Skip to main content
search

Trage Tocht Noetsele – Wandelen over de Sallandse Heuvelrug

By 22 februari 2021mei 15th, 202310-15 KM, Overijssel, Trage tochten

Trage Tocht Noetsele

Uitzichtpunt Noetselerberg

Trage Tocht Noetsele

Sallandse Heuvelrug

Trage Tocht Noetsele

Paardenbejaardenhuis Noetsele

Trage Tocht Noetsele

Landgoed De Noetselenberg

Trage Tocht Noetsele

Jeneverbessen

Trage Tocht Noetsele

Noeteseler Es

Trage Tocht Noetsele - 15 KM

De wandeling start bij Buitencentrum Sallandse Heuvelrug aan de rand van Nijverdal waarna een mooie wandeling over bos en heide volgt. In het Nationaal Park Sallandse Heuvelrug wandel je over de heuvels die sinds vorige eeuw weer steeds meer heide bevatten. Door het bos wandel je naar het uitzichtspunt bij de oriënteertafel waarna je via het lange smeltwaterdal Rietslenk naar het particuliere landgoed De Noetselenberg loopt. Hier loop je door lange eikenlanen weer naar het smeltwaterdal naar het Hexelerbos en het Teeselinkveld. Uiteindelijk bereik je het essenlandschap van de Noetseleres en dwars over deze es aan de rand van Nijverdal loop je terug naar het beginpunt in de bossen.

Wandeling over Trage Tocht Noetsele bij de Sallandse Heuvelrug

Het leek wel een eerste lentedag ondanks dat het nog winter is. Op de wandeling krijg je een indruk met wat voor geweld de ijsberg in de voorlaatste ijstijd heeft huisgehouden en het glooiend landschap heeft gevormd met daarbij de smeltdalen aan de zuidoostzijde. Mooi vergezichten levert dit op maar dat niet alleen. Het landgoed De Noetselenberg geeft een mooi contrast met het heidegebied op de Sallandse Heuvelrug, veel variatie in bomen en percelen. Met op de terugweg kleine heideveldjes en het mooie akkerlandschap richting Noetsele waar twee bejaarden paarden stilletjes in de wei staan. Een hernieuwde kennismaking met Twente voor mij sinds ik er jaren geleden het Overijssels Havezathenpad liep.

Nijverdal

De naam Nijverdal is een samentrekking van ‘nijver’heid en en (Regge)dal. Het ligt Nijverdal aan de voet van de Sallandse Heuvelrug op de grens van Twente en Salland. Nijverdal is als fabrieksarbeidsersdorp gesticht in de vroegere marke Noetsele door de Nederlandsche Handel-Maatschappij, die er in 1836 in nauwe samenwerking met de Engelsman Thomas Ainsworth een fabriek (een weverij, een spinnerij en een modelweverij) stichtte. Voor de stichting van Nijverdal bestond het gebied rond de marke vooral uit zanderige belten afgewisseld met moerassige gronden tussen de rivier en de heuvelrug waarop heide en gras groeide. Op de Es (geografie) bedreef men de landbouw. Dat het dal waarin Noetsele lag voor de stichting van Nijverdal een dunbevolkt gebied was is te zien aan het aantal gebouwen. In 1826 werd er door de gemeente Hellendoorn een overzicht opgesteld van de gebouwde eigendommen in de gemeente en daaruit blijkt dat er in Noetsele 37 gebouwen stonden, waarvan enkele zogenaamde erven en veelal keuterboeren. Op 9 mei 1836 besloot de directie van de Nederlandsche Handel-Maatschappij (NHM) de nederzetting ‘Nijverdal’ te noemen.

Wandeling over Trage Tocht Noetsele bij de Noetseler Es

Buitencentrum Sallandse Heuvelrug

In het Buitencentrum Sallandse Heuvelrug kun je alle informatie krijgen over de natuur, geologie en (cultuur)historie van dit unieke gebied. Naast Staatsbosbeheer vindt je hier ook het Instituut voor Natuureducatie en Duurzaamheid (IVN), het Centrum voor Natuur en Milieu-educatie, Sterrenwacht Hellendoorn en het Nationaal Park Sallandse Heuvelrug. Hier is nog relatief weinig lichtvervuiling waardoor in de sterrenwacht bij heldere avond zelfs met het blote oog een paar duizend sterren kunnen worden waargenomen. De Koepel beschikt over een modern instrumentarium. Een tweetal telescopen en een zonnetelescoop vormen de belangrijkste instrumenten. Een op het zuiden gericht observatieplatform, Sky-Walk genaamd, is de plek waar bezoekers de sterrenhemel met het blote oog of met een verrekijker kunnen waarnemen.

Sallandse Heuvelrug

Het Nationaal Park Sallandse Heuvelrug beslaat een groot gedeelte van de heuvelrug tussen Hellendoorn en Holten in Overijssel. De Sallandse Heuvelrug is een stuwwal, die zo’n 150.000 jaar geleden is ontstaan in de voorlaatste ijstijd, het Saalien. Voorafgaand aan de ijsbedekking hadden grote rivieren daar dikke lagen zand en grind met dunnere lagen klei afgezet. Toen in het Saalien het ijs tot dit deel van Nederland oprukte, werden deze rivierafzettingen opgestuwd in hoge stuwwallen, zoals de Sallandse Heuvelrug. Het gebied was sinds de Middeleeuwen vooral begroeid met heide, ook waren er lokaal zandverstuivingen. De heuvels zijn vanaf het eind van de negentiende eeuw voor het grootste deel herbebost om verstuiving tegen te gaan. Er werden vooral productiebossen met naaldbomen aangeplant maar sinds eind twintigste eeuw is het heideareaal weer vergroot uit oogpunt van cultuurhistorie en natuurbeheer.

Wandeling over Trage Tocht Noetsele bij de Sallandse Heuvelrug

Smeltwaterdal

Bij het warmer worden van het klimaat smolt het ijs, het water zocht zich een weg naar de laagste punten en vormde smeltwaterdalen. De grote stenen die door de stuwwal waren meegesleurd gebruikte men om de grenzen van de toenmalige gemeenschappelijke gronden aan te geven, zoals Marke Noetsele, Marke Haarle en Marke Hellendoorn. Het smeltwaterdal ligt tussen de Noetselerberg en de Haarlerberg.

Wandeling over Trage Tocht Noetsele
Wandeling over Trage Tocht Noetsele

Oriënteertafel

Vanaf het uitzichtpunt waren vroeger grote delen van Twente en het Duitse grensgebied te zien zoals steden als Oldenzaal, Enschede en Hengelo, maar ook het kasteel in Bentheim. Door de bomengroei is dit uitzicht wat belemmerd maar nog steeds heel mooi en kun je ver weg kijken in de richting van Twente en Duitsland. De oriënteertafel is een vroeg-20-eeuws hulpmiddel voor toeristen. In het tweede en derde decennium van de 20e eeuw werden door de Algemene Nederlandse Wielrijders Bond oriënteertafels opgericht als hulp voor de toeristen bij oriëntatie. De tafels werden geplaatst op uitzichtspunten langs twee routes vanuit Amsterdam, een naar Arnhem en de ander naar Maastricht. Ter gelegenheid van de Twentse Bondsfeesten in juli 1922 werd bij Ootmarsum door het lokaal bestuur een tijdelijke oriënteertafel opgericht. Kort daarop werd besloten deze door een permanente tafel te vervangen. Dankzij bemiddeling van de Vereeniging tot bevordering van het Vreemdelingenverkeer kon hiervoor een stukje grond achter de Joodse begraafplaats worden overgedragen aan de ANWB. De nieuwe tafel werd in juni 1926 ingewijd.

Wandeling over Trage Tocht Noetsele bij uitzichtpunt op de Noetselerberg

Jeneverbes

De jeneverbes is een conifeer uit de cipresfamilie en een van de weinige coniferen, naast de grove den en de taxus, die van nature voorkomt in de Benelux. Voor het voortbestaan van populaties jeneverbes is het belangrijk dat er voldoende exemplaren in de buurt staan en dat ze vrij staan; de wind moet met name tijdens de bloei vrij spel hebben. Dit om het zogenaamde roken van de bomen te waarborgen. De plant verspreidt namelijk tijdens de bloei wolken van stuifmeel. Het is de enige boomsoort die op de Nederlandse Rode lijst van planten uit 2004 staat en is sterk in aantal afgenomen.

Wandeling over Trage Tocht Noetsele

Noetsele en landgoed de Noetselenberg

Noetsele is een buurtschap en beslaat een groot deel van de toenmalige Marke Noetsele. Noetselenberg is 525 hectare groot en bestaat grotendeels uit naaldbos. De overige gronden zijn landbouwgronden. Het bos is aangelegd als productiebos en bij de Noetselenberg behoorden oorspronkelijk een viertal boerderijen, de Esch, ‘n Toef, ‘n Paal (‘n Poal), de Noetselenberg en de Robertshoeve. De oudste (de Esch) ligt op een unieke plek middenin het bos. Rond het jaar 1000 na onze jaartelling, bestond de plaats van het landgoed waarschijnlijk uit een karig begroeide berg met aan de voet dichte eikenwouden. Hier vestigden zich de eerste boeren die woongemeenschapjes in het bos stichtten. Zo ontstond rond het jaar 900 het dorp Noetsele waar de bossen werden geleidelijk aan werden gekapt en plaats maakten voor akkers.

Wandeling over Trage Tocht Noetsele bij landgoed De Noetselenberg

Overzichtskaart

Foto's van deze wandeling

Een wandeling met prachtig jeneverbesstruwelen en veel variatie.

Henrie van ZoggelWandelblog Ambulare

Leave a Reply

Close Menu
CHOOSE YOUR LANGUAGE