Skip to main content
search

Trage Tocht Mill – Wandelen van Duits Lijntje naar Tongelaar

Trage Tocht Mill

Peelkanaal

Trage Tocht Mill

Asperges

Trage Tocht Mill

Duits Lijntje

Trage Tocht Mill

Kapel Onze-Lieve-Vrouw ten Hove

Trage Tocht Mill

Kasteel Tongelaar

Trage Tocht Mill

Lage Raam

Trage Tocht Mill - 17 KM

De wandeling start in Mill bij de Peel-Raamstelling en volgt al snel het Peelkanaal richting het Duits Lijntje. Deze voormalige spoorlijn was eens onderdeel van de verbinding Londen-Berlijn-Sint Petersburg. Nu zie je hier asperges, obstakels van rails, die de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog tegen moesten houden. De route gaat verder door bosgebied de Vilheide en soms aan de rand van Mill naar de Kuilen. Onderweg passeer je nog de mooi Maria Kapel Onze-Lieve-Vrouwe ten Hove. De zandafgraving de Kuilen is nu omgetoverd tot natuur- en recreatiegebied waar Schotse Hooglanders grazen en nieuwe natuur wordt ontwikkeld. Bijzonder is hier het hoge pad over de wal rond het natuurgebied op de rand van het aanliggende akkerland. Langs de Langenboomse bossen nader je landgoed Tongelaar met het kasteel en het kleinschalige landschap eromheen. Via een authentiek landschap rond het kasteel, buurtschap Bruggen en het Peelkanaal keer je uiteindelijk terug naar Mill.

Wandeling over Trage Tocht Mill langs het Peelkanaal

Een wandeling wordt van hogere kwaliteit met mooi weer, met goed gezelschap en op een mooi route. Alle drie deze ingrediënten waren vandaag aanwezig, de winter ligt achter ons, de lente is in aantocht. Met Rob Wolfs wandel ik over een bedachte route rond Mill om hier een nieuwe Trage Tocht te bedenken en te ontwikkelen. Spannend om dit proces mee in te gaan, vooral toen ik een combinatie voorstelde met Trage Tocht Grave. Hierdoor werd een ommetje landgoed Tongelaar met het kasteel en het omliggende mooie authentieke landschap toegevoegd aan de bedachte route. Het resultaat mag er zijn, binnenkort gepubliceerd en al met al een perfecte wandeldag.

De Kuilen

De Kuilen is een natuur- en recreatiegebied gelegen tussen Mill en Langenboom. Beschut gelegen plas bij uitgestrekt bosgebied. De plassen van De Kuilen rijk zijn ontstaan  aan het begin van de jaren ’40. In die tijd werden verspreid door Brabant een aantal plassen gegraven waaruit zand werd gewonnen voor de aanleg van het ‘Duitse Lijntje’. Na de Tweede wereldoorlog heeft het gebied zijn functie als zandgroeve behouden tot eind jaren ‘80 toen de vergunningen voor de zandwinning verliepen.

Wandeling over Trage Tocht Mill bij de Kuilen
Wandeling over Trage Tocht Mill bij de Kuilen

Landgoed Tongelaar

Het Landgoed Tongelaar ligt ten zuiden van Gassel. De 248 hectare wordt begrensd door de Ottersgraaf en de lage Raam. Het omvat bosopstanden, weiden, akkers, laanbeplantingen, houtwallen, boerderijen en het laatmiddeleeuws kasteel Tongelaar. Tongelaar is een eeuwenoud landgoed op rivierklei. Het is in het verleden door de Maas opgebouwd en draagt daar nog de sporen van. Het overgrote deel bestaat uit kleinschalig cultuurland fraai gemoduleerd door strepen bos, lanen en houwallenwaar al heel lang de das voor komt. Kasteel Tongelaar heeft altijd in een heel rijk bebost landschap gelegen, totdat in 1825 de Beerse Overlaat werd verbreed en veel eeuwenoude eikenbomen en heggen zijn geruimd. Sindsdien ziet het gebied er uit zoals nu. Veel bos is aan het begin van de 19e eeuw gerooid. Dit was nodig om het systeem van de ‘Beerse Overlaat’ te laten functioneren. Om het benedenstroomse gebied, met de stad ’s Hertogenbosch, te vrijwaren van overstromingen werd het bovenstroomse deel op geofferd. Een verlaagd dijkgedeelte gaf de Maas in het winterhalfjaar de gelegenheid het daarachter liggende land onder water te zetten. Boerderijen werden op terpen geplaatst om droge voeten te houden.

Wandeling over Trage Tocht Mill bij de Kuilen

Kasteel Tongelaar

Kasteel Tongelaar is een kasteel ten noorden van Mill en ten zuiden van Gassel. Reeds in de 9e eeuw lag hier een mottekasteel, dat onder meer diende om dekking te zoeken tegen de Noormannen. Aangezien deze locatie behoorde tot het stroomgebied van de Maas, was het er erg moerassig. Later kwam het in bezit van de heren van het Land van Cuijk, en in 1282 gaf Jan I van Cuijk het in leen aan Graaf Floris V van Holland met het recht om er soldaten in te kwartieren. In 1978 kwam het kasteel, inclusief het omliggende landgoed, aan de stichting Het Brabants Landschap. Het oudste deel van het huidige kasteel is een vroeg-15e-eeuwse vierkante poorttoren, die onder het dak een lijst heeft met elkaar doorsnijdende boogjes.

Wandeling over Trage Tocht Mill bij kasteel Tongelaar

Peelkanaal

Het Defensiekanaal of Peelkanaal werd in 1939 in de Peel gegraven – vanaf Griendtsveen – als onderdeel van de Peel-Raamstelling. Het kanaal reikt tot de Raam, een riviertje boven Mill. Het deed dienst als afwateringskanaal en antitankgracht, waardoor het al snel de naam Defensiekanaal kreeg. Aan de westzijde werd een 80 kilometer lange verdedigingslinie gebouwd met mijnenvelden, kazematten, prikkeldraadversperringen en daar achter loopgraven. De aanwezige spoorlijn, het Duits Lijntje, is aan het begin van de oorlog voorzien van een inderhaast aangelegde aspergeversperring aan weerszijden van de brug bij Mill over het defensiekanaal. Het Defensiekanaal is door werklozen aangelegd.

Wandeling over Trage Tocht Mill langs het Peelkanaal

Asperges

Een aspergeversperring is de vooral in kringen van defensie en leger gebruikte benaming voor een bepaald soort tankversperring. In Nederland werden aspergeversperringen al in 1939 en 1940 toegepast. Later werden ze door de Duitsers veel toegepast bij de aanleg van de Atlantikwall in 1943. In het Duits worden ze Rommelspargel genoemd, naar veldmaarschalk Erwin Rommel. De bedoeling van de Duitsers met dit verdedigingswerk was met name om voertuigen die vanaf het water kwamen tegen te houden. Een aantal palen of zuiltjes, veelal puntig, werd schuin naar voren op een rij in de grond gestoken en verhinderde de doorgang van pantser- of andere voertuigen. Als materiaal werden spoorrails, profielstalen balken of houten palen genomen en soms werden deze ook nog in een betonnen sokkel gegoten, om te verhinderen dat de staven in rul zand snel zouden omvallen. In Mill bevindt zich nabij de spoorbrug over het defensiekanaal een gerestaureerde aspergeversperring; sinds 2002 een rijksmonument. Op deze versperring ontspoorde op 10 mei 1940 een Duitse trein.

Wandeling over Trage Tocht Mill bij asperges op het Duits Lijntje

Duits Lijntje - Boxtel-Gennep

De spoorlijn Boxtel – Wesel, ook wel het Duits lijntje genoemd is een voormalige spoorlijn van de Noord-Brabantsch-Duitsche Spoorweg-Maatschappij (NBDS). De lijn verbond het Duitse Wesel met het Nederlandse Boxtel via Goch, Gennep, Mill, Uden, Veghel en Schijndel. Het traject werd geopend in 1878, opdat het onderdeel kon worden van de snelste verbinding Londen–Berlijn–Sint-Petersburg. In de jaren 1960 en jaren 1970 werd in fasen het Duitse gedeelte gesloten en opgebroken. In 1950 beëindigde de NS het laatste stukje personenverkeer op de lijn Boxtel-Uden en in 1972 werd het goederenvervoer op het stuk Mill – Gennep beëindigd. In 1978 verdween ook het goederenvervoer tussen Uden en Mill en in 1983 tussen Veghel en Uden, waarna de sporen werden opgebroken. Tussen Volkel II en Mill is de oude spoorbrug in het Peelkanaal nog zichtbaar, inclusief een stuk rails en hier is ook een aspergestelling nagebouwd.

Wandeling over Trage Tocht Mill bij het Duits Lijntje

Kapel Onze-Lieve-Vrouw ten Hove

De oorsprong van deze kapel ligt in de 15e eeuw,  het was een soort veldkapel met een altaar voor de bewoners en pachters van abdij Mariënweerd. Ook deze 15e-eeuwse kapel heeft naar alle waarschijnlijkheid weer een voorganger gehad, misschien zelfs uit het begin van de 12e eeuw, de begintijd van de abdij. Toen na 1648 het openbaar belijden van de Rooms-katholieke godsdienst verboden werd, ging het met de bouwkundige staat van de kapel snel bergafwaarts. Op een tekening van Jan de Beijer uit 1746 is de kapel te zien als een vervallen ruïne. Na een reconstructie en een grondige restauratie is de kapel inmiddels weer in oude glorie hersteld.

Wandeling over Trage Tocht Mill bij Kapel Maria ten Hove

Mill

Mill is een dorp in het Land van Cuijk waar aan het einde van de 19e en het begin van de 20e eeuw grootschalige ontginningen hebben plaatsgevonden. Van de voormalige heidegronden rondom Mill is dan ook niets meer over. Slechts een enkele naam als Molenheide herinnert ons nog aan de tijden van toen. Waar de naam Mill vandaan komt is niet echt duidelijk. In de loop der tijd heeft men allerlei verklaringen bedacht, maar geen daarvan is echt overtuigend. Mill zou afgeleid kunnen zijn van het Latijnse molendinum (molen), zoals ook het Engelse woord mill. Ook wordt wel gedacht aan een samentrekking van ‘middel’, een dorpje midden tussen andere in.

Wandeling over Trage Tocht Mill langs het Peelkanaal

Peel-Raamstelling

De Peel-Raamstelling was een Nederlandse verdedigingslinie die in 1939 werd aangelegd en al op 10 mei 1940, de eerste Nederlandse oorlogsdag is gevallen. De stelling bevond zich achter de Maaslinie, variërend van 9 km tot 21 km van elkaar. De stelling begon aan de Maas, ter hoogte van Grave om via Mill, door de Peel en langs de Zuid-Willemsvaart aan de Belgische grens bij Weert te eindigen. Langs het noordelijk deel had men een kunstmatige barrière aangebracht in de vorm van het Defensiekanaal. Onder andere kazematten, prikkeldraadversperringen en vrije schootsvelden waren onderdeel van de verdediging. Deze kazematten stonden op zo’n 200 meter van elkaar, soms op kortere afstand. Het heeft een hoge cultuurhistorische waarde en is een belangrijk document van de militaire geschiedenis.

Aan de westoever van het Defensiekanaal bij het Brabantse Mill was om de 200 tot 400 meter een kazemat (bunker) gebouwd, waar men zich kon verschuilen bij gevaar. Hoewel de kazematten na de oorlog niet meer nodig waren om in onder te duiken ten tijde van bombardementen en schietpartijen, heeft Stichting Sporen van de Oorlog Mill ervoor gezorgd dat deze niet werden afgebroken.

Wandeling over Trage Tocht Mill bij kazemat langs het Peelkanaal

Overzichtskaart

Foto's van deze wandeling

Wandelen tussen asperges, niet de groente maar spoorversperringen.

Henrie van ZoggelWandelblog Ambulare

Leave a Reply

Close Menu
CHOOSE YOUR LANGUAGE