Wandelen in en rond Kunstenaarskolonies – Oosterbeek – Wandelen in de oudste kunstenaarskolonie

Het is genieten op de wandeling rond Oosterbeek. Naast de leuke kijkpunten aan de hand van de wandelgids van Naar de Natuur-Wandelen in en rond kunstenaarskolonies, is het een prachtig wandelgebied. Aan de rand van de stuwwal en waar eens hevig werd gevochten in de 2e W.O. heb je mooie uitzichten over het Rijndal en de Betuwe. Je loopt in een sprengengebied waar overal kabbelend water stroomt, dan naar een vijver, dan weer over watervalletjes en dan weer door een lieflijk kanaaltje. Je ziet daarbij oude bruggetjes, follies als een bijzondere brug en bijzondere uitzichtpunten. De Hemelse Berg en de Valckeniersbossen waren niet voor niets inspiratie voor de schilders die hier neerstreken en het landschap in schilderijen vastlegden. Daarnaast is de route eigenlijk ook een bomenwandeling, de mooiste bomen passeren, van allerlei soorten en de een nog imposanter dan de andere. Al met al een bijzondere wandeling waar cultuur, historie en natuur samenkomen, met de koffie op tussenstop kasteel Doorwerth en het statige Oosterbeek als begin- en eindpunt.

In de negentiende eeuw groeide het schilderachtige Oosterbeek uit tot een kunstenaarskolonie. Begin jaren veertig werd Oosterbeek een van de eerste plaatsen buiten Frankrijk waar jonge landschapsschilders de natuur in trokken. Paul Gabriël, Anton Mauve, en Jacob, Matthijs en Willem Maris legden hier de basis voor hun latere successen als vertegenwoordigers van de Haagse School. Uit die tijd dateert de bijnaam ‘Nederlands Barbizon’ – een verwijzing naar de beroemde kunstenaarskolonie ten zuiden van Parijs, waar schilders als Camille Corot, Charles-François Daubigny en Jean François Millet in de eerste decennia van die eeuw het atelier hadden verruild voor het schilderen en plein air. Begin jaren veertig werd Oosterbeek een van de eerste plaatsen buiten Frankrijk waar jonge landschapsschilders de natuur in trokken. Paul Gabriël, Anton Mauve, en Jacob, Matthijs en Willem Maris legden hier de basis voor hun latere successen als vertegenwoordigers van de Haagse School.

De Sint-Bernulphuskerk is een neogotische hallenkerk. Op het plein voor de kerk staat een Heilig Hartbeeld. De toren is, na deels vernield te zijn geweest tijdens de oorlog, niet meer in z’n geheel opgetrokken en is van gelijke hoogte als het schip. In de kerk zijn de Kruiswegstaties van Jan Toorop te bewonderen. Toorop was een van de belangrijkste Nederlandse beeldend kunstenaars uit de periode 1880-1910. Aanvankelijk schilderde hij in impressionistische stijl, maar via het pointillisme ontwikkelde hij zich tot symbolistisch schilder. Ook was hij actief als portrettekenaar en ontwierp hij keramiek, reclameaffiches en boekbanden. De Nederlandse art nouveau wordt vaak met zijn werk geassocieerd.

Op deze oude begraafplaats liggen diverse landelijk bekende personen begraven, waaronder Jacob van Lennep. Ook het schildersechtpaar Bilders ligt hier hier begraven. Het paar vestigde zich in Oosterbeek, waar Johan Bilders in 1890 op 79-jarige leeftijd overleed. Johan Bilders wordt beschouwd als voorloper van de Haagse School. Hij bedacht de namen van de  Wodanseiken en de Duizendjarige den. Om de vele schilders in Oosterbeek werd dit dorp later ook wel het ‘Hollandse Barbizon’ genoemd. In Barbizon in Frankrijk kwam Franse kunstenaars samen om landschappen te schilderen.

De Hemelse Berg, vroeger De Hemelsche Berg, is een landgoed gelegen in Oosterbeek. Het landgoed heette eerder Heggeholt en werd voor het eerst vermeld in het jaar 1728. In 1848 werd het landgoed gekocht door schrijver en dichter Johannes Kneppelhout. Hij liet het park herontwikkelen en er een nieuw landhuis bouwen. Op het landhuis ontving Kneppelhout veel kunstenaars die hij financieel steunde. Het werd daardoor een broedplaats voor aanstormend talent. Zo werden Gerard Bilders, David Artz, Jan de Graan, Cornelis Johannes Eggink, Otto Scholderer, Petrus Augustus de Génestet als zijn beschermelingen op het landgoed welkom geheten.

In villa Buitenrust woonde enige jaren de communistische schrijfster Augusta de Wit, vrienden van Henriëtte Roland Holst en het schildersechtpaar Bilders. In villa Rozenhage brachten Johannes en Marie Bilders hun laatste jaren door.

Kasteel Doorwerth is een waterburcht in de uiterwaarden van de Rijn bij het dorp Doorwerth. Het kasteel wordt voor het eerst genoemd in 1260, toen het door de heer van Vianen werd belegerd en in brand gestoken. Het oudste deel, gebouwd door Berend of Hendric van Dorenweerd, bestaat uit een rechthoekige woontoren van circa 10 bij 15 meter, die oorspronkelijk omgracht was en nu nog is te herkennen als de huidige oostvleugel. De zuidelijke vleugel werd gedurende de 14e eeuw tegen het kleine kasteel aan gebouwd en later volgen er nog meer uitbreidingen. Hier is ook het kasteelcafé de Zalmen gevestigd, dat vaak bezocht werd door kunstenaars uit de kunstenaarskolonie Oosterbeek.