Ons Kloosterpad – Vessem-Middelbeers – Wandelen bij de Pelgrimshoeve

Je ontdekt met deze wandelroute het gebied tussen Vessem en Oirschot. In deze route wandel je van Pelgrimshoeve Kafarnaüm in Vessem naar de Landschotse Heide op en terrein zoals dat er waarschijnlijk honderd jaar geleden al uitgezien moet hebben. Heide, vennen en bossen met onderweg de charmante Kleine Beerze die mooi door het landschap kronkelt. Vessem staat bekend om de Pelgrimshoeve die voor veel pelgrims de startplaats voor hun wandeling naar Santiago de Compostela is. Het past dan ook perfect bij het thema van Ons Kloosterpad.

Pelgrimshoeve ‘Kafarnaüm’ is gelegen aan de Servatiusstraat. Hier kunnen groepen verblijven voor bezinningsweekenden en informatiebijeenkomsten betreffende de tocht naar Santiago. Deze boerderij was oorspronkelijk eigendom van de Sint Willibrordusstichting te Heiloo, een psychiatrische inrichting onder beheer van de broeders van Dongen. Het huis diende als zomerverblijf voor patiënten. Het broederhuis werd in 2009 omgezet in een pelgrimshoeve. De rol van de broeders is grotendeels overgenomen door vrijwilligers. Het huis wordt als zodanig nog gebruikt en is een refugie voor bedevaartgangers naar Compostella.

‘Bij de handwijzers zijn er twee toegevoegd van Ons Kloosterpad, richting Eindhoven en richting Oirschot. Ik kies de laatste, bij het ontbijt bij de Pelgrimshoeve zie ik niemand. Ik ben vandaag de enige pelgrim.’

De Sint-Lambertuskerk is een kerk in Vessem in de gemeente Eersel. De kerk ligt aan de kruising van de Servatiusstraat met de Leeuwerik, met aan die laatste de toegang. Rond de kerk ligt een bakstenen kerkhofmuur. Het kerkhof ligt rond de kerk, maar het voornaamste deel aan de westzijde. De oorsprong van de Lambertuskerk ligt in de middeleeuwen. Het benoemingsrecht voor priesters in Vessem lag destijds bij het kapittel van Oirschot. De kerk in Vessem werd gesticht omdat de omwonenden anders veel te ver weg moesten kerken: in Bergeijk of Oirschot. De mensen in Vessem moesten zelf het geld voor de kerk en de priester opbrengen, plus nog zekere rechten aan de moederkerk betalen.

Vessem is een rustig dorp met een groot rechthoekig grasveld als centraal dorpsplein. Hier ligt een aantal belangrijke gebouwen, maar ook daarbuiten vindt men een aantal mooie plekken zoals het Oude Raadhuis, molen Jacobus en brouwerij de Leeuw. Vessem ligt te midden van een afwisselend landschap met stukken bos en open veld. Ten westen van het dorp stroomt de Kleine Beerze waaromheen het natuurgebied Dal van de Kleine Beerze is gelegen. Ten westen van de Kleine Beerze ligt een coulissenlandschap waar in de 20e eeuw nog open heidegebied was. Hier liggen dan ook nog enkele heiderestanten.

‘De chauffeur van de buurtbus zet me af bij de kerk. Er is geen halte, die bedenkt hij ter plekke. Een kroeg, een plein en de kerk, typisch Brabant.’

De Kleine Beerze is een beek en heeft van oorsprong tot de samenvloeiing met de Groote Beerze, een lengte van omstreeks 15 km. De naam Beerze werd al in 1545 gebruikt door keizer Karel V en is vermoedelijk afgeleid van ‘berne’ (bron) of ‘barne’ (branden). ‘Barne’ verwijst naar de aanwezigheid van veen (turf), dat vroeger dienstdeed als brandstof voor de kachel. Het veen werd gevormd in de laaggelegen gebieden rond de beek. Reeds vóór 1850 zijn de meeste bochten in de bovenloop rechtgetrokken, terwijl in het kader van de ruilherverkaveling tussen 1960 en 1970 de laatste bochten weggehaald zijn en de beek werd verdiept en verbreed om snelle waterafvoer mogelijk te maken.

‘De beek is grondig heringericht en kronkelt weer door het beekdal. Een zwaluwwand is geplaatst, het water stroom snel door de hevige regenval de laatste dagen.’

Donk is een buurtschap in de streek Kempen, gemeente Eersel. Het ligt anderhalve kilometer ten noordwesten van Vessem. Er staan enkele authentieke boerderijen.

‘Een inwoner van De Donk staat langs de weg en spreekt me aan. “Nog ver wandelen?, Nee zeg ik, tot Middelbeers. O, dan ben je snel bij het bier.” Ik loop verder en denk na of hij nu van een biertje houdt of dat ik eruit zie als een drinker.’

De Landschotse Heide is een natuurgebied van 239 ha ten zuiden van Middelbeers en ten oosten van Westelbeers. Het is eigendom van het Brabants Landschap. Het wordt ook wel ‘Het Wit-Holland genoemd naar het bekendste meer van de vier vennen die daar liggen. Het Wit-Holland is ook het meer waar men ‘s winters schaatst als dat kan. Het gebied bestaat uit vochtige heide met daarin een aantal grote vennen: Keienhurk, Berkven, Wit Holland Ven, Scherpven, en Kromven. Deze vennen zijn rijk aan watervogels. De Landschotse Heide heeft nog een rol gespeeld tijdens de Tweede Wereldoorlog. Op Welschap werden toen door de Duitse bezetter bommenrichters opgeleid die op de Landschotse Heide moesten oefenen in het bombarderen van schepen. Er werd daartoe een schijnhaven aangelegd en ook werden er schijnboten gebouwd. Op de uitkijktoren heb je een prachtig uitzicht over het Wit Hollandven.

‘De luchten zijn prachtig vandaag. Wolken schuiven voorbij en de zon lukt het af en toe om door te breken. Voor me heide, bossen en water, zo moet Brabant er honderd jaar geleden ook uitgezien hebben.’

Door daling van de grondwaterstand en ontginning van het gebied dat eeuwen geleden nog vele grote en kleine meertjes op de heide kende, zijn vele vennetjes verdwenen. Natuurbescherming heeft een groot aantal vennetjes met zorg in stand gehouden waaronder het Wit Hollandven. Er is een uitkijktoren gerealiseerd waardoor je schitterende vergezichten over de heide en het ven hebt.

‘Van het Wit Hollandven rest een klein plasje van een paar vierkante meter. Ik heb het wel eens anders gezien toen ik hier wandelde. Ondanks de regen van de afgelopen tijd staat het ven bijna droog. De droogte slaat toe in Brabant.’