Trage Tocht Montfort – Wandelen in het licht glooiende Midden-Limburgse coulisselandschap

Het gebied ten westen van Montfort biedt kleine pareltjes die in de Trage Tocht Montfort aan elkaar zijn geregen. Daarbij loop je over rustige onverharde landwegen, mooie paadjes aan de rand het bos, boswegen en nieuwe paden door nieuwe natuur. Hierdoor is de afwisseling enorm en is het smullen op de gehele wandeling. Onderweg kleine percelen in het bos die ineens als een decor van een theaterstuk voor je opdoemen, mooie uitzichten door het licht glooiend landschap en knusse paden in het beekdal van de Vlootbeek. Wij hadden het geluk dat we op de gehele wandeling werden ‘begroet’ door prachtige bloemenvelden. Klaprozen in de bosranden, korenbloemen op de graanvelden en margrieten in de weilanden. Het maakte van deze toch al mooie en afwisselende wandeling een topper.

Het forensenplaatsje is vooral bekend door de ruïne van Kasteel Montfort, dat in het midden van de 13e eeuw werd gebouwd, met steen die via de Maas uit het noorden van Frankrijk werd aangevoerd. De plaats kreeg in 1263 stadsrechten toen het kasteel van het ambt Montfort het zuidelijkste bolwerk van het hertogdom Gelre was. Montfort is vrijwel geheel platgebombardeerd in de Tweede Wereldoorlog. Bij het grootste bombardement op 20 januari 1945 vielen 186 doden.

Kasteel Montfort, ook bekend onder D’n Tómp of De Grauwert, ligt even buiten de kern van Montfort. Eigenlijk wordt met de Grauwert een toren in het bijzonder bedoeld, maar de naam wordt al eeuwenlang gebruikt voor het gehele kasteel. Het Kasteel Montfort is gebouwd rond het jaar 1260, in opdracht van Hendrik III van Gelre, die zich later ook ‘Heer van Montfort’ noemde. Na fasen van verbouwingen, belegeringen maar ook eigenhandig afbreken is het kasteel langzaam vervallen tot een ruïne, zij het nog steeds indrukwekkend. Het kasteel heeft enkele malen als filmdecor gefungeerd. Bijvoorbeeld voor de speelfilm Sjors en Sjimmie en het Zwaard van Krijn (1977), van Henk van der Linden. De afmetingen van het Kasteel Montfort bedragen 50 bij 50 meter. Het kasteel wordt tot de meest geavanceerde kasteeltypen gerekend.

‘Het kasteel Montfort is ondanks dat het grotendeels vervallen is, groots. Het moet een machtig bouwwerk zijn geweest. De tegenover het kasteel liggende kasteeltuin is de moeite waard om even te bezoeken. Ik duik over onverharde landwegen het agrarisch landschap in. Tien ooievaars zoeken naar eten in de graslanden en de plaatselijke schutterij en aspergevelden laten zien dat ik echt in Limburg ben.’

Het is een vochtig boslandschap met hier en daar stukjes loofbos. De vennen in dit gebied trekken allerhande watervogels aan, zoals grauwe ganzen en wilde eenden. Om het bos liggen akkers, waar je met een beetje geluk ooievaars kunt zien.

‘Over paadjes die uitzicht geven over het licht glooiend landschap zigzag ik langs de bosrand. De bloemen bloeien uitbundig: margriet, klaproos en korenbloem. Ik maak een tussenstop bij het ven in het Kranenbroek. Het is een idyllische plek waar de waterlelies het wateroppervlakte roze kleuren. Aan de overkant van het ven zijn de groentinten van de bomen niet te tellen.’

De Vulensbeek ontspringt ten zuidoosten van het dorp Slek en stroomt via Pey en Hingen naar St. Joost. Het is worden een verlaten en deels verlande Maasmeander. In regenachtige perioden bevat de gehele beekloop water, dat vrij zwak stroomt. In de overige perioden vallen grote delen van de beek volledig droog. De Vulensbeek stroomt grotendeels door een agrarisch gebied.

Het Reigersbroek is het gebied tussen Sint Joost en Montfort. Het is een natuurgebied in wording en langzaam komt perceel na perceel in beheer bij Het Limburgs Landschap. Hierbij wordt de landbouwfunctie omgezet in natuur. Vanaf de top van een nieuwe uitkijk toren kijk je uit op het een moeras- en veengebied.

‘In het Reigersbroek wordt nieuwe natuur gevormd door landbouwgronden op te kopen. Ik zie aan de waterkant een glijspoor en knaagsporen van bevers. Het riet langs de beek groeit meters hoog waar ik de rietzangertjes uitbundig hoor zingen. De uitkijktoren is gebouwd door Fa. Beijk, molenmakerij uit Afferden. Het herinnert me aan de tijd dat  ik molenaar was op Jetten’s molen in Uden die door hetzelfde bedrijf werd onderhouden. Langs de Vlootbeek liggen natte graslanden die zo te zien regelmatig onder water lopen bij hoogwater van de beek.’

De Vlootbeek ontspringt in de Duitse grensgemeente Heinsberg. Bij Posterholt komt hij Nederland binnen en vervolgt zijn weg over 17,5 kilometer door Midden-Limburg om ter hoogte van Linne in de Maas uit te komen. Op enkele plekken, zoals bij Het Sweeltje, heeft de Vlootbeek een natuurlijke loop. Voor het merendeel is de Vlootbeek echter gegraven. Voor Het Limburgs Landschap is het een belangrijke beek want ruim 500 hectare ligt aan of in de nabijheid van deze waterloop.

De kern van het gebied bestaat uit een open graslandgebied doorsneden door de kaarsrechte Vlootbeek. Er omheen liggen bossen  en twee hoeves, de Koningshof en de Heerenhof. Die herinneren aan de agrarische functie die het gebied vanaf ongeveer 1653 heeft gehad. Toen was het gebied in enkele jaren tijd ontdaan van zijn veenlaag en omgezet in landbouwgrond.

‘Na landgoed Rozendaal keer ik terug naar het beginpunt, kasteel Montfort. Nu is het aanzicht op de ruïne nog mooier vanaf de rand van Montfort. Een ware klaprozenexplosie maakt het geheel helemaal af.’