Trage Tocht Kessel (Duitsland) – Wandelen door het prachtige Niersdal

De wandeling is er eentje om in te lijsten. Het Niersdal is betoverend mooi. Beversporen zie je op vele plekken langs het mooie riviertje en de afwisseling is bijzonder. Drie thema’s kenmerken de wandeling, ten eerste het Niersdal. Het pad loopt dicht langs de langzaam stromende rivier en met het Klooster Grafenthal is dit het absolute hoogtepunt van de wandeling. Ten tweede het Reichswald waar je rechts hoge hellingen met varens ziet en over een mooi slingerend grindpad loopt met links uitzicht op het Niersdal. Na de Niers wandel je door een akker- en weidegebied met hier en daar waterpartijen, Nuthgraben, waar de natuur zijn gang kan gaan. Het laatste gedeelte over asfalt richting Kessel verveelt niet, het zijn rustige landwegen met weinig tot geen verkeer. Het plaatsje Kessel als begin- en eindpunt leent zich uitstekend voor een maaltijd met asperges als hoofdgerecht. Het dorp staat bekend om zijn Spargel, asperges, en heeft een mooi centraal plein bij de kerk. Ik heb met Marianne genoten van deze middagwandeling net over de grens bij Gennep. Over enkele weken zal de wandeling worden gepubliceerd op Wandelzoekpagina.

Bedenker van de wandeling Rob Wolfs: ‘Een prachtige wandeling in het Duitse Niersdal rond het aspergedorp Kessel, ongeveer ter hoogte van het Limburgse Gennep. We starten bij de Sankt Stephanus die aan de rand van het dorp ligt en lopen direct het Niersdal in. Op het eerste deel van de wandeling is de Niers een kronkelende beek met nevengeulen en moerassige stukken. Verderop is het een brede, maar wel strakke, rechte stroom die toch nergens verveelt omdat de omgeving en de uitzichten steeds weer veranderen. We passeren diverse grote waterplassen, voormalige zandafgravingen die nu onderdeel uitmaken van ‘Renaturierung’ zoals ze dat hier noemen. Op weg naar het indrukwekkende klooster Gräfenthal. Het is een voormalig Cisterciënzerinnenklooster dat in 1248 werd gesticht door graaf Otto II van Gelre. Hier is het goed pauzeren in het café of op het terras in de grote kloostertuin. We vervolgen onze tocht aan de andere kant van de Niers in de rand van het uitgestrekte en heuvelachtige Reichswald. Verderop wandelen we opnieuw langs de beek. We zien de meanderende Niers en de nieuwe natte natuur nu vanaf de andere kant en hebben zicht op de kerk aan de overkant. De tweede lus aan de westkant van Kessel volgt nog steeds de Nierswanderweg met zicht op het versterkte Haus Driesberg. We keren om, lopen even door een bosje en volgen dan de rand van het mooie beekdal van de Nuthgraben. Het laatste stuk van de wandeling gaat over de verharde weg terug naar Kessel.’

Tegen het einde van de 4e eeuw, toen de Romeinen de Nederrijn verlieten en de Franken dit gebied in bezit namen, werden veel nieuwe nederzettingen gevormd, waarvan sommige marktcoöperaties vormden zoals Asperden en Kessel. Boerderijen en velden waren het privébezit van de vrije boeren, maar het bos en het onontgonnen heideterrein vormden het eigendom van de gemeenschap. Bepaalde rechten hadden alleen de leden van een marktcoöperatie. Naargelang hun aantal aandelen mochten de inwoners hout hakken, de schors van de eik pellen, beukenootjes voor de varkens verzamelen of zelfs hun vee in de wei drijven. Kessel ligt aan de Niers en de westelijke grens van Kessel is eveneens de grens met Nederland, in het noordwesten ligt het Reichswald.

Het Kaiser-Otto-plein, gelegen tegenover de St. Stephanus kerk, kreeg in 2002 zijn naam ter gelegenheid van de 1000e verjaardag van de dood van keizer Otto III, de vierde van vijf heersers van het Oost-Frankisch-Duitse rijk. Het dorp Kessel heeft door keizer Otto III een speciale plek in de geschiedenisboeken gekregen, omdat hij in juli van het jaar 980 op de reis van Aken naar Nijmegen op de oude legerweg in het ‘Ketil of Ketel bos’, het huidige Reichswald, vlakbij het dorp Kessel werd geboren. Hij kan worden beschouwd als een echte Europese heerser, omdat zijn interesse veel verder ging dan Duitsland. Hij beïnvloedde bijvoorbeeld de politieke, culturele en religieuze ontwikkeling in Italië en Polen.

Van de bron, een boerderij in Kuckum, tot aan Gennep legt de rivier circa 114 km af, slechts 9 km bevindt zich op Nederlands grondgebied. Doordat de Niers een vrij snelle stroming heeft, werden er vroeger veel watermolens aan de oevers gebouwd. Er stonden in totaal 52 watermolens aan de Niers. De rivier is vernoemd naar het woord ‘Nersihenis’, zoals vernoemd op een altaarsteen, gevonden nabij Jülich. Het altaar was gewijd aan de moedergodinnen van het water van de rivier. Vroeger was de snelst stromende rivier van Nederland zeer palingrijk maar het visbestand leed sterk onder de vervuiling door de industrialisatie. Sinds het einde van de 20e eeuw wordt het meeste afvalwater grondig gezuiverd. Er zijn 24 rioolwaterzuiveringsinstallaties, die in totaal ongeveer 83 miljoen kubieke meter water lozen op de Niers. Het gezuiverde afvalwater is vooral in de zomer de belangrijkste toevoerbron van water. Sedert een paar jaren zijn het visbestand en het aantal soorten weer duidelijk toegenomen.

Naast de ecologische verbeteringen is in de Niers bij Kessel natuurlijke opslagruimte voor overstromingen gecreëerd. De rechtgetrokken Niers is over 1,1 km op een natuurlijke manier herontworpen tussen 2018 en 2019. Behalve een verleggen van de bedding van ongeveer 700 m werden ook ongeveer 860 m nieuwe zijrivieren van de Niers aangelegd. Het werd werd aanzienlijk verbreed en de oevergebieden verlaagd. Bovendien werd dood hout op verschillende plekken in de Niers aangebracht.

Het Graefenthal-klooster was een cisterciënzerabdij, waarvan de overblijfselen tussen Kessel en Asperden bij de Niers in het huidige Kleef-district staan. De voormalige kloosterkerk deed dienst als begraafplaats voor graven, edelen en nonnen. In 1376 vonden 10 graven, gravinnen en hertogen van Geldern daar hun laatste rustplaats. De naam Graefenthal, afgeleid van het Latijnse woord ‘vallis comitis’, gaat terug op de wil van de oprichter. De ‘e’ in de naam is een veel voorkomende uitbreidingsklinker in het Nederrijngebied. Op de plaats van het klooster stond het kasteel Rott van ridder Stefan von Pleeze, dat toen waarschijnlijk al vervallen was.

Het Reichswald is een glooiend bosgebied tussen Kranenburg, Kleef en Goch langs de Nederlandse grens met als hoogste top de 95 meter hoge Rupenberg. Het heeft een totale oppervlakte van circa 5100 ha en is hiermee het grootste samenhangende natuurgebied in de regio Nederrijn. Het bestaat bijna geheel uit bos en er leven diverse soorten zoogdieren, waaronder edelherten, reeën, wilde zwijnen en dassen. Het bos is doorsneden met kaarsrecht, parallel lopende paden, die een rasterstructuur vormen.

De Aspermühle was een watermolen gelegen aan de Niers in de stad Goch met een onderslagrad. De molen bevond zich aan de rechterkant van de Niers, boven stond de molen van Bimmen en beneden de molen van Viller.

De grond rond Kessel zijn uitermate geschikt voor de teelt van asperges. Kessel wordt niet voor niets Spargeldorf genoemd en in het seizoen is het hier goed asperges eten. Het plaatsje was tot voor kort beroemd om het Spargelhaus Kessel waar de lekkerste asperges gegeten konden worden.

Huis Driesberg is een versterkt huis uit de veertiende eeuw dat eeuwenlang in bezit was van Nederlandse families. Het hoofdgebouw werd in 1831 afgebroken, twee torentjes van de bijgebouwen bleven gespaard. Op het erf staan beschermde bomen. De eerste vermelding van het huis gaat terug tot 1392. In de 15e en 16e eeuw wordt het genoemd als eigendom van de familie von Schewick. In de jaren 1830 werd het hoofdgebouw afgebroken; nu resten er nog delen van de bouwhuizen. De oprijlaan met lindebomen wordt geflankeerd door een rij tamme kastanjes, beide boomgroepen zijn aangemerkt als natuurmonument, Naturdenkmal.