Skip to main content
search

Trage Tocht Sint-Michielsgestel – Wandelen door het bekoorlijke Dommeldal

Trage Tocht Sint-Michielsgestel

Windmolen De Genenberg

Trage Tocht Sint-Michielsgestel

De Heult

Trage Tocht Sint-Michielsgestel

Venrode

Trage Tocht Sint-Michielsgestel

Landgoed Zegenwerp

Trage Tocht Sint-Michielsgestel

De Dommel

Trage Tocht Sint-Michielsgestel

De Hooibrug

Trage Tocht Sint-Michielsgestel

De Trage Tocht Sint-Michielsgestel volgt voor een groot gedeelte het bekoorlijke Dommeldal. Het riviertje meandert hier nog licht door het landschap. Vanuit Sint-Michielsgestel met de markante Oude Toren wandel je over het laantje Zegenwerp en langs de vistrap naar landgoed Zegenwerp. Een gedeelte van het landgoed is omgetoverd tot golfterrein waarna de route verder gaat naar Venrode. Hier loop je tussen langs berken en eiken en soms een klein stukje landbouwgrond naar de Dommel. Over de Hooibrug geniet je van het uitzicht over de Dommel en over een oud schouwpad kom je langs de waterkrachtcentrale Dommelstroom en uiteindelijk weer in Gestel, zoals ze in Brabant Sint-Michielsgestel noemen.

Wandeling over Trage Tocht Sint-Michielsgestel langs de Dommel

Een spiksplinternieuwe Trage Tocht die er mag zijn: De Dommel, landgoed Zegenwerp, landgoed Venrode en daartussen prachtige paden, onverhard en charmant. De tocht was zo nieuw dat er waarschijnlijk een kink in de kabel komt doordat er een pad ineens verboden gebied is. Heel vreemd, maar die dingen gebeuren. Het is een prachtig gebied rond de Dommel dat ik eigenlijk heel goed ken maar kennelijk niet goed genoeg. Er waren toch weer nieuwe plekjes die ik vandaag ontdekt heb. Het is te hopen dat er een alternatief gevonden word voor het afgesloten pad.

Sint-Michielsgestel

In Noord-Brabant wordt de plaats Gèssel genoemd, Sint-Michielsgestel. Het ligt in de Meierij van ‘s-Hertogenbosch en centraal in het dorp bevindt zich op het Petrus Dondersplein de voor het dorp beeldbepaldende Oude Toren uit het midden van de 15e eeuw. De toren heeft een aangebouwde traptoren, maar ze is stomp aangezien de spits in 1836 afgewaaid is en nimmer herbouwd. Het toponiem -gestel verwijst naar een hoogte tussen twee rivierdalen in dit geval de Dommel. Op deze gestel of ‘hoge zandakker in het bos’ waarop de eerste kern van Sint-Michielsgestel is gevestigd op de plaats van het huidige Petrus Dondersplein, stond al heel vroeg een kerk, gewijd aan de aartsengel Michaël. Sint-Michielsgestel heeft een flink aantal kasteeltjes gekend, waarvan de meeste echter aan het eind van de achttiende eeuw of in de loop van de negentiende eeuw grotendeels zijn gesloopt. De namen leven voort in de buitenhuizen die ervoor in de plaats zijn gekomen zoals Oud Herlaer, Nieuw Herlaer, Zegenwerp en De Ruwenberg.

Wandeling over Trage Tocht Sint-Michielsgestel

Zegenwerp

Landgoed Zegenwerp ligt direct ten zuiden van Sint-Michielsgestel, tussen de Gestelseweg en de Dommel. Zegenwerp is aangelegd op de plaats van een oude Frankische nederzetting, op de overgang van een dekzandrug naar het Dommeldal. Door de overgang van hoog, droog en voedselarm gebied naar laag, nat en voedselrijk gebied kent het landgoed een grote diversiteit aan dieren en vooral planten. Het is een oud adellijk landgoed, dat in 1809 gekocht is door Baron Willem Arnold Alting Lamoraal van Geusau, die burgemeester was van Sint-Michielsgestel. In 1828 verkocht hij het weer. Huize Zegenwerp is een eenvoudig landhuis uit het eind van de 18e eeuw. De huidige situatie is omstreeks 1850 ontstaan, toen het landgoed werd getransformeerd naar de Engelse landschapsstijl. Daarbij werden de natuurlijke hoogteverschillen versterkt, die ontstonden omdat het gebied op een dekzandrug gelegen was. In een uitgestoven laagte werd een ronde vijver gegraven.

Wandeling over Trage Tocht Sint-Michielsgestel bij landgoed Zegewerp
Wandeling over Trage Tocht Sint-Michielsgestel bij landgoed Zegenwerp

Venrode

Landgoed Venrode ligt aan de Gestelseweg, twee kilometer ten zuidwesten van Sint-Michielsgestel. Het 88 hectare grote landgoed is gelegen op een stuifzandrug die zich langs de westoever van de Dommel uitstrekt tussen de plaatsen Boxtel en Sint-Michielsgestel. Omstreeks 1900 werd dit stuifzand, waarin zich door uitstuiving een aantal vennen hadden gevormd, beplant met grove den. Geleidelijk aan heeft zich hier berken-eikenbos ontwikkeld. In het westen van het landgoed liggen landbouwgronden en een landhuis dat dateert uit het einde van de 18e eeuw en het landgoed wordt beheerd door de Stichting Brabants Landschap en het is een geliefde plek voor dassen getuige de verschillende dassenburchten in het gebied.

Wandeling over Trage Tocht Sint-Michielsgestel bij landgoed Venrode

Hooibrug

Door de Hooibrug over de Dommel kun je nu over een onverhard schouwpad, het Hooibrugpad langs de rivier De Dommel wandelen. Het pad gaat richting Sint-Michielsgestel aan de oostoever van het riviertje en passeert enkele afgesneden Dommelarmen.

Wandeling over Trage Tocht Sint-Michielsgestel bij de Hooibrug over de Dommel

De Dommel

De Dommel is een beek en stroomafwaarts een kleinere rivier in de Kempen en de Meierij van ‘s-Hertogenbosch van ongeveer 120 kilometer. De bron van de Dommel bevindt zich op het Kempens plateau in de gemeente Peer in België. Via Dommelen en Veldhoven bereikt de Dommel Eindhoven en vervolgens meandert de rivier noordwaarts via Son en Breugel, Sint-Oedenrode, Boxtel, Gemonde, Sint-Michielsgestel en Vught naar ‘s-Hertogenbosch. De historische kaart van 1848 toont dat het beekdal van de Dommel bestond uit kleinschalig landschap met houtwallen, broekbossen en moerassige graslanden. Tussen 1850 en 1900 zijn al veel meanders rechtgetrokken en dit is doorgegaan na 1900. In de crisisjaren van de jaren ’30 zijn nog meer maatregelen aan de beek uitgevoerd die zorgden voor een versnelde waterafvoer. Maar nog steeds kronkelt de Dommel nog in oude bochten als een lange slang die door het landschap sluipt.

Wandeling over Trage Tocht Sint-Michielsgestel langs de Dommel

Windmolen De Genenberg

De Genenberg is een ronde stenen korenmolen, gebouwd in 1841. De opdrachtgever tot de bouw van deze beltmolen was Petrus van Riel, geboren in 1795 te Udenhout. Van Riel overleed al drie jaar later, in 1844. In 1875 kocht de Sambeekse leerlooier J.J.B. Peters de molen als beleggingsobject. In de decennia daarna bleef de molen in eigendom van de familie Peters. De molen heeft gemalen tot 1964, waarna hij is verbouwd om hem geschikt te maken als (tweede) woning. Een deel van de woning is in de molenbelt ingebouwd. Het gaandewerk is deels nog aanwezig, maar alle maalwerktuigen zijn verwijderd.

Wandeling over Trage Tocht Sint-Michielsgestel bij windmolen de Genenberg

Waterkrachtcentrale Dommelstroom

In de rivier de Dommel nabij Sint-Michielsgestel bevindt zich sinds 2016 een coöperatieve waterkrachtcentrale. De centrale bestaat uit een waterkrachtvijzel met daaraan gekoppeld een stroomgenerator van 120 kW, die duurzame energie kan opwekken voor ongeveer 200 huishoudens. De waterkrachtcentrale is een initiatief van Energiecoöperatie Dommelstroom. Het is een idee van vader Jan en zoon Bram Taks dat ontstond toen zij langs de Dommel liepen en dachten ‘waarom gebeurt er niets met de kracht van dit water? Zij zetten denken om in actie en slaan aan het rekenen en organiseren om alle noodzakelijke vergunningen om de bouw- en exploitatieplannen rond te krijgen. Onder het moto ‘Hier krijgen wij energie van, jij ook?’ wierven de initiatiefnemers fondsen, zetten een coöperatie op en wierven leden. Voor de centrale in de Dommel bleek een vijzelturbine de beste oplossing. De vijzel met een diameter van 4 meter zorgt voor een optimaal rendement. Het neervallende water zorgt ervoor dat de schroef gaat draaien. De draaiende beweging van de schroef wordt door een generator omgezet in elektrische stroom, en vissen hebben er geen last van, die zwemmen ongedeerd door de krachtcentrale.

Wandeling over Trage Tocht Sint-Michielsgestel bij de Dommelstroom

De Beeksche Waterloop

Het is een zijriviertje van de Dommel en is zo’n 20 kilometer lang. Het ontstaat op de Jekschotse Heide, tegenwoordig een landbouwontginning, ten noorden van het Vresselse Bos. In 1997 is het beekje van het Wilhelminakanaal tot aan de Geelders gegraven in het kader van de ruilverkaveling. De hoofdfunctie is wateraanvoer, maar daarnaast moet de Beeksche Waterloop ook verschillende natuurgebieden met elkaar te verbinden. Ter hoogte van Genenberg in Sint-Michielsgestel werd het waterpeil in de Beeksche Waterloop tot 2010 nog geregeld door een stuw maar die vormde een belemmering voor vissen. De stuw is daarom verwijderd en het waterschap heeft daarvoor in de plaats een zogenaamde bekkenvispassage aangelegd, bestaande uit negen stenen drempels, waardoor vissen het hoogteverschil in het water kunnen overbruggen. Met kleine sprongen kunnen de vissen nu stroomopwaarts om zich in hoger gelegen gebieden voort te planten.

Naast de aanleg van de vispassage is ook de beek over een lengte van 400 meter heringericht. Er is een nieuwe, meanderende beek gegraven tussen de Dommel en de Genenberg. Een deel van de vrijgekomen grond is gebruikt om de oude loop te dempen. Dit stukje ecologische verbindingzone vormt nu een schakel tussen de natuurgebieden De Geelders en het Dommeldal.

Wandeling over Trage Tocht Sint-Michielsgestel

Overzichtskaart

Foto's van deze wandeling

Een wandeling door een nog redelijk onbekend gedeelte van het Dommeldal.

Henrie van ZoggelWandelblog Ambulare

Leave a Reply

Close Menu
CHOOSE YOUR LANGUAGE