Trage Tocht Renderklippen – Wandelen over heidevelden met schaapskudde

Aan de noordflank van de Veluwe beginnen en eindigen we de wandeling met sprengen, eerst van de Heerderbeek en daarna van de Noordelijke Horsthoekerbeek. Daartussen mooie bossen en een prachtig glooiend heideterrein. Op de heide kwamen we de schaapskudde tegen en konden het werk van de schaapshond aanschouwen. Een korte maar hele mooie en fijne wandeling.

De Renderklippen bestaan uit met heide begroeide stuwwallen op de Veluwe tussen de plaatsen Epe en Heerde. Het 223 hectare grote gebied kent veel hoogteverschil. Door de ligging ver van steden is het een van de plekken in Nederland waar het ‘s nachts nog echt donker wordt. De stuwwallen zijn ontstaan door gletsjers die tijdens het Saalien, de grond voor zich naar boven stuwden. Toen het klimaat 128.000 jaar geleden veranderde bleven de stuwwallen achter. Toen het ijs weg was, vormden zich stuifduinen. De grond van de Renderklippen bestaat uit arme zandgrond, die niet geschikt is voor landbouw. De heide is ontstaan en wordt in stand gehouden door menselijk ingrijpen; men hoedde er eeuwenlang schapen en runderen. Anno 2010 graast er nog steeds een kudde van zo’n 150 schapen.

Een spreng, sprang of sprengebeek is een door mensen gegraven of verlegde beek met zodanige gegraven bronnen dat er onder druk staand grondwater aan de oppervlakte wordt gebracht. Op de Veluwe heeft het woord spreng een bijzondere betekenis, spreng wordt hier gebruikt voor een gegraven bron of sprengkop. Een sprengebeek is dan ook een gegraven beek en deze werden met name gebruikt voor de aandrijving van watermolens, voor het maken van papier en/of voor water voor de wasserijen. Sprengen worden gemaakt door een gat te graven in de helling van een heuvel tot de grondwaterspiegel bereikt is op een plek waar voldoende waterdruk is. Uit deze sprengkop stroomt dan het bronwater eerst naar de oppervlakte en vervolgens door een kanalenstelsel naar de gewenste plek.

De herder trekt er vrijwel dagelijks op uit de schapen en twee honden die hem assisteren. Hun uitvalsbasis is de schaapskooi in het glooiende heidegebied Renderklippen. Het ‘huis’ van de kudde is een echte potstal; de mest van de schapen blijft liggen, wordt verrijkt met stro en eens in de drie jaar uitgestrooid over de akkers, net zoals dat meer dan honderd jaar geleden voor de uitvinding van kunstmest gebeurde. De kudde bestaat van juni tot januari uit ongeveer 150 Veluwse Heideschapen, een Zeldzaam Huisdierras dat enkele decennia geleden bijna was uitgestorven. Het zijn witte schapen met een lange, draderige wol en de kop is onbehaard. Ze eten het gras uit de hei, grazen heidestruiken af en vermalen jonge boompjes. Daardoor overwoekert het gras de heide niet, lopen de heidestruiken telkens opnieuw uit en wordt uitbreiding van het bos voorkomen.