Trage Tocht Waalwijk – Wandelen aan rand van het Nationaal Park Loonse en Drunense Duinen

Rob Wolfs: ‘We maken een mooie Brabantse wandeling aan de rand van het Nationaal Park Loonse en Drunense Duinen. Vanaf de rand van Waalwijk lopen we direct door het groen en langs plassen naar het uitgestrekte natuurgebied. De route gaat over een bijzonder bomendijkje langs de rand van landgoed Plantloon. Verderop komen we in het kleinschalige coulisselandschap van de Achterste Hoeve. We genieten van de stilte, van mooie eiken- en beukenlanen en van een prachtige langgevelboerderij. Volgt een traject door gemende eiken-dennenbossen. Bij Giersbergen komen we weer in een meer open landschap en bij Herberg De Drie Linden is het goed rusten en pannenkoeken eten. We steken door naar het Drongelens Kanaal. De laatste kilometers wandelen we over onverharde paden hoog boven op de dijk langs dit verstilde kanaal. De passage langs de Baardwijkse Overlaat, een fraai natuurgebied tussen Waalwijk en Drunen in maakt deze route af. De Baardwijkse Overlaat functioneerde om het water van de Maas op te vangen in tijden van overstromingen.’

De wandeling laat na de start in Waalwijk de randen van het Nationaal Park Loonse en Drunense Duinen zien met bospartijen, vele lange beukenlanen, open veldjes in het bos en kleine bospaden. Richting Giersbergen wordt het landschaper opener met weilanden en graanvelden en voornamelijk over onverharde paden bereik je het buurtschap met hele oude Brabantse boerderijen, een dorpspomp en het beeld van het Boerinneke van Giersbergen. Het tweede deel van deze Trage Tocht gaan over akkerlanden naar het Drongelens Kanaal. Het mooi pad langs het kanaal met karakteristieke mooie eiken leidt je uiteindelijk naar de Baardwijkse Overlaat, een groot overloopgebied voor het hoge water uit de Maas toen deze rivier nog regelmatig overstroomde. Al met al een hele afwisselende wandeling in een rustig gebied met veel onverharde paden en de mooiste lanen van rode beuken.

Landgoed Plantloon, een redelijk onbekend deel van Nationaal Park De Loonse en Drunense Duinen, kenmerkt zich door lange lanen en herbergt een turfvaart die veel betekend heeft voor de economie van vroeger. Sinds 1994 maakt het deel uit van het Nationaal Park Loonse en Drunense Duinen, maar het heeft een ander karakter, namelijk een landgoedkarakter. Er zijn namelijk lanen, weilanden, bossen en enkele boerderijen. Het landgoed is onder meer eigendom geweest van de Waalwijkse bankier W. Timmermans. Centraal ligt de hoeve Plantloon, een grote L-vormige boerderij met rieten dak. Verder liggen er nog verspreide boerderijen zoals de Achterste Hoeve en de zeer fraaie voormalige boswachterswoning aan de Achterste Hoeve, de oude verbinding tussen dit gehucht en de Fellenoort.

Midden in het gebied ligt nog een oude turfvaart. Eeuwen geleden rukte het zand van de Loonse en Drunense Duinen op, waardoor met niet alleen meer van landbouw kon leven. De moerasgronden in deze omgeving boden uitkomst. Hier kon turf gewonnen worden. Voor het vervoer naar de grote steden werd de turfvaart aangelegd. Deze vaart is meer dan 200 jaar gebruikt om turf af te voeren. De vaart liep van ‘s-Gravenmoer tot Den Bosch, maar is nu alleen nog maar zichtbaar op Plantoon. Arbeiders trokken vanaf de kant de platte boten voort waarop de turf werd vervoerd. Paul van Haastrecht, heer van Venloon, in 1396 liet de vaart aanleggen. De heer van Waalwijk, Foijken Foijkenszoon, was het daar niet mee eens en wilde tol over de turfvaart heffen. De opvolger van Paul, Dirk van Haastrecht, richtte toen in het uiterste noorden van het gebied een galg op om aan te duiden dat het zijn rechtsgebied betrof, waar de heer van Waalwijk niets over te zeggen had. Hierdoor komt het Galgenwiel aan zijn naam.

Giersbergen is een gehucht ten zuiden van Drunen Giersbergen en ontstond in het midden van de dertiende eeuw. Het bestaat uit een aantal oude, rietgedekte langgevelboerderijen en na de terugslagen in de landbouw en veeteelt is de recreatie een voorname bron van inkomsten geworden omdat Giersbergen direct tegen de Loonse en Drunense Duinen ligt. Dat dit dorp nog bestaat, is eigenlijk een klein wonder omdat de natuur rondom Giersbergen de bewoners altijd veel zorgen heeft gegeven. Het dorp ligt vlak bij een glooiend landschap vol hoge zandbulten. Hierop begonnen na de ijstijd loofbomen te groeien als eik, iep, beuk en linde. Maar met de komst van de eerste boeren verdween deze door grote stukken bos plat te branden. Hierdoor  konden ze graan verbouwen, en was de grond uitgeput, dan staken ze gewoon weer een nieuw stuk bos in brand. Zo verdween het oerbos en veranderde de Loonse en Drunense Duinen in een groot heidegebied. Het zand kreeg steeds meer vat op het landschap en complete gehuchten verdwenen. Giersbergen bleef echter en het pittoreske gehuchtje is nu een toeristische natuurpoort voor het gebied.

Het boerinneke van Giersbergen is vervaardigd ter herinnering aan het 750-jarig bestaan van buurtschap Giersbergen (1244-1994). Het boerinneke is gekleed in traditionele klederdracht met eieren in haar schort. Het beeldje is gemaakt door kunstenaar Carla Vrendenberg en is onthult door burgemeester Willems samen met de twee oudste inwoners van Giersbergen Mina Smits–Brekelmans en Anna Smits-van der Meijden.

Het Afwateringskanaal van ‘s-Hertogenbosch naar Drongelen in Noord-Brabant is tussen 1907 en 1911 gegraven, om Het Bossche Broek te ontlasten bij wateroverlast. Het kanaal begint in het zuiden van de stad, vlak bij het Wilhelminaplein. Tevens werd er een aantal gemalen gebouwd, die ingezet konden worden als de Maas overstroomde. Die gemalen pompten het water dan in de richting van het afwateringskanaal. Het kanaal mondt bij de Bovelandsesluis uit in de Bergsche Maas. In de loop van de 20e eeuw nam de watervervuiling sterk toe. In de jaren zeventig was er nauwelijks nog vis te vangen in het Drongelens Kanaal. Sindsdien is de waterkwaliteit weer sterk verbeterd en heeft het kanaal en zijn oevers zelfs een ecologische functie gekregen.

De Baardwijkse Overlaat is een natuurgebied tussen Drunen en Waalwijk en is sinds 1978 in beheer van Vereniging Natuurmonumenten. Het gebied werd aangelegd in 1766 en functioneerde voor het eerst in 1769. Het gebied had de functie om het water van de Maas op te vangen in tijden van overstromingen. Het grote stelsel van dijken diende van 1766 tot 1911 ook om vijandelijke legers tegen te houden. Het Nieuwe Wiel, midden in de Baardwijkse Overlaat, ontstond bij een dijkdoorbraak in de 18e eeuw. Om dit meer ligt een schitterend bos: wandel er in de schaduw van zomereiken, Amerikaanse eiken, Amerikaanse vogelkersen, populieren en fijnsparren.