Trage Tocht Nijnsel – Langs beemden, akkers en weiden

Een wandeling om je vingers bij af te likken en zoals een mooie wandeling hoort te zijn. Het laat zien hoe Brabant er in vroegere tijden uit gezien moet hebben. Paden langs de akkerranden, de meanderende en snel stromende Dommeldal met het prachtige beekdal. Hoge wanden waar de ijsvogel broedt en eromheen natte percelen. Met verderop de heide en vennen ontstaan door de turfwinning. Na elke bocht is er verbazing hoe mooi Brabant hier is. Een echte aanrader waar Rob Wolfs van de Trage Tochten trots op mag zijn, en waar Brabant trots op mag zijn.

De Dommelbeemden bestaan uit soortenrijke schrale hooilanden met knotwilgen en onder andere ratelaars en orchideeën. een oude dichtgroeiende meander van de Dommel met veel waterlelies. Op een hoger gedeelte dat deel uitmaakt van de Midden-Brabantse dekzandrug zijn van oudsher bolakkers gelegen.

De Moerkuilen grenst aan de Dommelbeemden. Het is een veenplas in het Dommeldal met onder andere waterlelies, fonteinkruiden, slangenwortel en zeggensoorten. De plas is ontstaan in een laagte met veengrond die werd afgegraven voor het winnen van turf. Het riviertje de Dommel stoomde er langs een hoger gelegen plateau, hiervan resteert nog een markante steilrand. Rond de visrijke veenplas die veel vogels trekt is een broekbos ontstaan dat wordt begrensd door begroeide rivierduintjes. Er is een gevarieerde flora met onder meer hengel en dalkruid.

De Dommel is een beek en stroomafwaarts een kleinere rivier in de Kempen en de Meierij van ‘s-Hertogenbosch. Hij meet 120 kilometer, waarvan 35 kilometer op Belgisch (Limburgs) grondgebied en 85 op Nederlands (Noord-Brabants) grondgebied.

Het is niet bekend wanneer de naam ‘Dommel’ ontstond. In het begin van achtste eeuw maakt Bisschop Willibrord melding van de rivier ‘Duthmala’. ‘Dom’, ‘dud’, ‘dut’ of ‘duth’ stamt mogelijk af van dutten of dodde wat riet (lisdodde) betekent. Het tweede element, -‘mel’ stamt van het Oudnederlandse ‘mala’, wat dal of laagte betekent. De Dommel was ooit een belangrijke rivier. In de Romeinse tijd werd er waarschijnlijk op gevaren. Vermoedelijk stroomde de rivier vroeger sneller en was ze dieper uitgesneden in het landschap.

Het Vresselse Bos (of Vresselsche Bosch) is een bosgebied van 241 ha ten oosten van Nijnsel in de Nederlandse provincie Noord-Brabant. Het is in bezit van en wordt beheerd door Staatsbosbeheer. Het bos is genoemd naar de nabijgelegen buurtschap Vressel. Het gaat om een jong ontginningsbos dat in de jaren ’20 van de 20e eeuw is aangeplant op een stuifzandrug. Het was een productiebos bestaande uit grove den.

Binnen het gebied liggen twee belangrijke vennencomplexen: De ‘Hazeputten’ en ‘De Oude Putten’. Hier heeft in het verleden voedselverrijking plaatsgevonden door aanvoer van vervuild oppervlaktewater, maar hier en daar is nog witte snavelbies en beenbreek te vinden. Broedvogels zijn: geelgors, dodaars, groene specht, ransuil, zwarte mees en kuifmees.

Nijnsel (Oost-Brabants dialect: Nènzel) is een dorp in de provincie Noord-Brabant, gelegen in de Meierij van ‘s-Hertogenbosch. Nijnsel betekent: ‘Nieuwe woonplaats’. De naam van de nabijgelegen buurtschap Vressel betekent: ‘Oude woonplaats’. ‘Sel’ is een verbastering van ‘sale’, wat de grote woonstede van de edele in het gebied was in de vroege middeleeuwen.

De buurtschappen Nijnsel en Vressel, die aan weerszijden van de Dommel liggen, kenden al bewoning in de prehistorie. Zo zijn er archeologische overblijfselen van de klokbekercultuur gevonden en ook uit de Romeinse tijd werden sporen aangetroffen. Er zijn tal van archeologische monumenten, waarin zich ook overblijfselen uit het mesolithicum bevinden.

Nijnsel is ontstaan als een nederzetting rond een kapel die gewijd was aan Sint-Antonius-Abt en reeds in de 15e eeuw werd vermeld. De buurtschap behoorde vanouds tot de oude vrijheid van Sint-Oedenrode en was evenals het nabijgelegen Vressel een herdgang, wat betekende dat de belasting door één persoon werd geïnd. Na de Vrede van Münster in 1648 werd de kapel gesloten. De katholieken gebruikten voortaan een schuurkerk in Sint-Oedenrode, terwijl de leegstaande kapel sedert 1731 werd gebruikt als een protestante school, nadat de buurtschappen Nijnsel en Vressel in 1728 een verzoekschrift hadden gestuurd naar de Raad van State in Den Haag om een eigen school te mogen oprichten. In 1892 werd de kapel gesloopt.