Trage Tocht Oostkapelle – Wandelen door duin, over strand en bijzondere buitenplaatsen

Bij de Zeeuwse Kust denk je aan Zoutelanden en Domburg, en aan duinen en strand. Zeker, maar het veel minder bekende Oostkapelle biedt ook veel moois. Onbekender misschien, maar de wandeling laat behalve het mooie strand en de duinen aan de kust van Walcheren de bijzondere buitenplaatsen rond deze plaats zien. In de binnenduinrand bij Oostkapelle liggen meerdere historische buitenplaatsen. In de 18e eeuw kent Walcheren mogelijk het rijkste buitenplaatsleven van Nederland met ruim 130 buitenplaatsen. De meeste bevinden zich binnen de ambachtsheerlijkheden Oostkapelle. Al in de 17e eeuw wordt Walcheren het ‘Pryeel van Zeeland’ genoemd. Onder een buitenplaats werd een huis buiten de stad verstaan, gebruikt als zomerverblijf door mensen uit de stad. En een tuin of park van enige omvang is er een kenmerkend onderdeel van. De Trage Tocht leidt je door de buitenplaatsen Zeeduin, Overduin, Duinbeek en Schoonoord. De combinatie van deze buitenplaatsen en de kuststrook met duin en strand maakt deze wandeling tot een mooie mengeling van landschappen.

Het dorp bestaat uit een kleine kern met bebouwing, waartussen nog veel oude boerderijen liggen. Even buiten de kom van het dorp ligt een park met vrijstaande huizen. Oostkapelle dankt zijn naam aan een kapel die er in vroeger tijden moet hebben gestaan, samen met een andere kapel, die op de plaats van het huidige Westkapelle ligt. Doordat het een vestingplaats was, ontwikkelde Westkapelle zich tijdens de Middeleeuwen beter dan Oostkapelle. Dat bleef tot in de twintigste eeuw een boerendorp.

Het huidige landgoed Zeeduin, circa 100 ha , bestond oorspronkelijk uit de twee historische buitenplaatsen Duno en Zeeduin. Van de buitenplaats Duno is alleen Hof Duno aan de Dunoweg nog over. Rond het monumentale huis Zeeduin ligt een park in landschapsstijl. De bijgebouwen en het park zelf met hertenkamp zijn ook een beschermd monument. De Oranjerie & moestuin zijn opengesteld.

Het huidige buitenhuis werd rond het midden van de negentiende eeuw gebouwd. Maar dat was niet het eerste op deze plek. In de middeleeuwen stond hier een boerderij. Die maakte in de zeventiende eeuw plaats voor een buitenplaats, compleet met herenhuis en park. Kort na 1800 werd dit huis gesloopt, maar nog geen veertig jaar later verrees opnieuw een voor die tijd moderne buitenplaats. Het ontwerp voor het witgepleisterde herenhuis, dat in neoclassicistische stijl werd opgetrokken, was hoogstwaarschijnlijk van een jonge architect uit Utrecht, Nicolaas Johannes Kamperdijk. Voor het tuinontwerp tekende Jan David Zocher jr. Het park kenmerkte zich vooral door een grote rijkdom aan boom- en heestersoorten. In het park kwam ook een ‘menagerie’ met veel verschillende dieren. Later werd dit een hertenkamp.

Oranjezon, tussen Oostkapelle en Vrouwenpolder, is zeker het meest afwisselende kustgebied van Zeeland: strand, hoge duinen, duinvalleien, struweel en bos. Het is lang in gebruik geweest als waterwingebied.

De Manteling van Walcheren is een Natura 2000-gebied en bestaat uit buitenplaatsen zoals landgoederen als Kasteel Westhove, Berkenbosch en Duinbeek, bossen en kalkarm duin met natte duinvalleien, duingraslanden en duinstruweel. De naam ‘Manteling’ duidt op de beschermende functie van het gebied; het beschermt als een ‘mantel’ de Kop van Walcheren tegen de felle zeewind. Vrijwel nergens in Europa groeien loofbossen, lage, manshoge eikenbosjes met kronkelige stammen, zo dicht bij de kust. De eikenbossen werden tijdens de 18de eeuw aangeplant om de buitenplaatsen te beschermen.

Deze bijzondere, laag-kronige taxus stamt uit de tweede helft van de 18de eeuw. Zijn grillige vorm dankt hij net als heel wat andere bomen in de Manteling voor een deel aan de zeewind die er vrij spel had. In de periode 1908-1915/1916 was de later wereldberoemde schilder Piet Mondriaan vaak in Domburg. De ‘Mondriaan-boom’ op de buitenplaats Berckenbosch in Oostkapelle is nu met een hek en een bord beschermd. De grijze boom uit 1911, een schilderij van Piet Mondriaan, lijkt erg op deze taxus, maar het schilderij kwam vermoedelijk uit de studie van diverse bomen voort.

Duinbeek is een landhuis en voormalig kasteel in Oostkapelle. De naam Duinbeek is afkomstig van een vroegere beek die vanuit de duinen stroomde. De oudste vermelding van Duinbeek dateert uit 1350: Wolfert van Borssele droeg in dat jaar ‘Dunebeke’ op aan de graaf van Holland. Het huidige landhuis Duinbeek is in 1715 gebouwd op het lege omgrachte kasteelterrein. Het classicistische hoofdgebouw telt twee verdiepingen, een souterrain en een zolder. Tegen de achtergevel staat een achterhuis met een achtkantige houten uitkijktoren die wordt afdekt door een koepeldak met leisteen.

De buitenplaats Schoonoord is aangelegd gedurende de eerste helft van de 19e eeuw door de familie Van Citters-Roëll. Het huis is in 1959 afgebroken vanwege de bouwvallige staat. Op de locatie staat tegenwoordig een woonhuis uit 1961. Van het oude landgoed, aangelegd in landschapsstijl door K.G. Zocher, resteren nog de tuinmanswoning met paardenstal, de houtwal die de grens van het domein aangeeft, het bos en de vijver.