Waterliniepad – Rondje Nieuwegein – Wandelen door een van Nederlands’ mooiste stadsparken

Voor een bezoek aan de Fiets- en Wandelbeurs met de presentatie van de nieuwe wandelgids van het streekpad Westfriese Omringdijk wandelde ik vandaag een rondje Nieuwegein over het Waterliniepad. Jammer dat dit pad niet de eerste prijs kreeg voor de mooiste route van het jaar, echter, een tweede is ook om trots op te zijn. Jaren geleden wandelde ik over de Stelling van Amsterdam en de Hollandse Waterlinie. Deze paden zijn samengevoegd in het Waterliniepad en daarbij zijn twee etappes toegevoegd: een rondje Nieuwegein en het gedeelte van Werkendam door de Biesbosch naar Dordrecht. De laatste liep ik eerder en vandaag rond Nieuwegein met het mooie stadspark, het natuurpark, langs de Lek, door het mooie Vreeswijk en langs de forten Vreeswijk en Juthpaas. Het is een mooie rondwandeling in het drukke centrum van het land rond Utrecht. Veel groen, veel rust en heel veel water.

In het gebied tussen Jutphaas en Vreeswijk stond vroeger een nederzetting genaamd Geyne. Deze nederzetting heeft in 1295 stadsrechten gekregen maar werd korte tijd later, in 1333, verwoest in een oorlog tussen de bisschop van Utrecht en de graaf van Holland. Vandaag herinnert alleen Huis Oudegein nog aan deze tijd. Nadat de besturen van Vreeswijk en Jutphaas enige tijd gedebatteerd hadden over de naam van de nieuwe plaats (o.a. het alternatief ‘t Gein’ als verwijzing naar Geyne, sneuvelde) besloten ze de nieuwe plaats te noemen naar deze oude nederzetting.

Fort Jutphaas is een verdedigingswerk bij Jutphaas in de Nederlandse gemeente Nieuwegein. Het maakte deel uit van de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Het verdedigingswerk verrees ten oosten van de Vaartsche Rijn omstreeks 1820, een periode waarin de Franse bezetting net was beëindigd en besloten was op diverse plaatsen de Hollandse Waterlinie te versterken. Er lagen twee gebastioneerde schansen aan weerszijden van de Overeindseweg op de plaats van het voormalige kasteel Plettenburg. Het fort kwam omstreeks 1846 tot stand door het samenvoegen van de twee schansen. Het heeft hierdoor een langgerekte vorm met een totale lengte van circa 330 meter. Er kwam een bomvrije wachthuis van baksteen met eigen gracht. Het had een cirkelsectorvormige vorm met in de frontmuur veel schietgaten voor kanonnen en handvuurwapenen. Het wachthuis bood logies aan 137 militairen. Bovengronds waren de slaapvertrekken met aan weerskanten een binnenplaats en vier opstelplaatsen voor geschut. Het dak met borstwering was bedoeld voor zware kanonnen.

Dit mooie ruime stadspark is de groene long van Nieuwegein en een waardevol natuurgebied heel dichtbij het centrum van Nieuwegein. Water, weide, bossen en een prachtig uitzicht vanaf de uitzichtheuvel. Mede dankzij Jonkheer De Geer is het park zo als het nu is: groen. Toen hij een groot deel van zijn grond overdroeg aan de gemeente, was zijn wens om in het park te mogen blijven wonen en dat het andere gedeelte openbaar werd. In het park staat het statussymbool de mammoetboom. Rond 1870 is deze boom vanuit Italië naar Nederland gebracht. De Ginkgo is met de VOC naar Nederland gekomen rond 1760. Niemand kende de boom toen, maar hij was in Japan heel bekend als tempelboom. Daarnaast vind je er onder andere de tulpenboom, de papiermoerbei en de moerascipres.

Lek is een Nederlandse rivier die vanaf Wijk bij Duurstede de voortzetting vormt van de Nederrijn en zich bij Kinderdijk verenigt met de Noord: als Nieuwe Maas zet de rivier zich in westelijke richting voort. De Lek doorsnijdt de Nieuwe Hollandse Waterlinie. Ter bewaking van toegang tot Holland zijn twee grote forten gebouwd. Dit zijn Fort Honswijk en Fort Everdingen. In de laatste vijftien jaar zijn de dijken langs de Lek verhoogd en heeft de rivier, door het vergraven van uiterwaarden, meer ruimte gekregen om hoge rivierafvoeren te verwerken. De grootste plaats aan de Lek is Nieuwegein, waarvan het moderne centrum weliswaar niet aan de rivier ligt, maar de historische kern Vreeswijk wel.