Land van Cuykpad – Rondwandeling A – Maasheggen UNESCO-De Vilt

Het Land van Cuykpad heeft een update gehad en aan het voormalige Maas- en Peelliniepad zijn een aantal rondwandelingen gekoppeld. Bij Oeffelt loop je door het zeer mooie Maasheggengebied, aan de Maas, door het oude cultuurlandschap met percelen die vroeger werden afgerasterd door meidoornheggen en sleedoorn. Verder naar de Vilt waar de oude Maasarmen Grote Vily en Kleine Vilt liggen. Over oude landwegen met zicht op de nog werkende steenfabriek bereik je weer het plaatsje Oeffelt met de markante kerk opgebouwd uit mergelstenen.

Een grote dassenburcht in het talud van het voormalige Duits Lijntje over de Maas, de Maasheggen die vervlochten de weides markeren, de Grote Vilt waar beversporen getuigen van het steeds verder oprukkende dier, ook beversporen vlakbij Oeffelt in de Oeffeltse Raam, een groene specht die over de weilanden scheert, een voorbijvarend binnenvaartschip op de Maas, kazematten in de Oeffelter Meent. Het is een prachtige wandeling die als mooiste plekje heeft, de zandweg die terug naar het dorp Oeffelt leidt. Daarbij zeer veel weidevogels in de Grote Vilt tussen de Maasheggen maakt deze rondwandeling heel mooi, bijzonder en gevarieerd.

De Maasheggen vormen het oudste cultuurlandschap van ons land. Het is een keten van natuurgebieden aan de Maas tussen de Noord-Brabantse plaats Vierlingsbeek en het Gelderse Batenburg. Karakteristiek voor de Maasheggen is dat het landschap is verdeeld in een groot aantal kleine percelen die van elkaar zijn gescheiden door meidoorn- en sleedoornheggen. De meidoornstruiken worden half doorgezaagd en naar de zijkant geleid, zodat de struiken in elkaar groeien, het zogenaamde ‘leggen’. Doordat de heggen zo dicht in elkaar gevlochten zijn, vormen ze een ondoordringbare afscheiding. Ze dienen vooral als perceelscheiding en veekering, maar helpen ook bij het buiten houden van roofdieren. Iedere keer als de uiterwaarden onder water lopen, helpen de heggen bij het opvangen van slib; als het water zich terugtrekt, blijft het slib achter waardoor de bodem in het gebied erg vruchtbaar is.

Oeffelt werd voor het eerst vermeld in een document uit 1075. Hierin was sprake van de naam Uflo. Dit zou een samenvoeging zijn van de Keltische woorden Uffa (water) en Ten (nederzetting), dus een ‘nederzetting aan de Maas’.

De Oeffelter Meent is gelegen op een grofzandige oeverwal van een vroegere rivierloop in de uiterwaard van de Maas. Het gebied wordt doorsneden door een gekanaliseerde beek, de Oeffeltsche Raam, die ter plaatse in de Maas uitmondt. Het omvat een aantal hobbelige graslandpercelen. Het is het meest noordelijke deel van het natuurgebied Maasheggen. Sinds ongeveer 1400 is dit gebied in bezit geweest van de Kruisheren van Sint Agatha en maakte deel uit van het grondgebied van het Klooster Sint Aegten. Het gebied is gekenmerkt door open rivierduinen en kleine rivieren als de Viltse Graaf, de Virdsche Graaf en de Oeffeltse Raam. Voor een deel lopen deze door oude stroomgeulen van de Maas.

De Kleine Vilt is overigens langs kunstmatige weg ontstaan, namelijk als een kleiwinningsput voor een steenfabriek die hier in de eerste helft van de 20e eeuw is opgericht.

Een economische activiteit die in het begin van de 20e eeuw begon is de baksteenfabricage. Hiervoor heeft men klei afgegraven, waardoor de plas de Kleine Vilt is ontstaan. Sinds 1913 vindt in Steenfabriek Engels Oeffelt nog steeds de fabricage van bakstenen plaats. Het natuurgebied bevindt zich tussen Oeffelt en Beugen. Het gebied omvat een oude Maasbocht die in de eeuwen tussen 1000 v.Chr. en 9000 v. Chr. afgesneden raakte van de stroom en als zodanig uniek is in Noord-Brabant. Andere Maasbochten zijn immers, in de 20e eeuw, langs kunstmatige weg afgesneden. Tegenwoordig zijn er twee waterpartijen : de Kleine Vilt en de Grote Vilt, ook Oeffeltse respectievelijk Beugense Vilt genaamd. Deze wateren werden gevoed door kwel. Het open water is omringd door broekbos en cultuurland, waarbij houtwallen voor de afscheiding tussen de percelen zorgen.