-Vlaanderen tussen Hulst en Axel. Dit buurtschap is vernoemd naar het gelijknamige fort dat in 1596 werd aangelegd als onderdeel van de Linie van Axel I en dat omstreeks 1700 werd opgevolgd door een fort van dezelfde naam, nu deel uitmakend van de Linie van Axel II. Het fort heeft geen functie meer. Het buurtschap bestaat uit twee wegen: Kijkuit en de Liniedijk. Tot 1951 was er een station Kijkuit, gelegen op de spoorlijn Mechelen-Terneuzen. Bij Kijkuit werd zwaar gevochten in 1944 bij de bevrijding van Zeeuws-Vlaanderen.