Skip to main content
search

Wandelen buiten de binnenstad van Amsterdam – Oud-West – Langs gebouwen van de Amsterdamse School

KIJK ROND IN

AMSTERDAM WEST

De Haarlemmerpoort, de Amsterdamse School en het Sieraad

JE BETREEDT VIA DE HAARLEMMERPOORT DE NEGENTIENDE-EEUWSE GORDEL. NA HET WESTERPARK KOM JE BIJ HUIZEN VAN DE PRAGMATISCHE AANPAK VAN KALFF, SMALLE, GESLOTEN BOUWBLOKKEN AAN STRATEN DIE VEELAL OP OUDE POLDERPADEN EN SLOTEN VOLGDEN. DE ROUTE GAAT VERDER LANGS 20E-EEUWSE BOUWPROJECTEN MET CONCURRENTEN VAN DE MOLENS UIT DE ZAANSTREEK. HIERNA NAAR DE BAARSJES EN HET CHICSTE GEDEELTE, DE OMGEVING VAN HET VONDELPARK.

Ik wandel vandaag in Oud West, de wijk die in Amsterdam bekend staat als verzamelpunt van gebouwen gebouwd in de stijl van de Amsterdamse School. Wat een schoonheid aan gebouwen kom je hier tegen, het Sieraad, de Westergasfabriek, het Schip, Zaandorp, het Vondelpark en nog veel meer. Ik, en de meeste bezoekers van Amsterdam, denk ik, zien bij een bezoek aan onze hoofdstad het Museumplein, het Leidse Plein, Madame Tussaud en de Dam. Maar wat een prachtige straten heeft Amsterdam, knus en gezellig, koel door de imposante bomen en overal bloemperkjes die de straten kleuren. Verder valt de enorme rust op als je van de drukke straten de zijstraten induikt. Met parkjes, hofjes, moestuintjes en achtertuintjes waar de echte Amsterdammer woont. Een wandeling uit de gids van Gegarandeerd Onregelmatig ‘Buiten de binnenstad van Amsterdam’, een voltreffer.

Haarlemmerpoort

Wandeling door de binnenstad van Amsterdam in Oud-West bij de Haarlemmerpoort

De Haarlemmerpoort aan het Haarlemmerplein in Amsterdam heet officieel Willemspoort maar wordt in de stad nooit zo genoemd. Het is in feite de vijfde poort aan de kant van Haarlem die voorkomt in de geschiedenis van Amsterdam. De eerdere poorten maakten deel uit van de vestingwerken van Amsterdam. Bij elke stadsuitbreiding schoof de stadspoort een stukje op naar het westen, richting Haarlem.

De huidige poort is een goed voorbeeld van de neoclassicistische bouwstijl uit de eerste helft van de 19e eeuw; een ‘strenge’ interpretatie van de klassiek Griekse en Romeinse tempelarchitectuur. Het gebouw is symmetrisch van opzet; de veldzijde is gelijk aan de stadzijde, waarbij ook de zijgevels identiek zijn. In de doorgang zijn acht Korinthische zuilen geplaatst, gemaakt van Bentheimer zandsteen. Het cassetteplafond in de doorgang is voorzien van rozetten.

Zaanhof

Wandeling door de binnenstad van Amsterdam in Oud-West bij Zaanhof
Wandeling door de binnenstad van Amsterdam in Oud-Westaanhof

De Zaanhof is een modern voorbeeld van sociale woningbouw. In plaats van de traditionele langgerekte woonblokken koos Walenkamp voor woningbouw rond een hof. Dit is een half open bouwblok met een ruime opzet en plaats voor een groen binnenterrein. De hof diende als ontmoetingsplek voor bewoners en moest de arbeiders rust bieden. Boven de poort aan de westzijde zijn twee tegeltableaus te zien. Op één staat een rode haan afgebeeld met een opkomende zon; een verwijzing naar het opkomend socialisme in die tijd. Op de andere zijn twee witte vogels met een ondergaande zon te zien; een verwijzing naar de Eerste Wereldoorlog.

Het Schip

Wandeling door de binnenstad van Amsterdam in Oud-West bij het Schip
Wandeling door de binnenstad van Amsterdam in Oud-West bij het Schip

Het Schip is een van de drie blokken arbeiderswoningen aan het Spaarndammerplantsoen in de Spaarndammerbuurt die zijn ontworpen door Michel de Klerk in de stijl van de Amsterdamse School. De blokken werden in de periode 1914-1921 gebouwd. De woningen werden verhuurd door woningcorporatie Eigen Haard en waren ‘paleizen voor de arbeiders’. Niet eerder was er zoveel zorg besteed aan de vormgeving van arbeiderswoningen. Ook een postkantoor was onderdeel van het blok.

Nadat het postkantoor in 1999 werd gesloten, is hier sinds 2001 het Museum Het Schip gevestigd. Het museum bestaat uit het voormalige postkantoor, een museumwoning die een indruk geeft van hoe de arbeiders hier in de jaren 1920 woonden, en een museumruimte met informatie over de geschiedenis van het gebouw en de Amsterdamse School. In 2005 werd een lunchroom geopend in een voormalige winkel. Hier is ook een fototentoonstelling van gebouwen in de Amsterdamse School te zien. In een container voor Het Schip is een krotje van vóór de Woningwet te zien, met de titel ‘Ik moet naar een kleinere woning omzien, want mijn gezin wordt te groot’.

Sinds juli 2016 is het schoolgebouw dat onderdeel is van het bouwblok na verbouwing in gebruik genomen als museumgebouw, met daarin de tentoonstelling ‘Amsterdamse School, Verbeelde Idealen’. Op het vroegere schoolplein in het bouwblok is een collectie straatmeubilair in de stijl van de Amsterdamse School te bezichtigen.

Molen De Otter

Wandeling door de binnenstad van Amsterdam in Oud-West bij molen de Otter

De Otter is de naam van een houtzaagmolen in Amsterdam-West aan de Kostverlorenvaart. Deze molen is de laatste overgebleven van een grote groep zaagmolens die tussen de 17e eeuw en eind 19e eeuw ten westen van de Buitensingelgracht stonden. Omstreeks 1900 is hier de Frederik Hendrikbuurt gebouwd. De Otter (bouwjaar 1631) is van het type paltrokmolen, waarvan nog op vijf plaatsen in Nederland exemplaren aanwezig zijn (Amsterdam, Haarlem, Zaandam, Zaanse Schans en Nederlands Openluchtmuseum in Arnhem). De Otter is de oudste nog bestaande molen van dit type.

De situering van de molens was voor die tijd zeer gunstig. Aan de westrand van de stad gelegen vingen ze voldoende wind. Op hun plek langs de Kostverlorenvaart waren er ook goede mogelijkheden voor het vervoer van het hout.

Het Sieraad

Wandeling door de binnenstad van Amsterdam in Oud-West bij het Sieraad
Wandeling door de binnenstad van Amsterdam in Oud-West bij het Sieraad

Het Sieraad is een multifunctioneel schoolgebouw aan de Postjesweg in Amsterdam. Het is eigendom van woningcorporatie Ymere. Het wordt grotendeels omgeven door het water van de Admiralengracht, de Postjesweteringen de Kostverlorenvaart en is gebouwd op een vijfhoekig perceel. Sinds 20 januari 2003 is het gebouw een Rijksmonument.

Het gebouw werd aan het begin van de jaren ’20 gebouwd naar ontwerp van Arend Jan Westerman als de huisvesting voor de Vierde Ambachtsschool Ir. W. Maas Geesteranus in de stijl van de Amsterdamse School. Het is versierd met beeldhouwwerken van stadsbeeldhouwer Hildo Krop, zoals de vier beelden op de gevel die symbool staan voor de vakken die hier werden onderwezen: scheepsbouw, elektriciteit, hout- en metaalbewerking. In 1980 trok de Vakschool voor Edelsmeden en Uurwerktechniek (kortweg bekend als de Edelsmedenschool) er in en vertrok de Ambachtsschool. Later zou de naam in het Zadkine College veranderen toen de school bij het ROC van Amsterdam werd gevoegd.

2 Comments

Leave a Reply

Close Menu
CHOOSE YOUR LANGUAGE