Ik maakte vandaag een wandeling vlakbij Strijbeek op en aan de flanken van de Strijbeekse Heide. Je start bij het Smokkelaartje in een gebied dat vroeger bekend stond om zijn smokkelpaden. Hier werd zout, boter en suiker over de grens gesmokkeld. Nu wandel je meteen over een brede laan richting Zwarte Goor, een prachtig ven dat er op deze zonnige dag prachtig bij ligt. Je duikt hierna de bossen in die grenzen aan de heide. Je wandelt op de overgang van nat en droog, van het beekdal van de Chaamse Beek en de droge Strijbeekse Heide. In een grote boog loop je om een volgend ven, het Langven. Op een mooi hoger gelegen walletje heb je vanaf een smal kronkelend pad zicht op het grote ven. Je duikt hierna de bossen in met rabatten en de smalle Chaamse Beek die dwars door het bos loopt. Het landschap wordt iets opener en je passeert grillige beuken met bijzondere opschriften en via nauwe paadjes tussen de rododendrons bereik je het halfopen landschap bij landgoed de Hondsdonk. Mooie lange lanen met beuken en eiken maar vooral een kleinschalig landschap met schattige boerderijen, kleine weilandjes en kleine percelen met een grote variatie aan boomsoorten zoals acacia en beuk. Je verlaat het landgoed met een prachtige lange laan op rand van bos en boerenland. Alsof het niet genoeg is, bereik je een volgend ven, het Rondven. Midden in de Strijbeekse Heide ligt dit fotogeniek ven met hier en daar een solitaire boom. Een lange zandweg omgeven met brem brengt je terug richting Strijbeek. Hier volgt het toetje, het Patersmoer of Goudbergsven. Het pad slingert er met kleine hoogteverschillen op los waarna je de Smokkelaarshut bereikt. Hier kun je nagenieten van een 100% onverharde wandeling in de Baronie van Breda. Een werkelijk prachtige wandeling, vol afwisseling, vol rust, met alles wat een wandeling in zich moet hebben, geheel onverhard.

Zo makkelijk als het nu is, zonder fysieke grenzen en grenscontroles, zo moeilijk was het vroeger om goederen en personen over de grens te vervoeren. Goederen invoeren was erg duur en daarom werd er volop gesmokkeld langs de grens. D grensstreek van Nederland en België bij de Strijbeekse Heide is bekend om een grote smokkelgeschiedenis. Vooral werklozen smokkelden spullen over de grens en alles wat in België goedkoper was, werd naar ons land gesmokkeld. Het ging om suiker, elastiek, tabak, lampen en nog veel meer. De spullen werden veelal op de fiets meegenomen in zakken aan het stuur, maar ook weggestopt in bijvoorbeeld holle zadels of onder de kleren. Ook naar België werd er gesmokkeld, het ging dan vooral om vlees en vis. Zelfs militairen deden eraan mee, militaire voertuigen waren de eerste auto’s die betrokken waren bij smokkel.

In de jaren dertig is tegen Strijbeek aan een heus ontginningsproject uitgevoerd. Er werden lijnen getrokken die op de Grote Toren van Breda gericht waren, een oude traditie. Over de heide werden deze dreven aangelegd waaronder de Inneem. Ze zijn prachtig gelegen en vaak omzoomd met oude eiken of hoge brem.

Het toponiem Patersmoer heeft waarschijnlijk betrekking op het ven zelf, wat afgaande op oude historische kaarten nooit als een echt ven werd beschouwd, maar als een venig, moerassig stuk woeste grond. In sommige geschriften wordt de naam Patersmoer overigens meer toegekend aan het heideterreintje met moerasvennetje dat tussen de Goudberg en de Strijbeekse Beek is gelegen. Het natuurreservaat Goudberg bestaat uit een ringveen (ven met veeneilandjes) waarin levend hoogveen voorkomt. De duin is begroeid met heide, eiken, berken en vliegdennen en door de toekenning van de status ‘staatsnatuurreservaat’ is voorkomen dat het ven tot cultuurgebied zou worden omgevormd. Het is ontstaan in de laatste IJstijd, toen het losliggende zand een stuifduin vormde, waarin in latere eeuwen een ven ontstond.  De toen onstane Goudberg is nu nog zichtbaar als verhoging in het landschap.

Het Chaamse Beekdal is een typisch beekdallandschap. Op de hogere zandgronden trof men de eerste middeleeuwse bewoning en ontginning van het landschap aan. Hoe dichterbij de Chaamse Beek, hoe natter. Dit komt door regenwater wat van hoog naar laag door het landschap stroomt. Ook is er plaatselijk een kweldruk aanwezig, dit wil zeggen dat het grondwater naar boven komt. Natuurmonumenten beheert de Chaamse Beek als kleinschalig landschap, opgebouwd uit weilandjes, akkers, houtwallen en kleine bosjes. Je hebt er in de zomer een mooi uitzicht over weilanden vol bloemen. De beek mondt na een loop van ongeveer 10 kilometer in de Mark uit bij Ulvenhout.

De Strijbeekse Heide ligt tussen de Strijbeekse Beek en de Chaamse Beek, tegen de Belgische grens. Het gebied ligt op hogere zandgronden. Rond 1900 bestond de Strijbeekse Heide nog uit natte en droge heide met daarin gelegen vennen, natte laagten en enkele vrijstaande naaldbomen, vliegdennen. In de eerste helft van de twintigste eeuw veranderde het landschap sterk. Grote delen heide werden namelijk ontgonnen voor landbouw en bosaanleg. Staatsbosbeheer speelde bij deze bosaanleg vanaf 1932 een grote rol. Er werden veel greppels en sloten gegraven voor een snelle afwatering. Aangeplante naaldbomen konden zich hierdoor beter ontwikkelen. Het hout diende voor o.a. het stutten van mijngangen in Zuid-Limburg. Vanaf 2005 voert Staatsbosbeheer herstelwerkzaamheden uit. Naaldbomen worden gekapt en de rijke toplaag wordt verwijderd. Door middel van runder- en schapenbegrazing wordt het gebied open gehouden en krijgt de heide kans zich te herstellen.

Hondsdonk is een landgoed dat zich bevindt ten zuiden van Ulvenhout en wordt al vermeld in een akte van 1364 waarin sprake was van een boerderij die eigendom was van een zekere Claeus van Oekel. In 1625 brandde de boerderij af en in 1657 was er in een overdrachtsacte sprake van een nieuwe woning, op een iets gewijzigde plaats, alsmede schuur, kooien, een hof en bogaard, landen, weiden, turfvelden, bossen en de erven daar omheen. Een houten duiventil en twee siervazen met mythologische figuren zijn bij de voorzijde van het huis te vinden. De tuin is aangelegd in Engelse landschapsstijl en dateert van omstreeks 1842. In deze tuin ligt een slingerende vijver die Kruisvijver wordt genoemd.

Tot in de 20e eeuw was de Strijbeekse Heide voor een groot deel nat en moerassig, met veel vennen en poelen. De ligging tussen de toen nog vrij meanderende Chaamse Beek en Strijbeekse Beek had daar veel mee te maken. De grondwaterstand was veel hoger dan nu en het land was woest en drassig. Pas in de periode 1920-1940 werd het gebied ontgonnen. Het werd ontwaterd en geëgaliseerd t.b.v. de landbouw. Van de 600 ha natuur bleef slechts 200 ha gespaard. Dankzij de bijzondere plantengroei werden de drie grote vennen, Zwarte Goor, Langven en Rondven met het tussenliggende terrein, in 1932 als Staatsnatuurreservaat aangewezen. De vennen echter kwamen vrijwel droog te staan en de heidevelden vergrasten en verbosten, door verdroging, door een veel te grote toevoer van meststoffen uit de omgeving en door luchtverontreiniging.